Λάδι στη φωτιά που έχει ανάψει με την ενεργειακή κρίση ρίχνουν οι πετρελαιοπαραγωγοί, που ενόψει του χειμώνα αποφασίζουν να αποσύρουν από την αγορά δύο εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την μέρα. Απόφαση που εντείνει τις ανησυχίες για τις επιπτώσεις στον πληθωρισμό, στο κόστος του χρήματος και στην επιβάρυνση του δημόσιου χρέους.

Η μείωση της παραγωγής πετρελαίου- η μεγαλύτερη από το 2020- έρχεται να επιδεινώσει ένα πρόβλημα που εντείνουν και οι ευρωπαϊκές κυρώσεις σε βάρος της ενεργειακής βιομηχανίας της Ρωσίας.

Τι γνωρίζουμε για το παιχνίδι του ΟΠΕΚ

Το καρτέλ του πετρελαίου και οι σύμμαχοί του, στους οποίους περιλαμβάνεται η Ρωσία, συμφώνησε να μειώσει την παραγωγή κατά 2 εκατομμύρια βαρέλια, από τον Νοέμβριο, δηλαδή λίγο πριν μπει ο χειμώνας.

Η απόφαση ελήφθη στην πρώτη πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση των εκπροσώπων του ΟΠΕΚ στη Βιέννη, μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.

Η λογική του καρτέλ είναι ότι οι περικοπές επιβάλλονται «εξαιτίας της αβεβαιότητας που περιβάλλει την παγκόσμια οικονομία και τις εκτιμήσεις για την πετρελαϊκή αγορά».

Ο Σαουδάραβας υπουργός Ενέργειας, Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν υποστήριξε ότι ο ΟΠΕΚ είναι ο φύλακας της σταθερότητας των ενεργειακών αγορών. «Πρέπει να παραμείνουμε μία μετριοπαθής δύναμη που θα φέρνει την σταθερότητα», είπε στους δημοσιογράφους. Υποστήριξε επίσης ότι η πραγματική μείωση είναι κατά 1 έως 1,1 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, που είναι απαραίτητη λόγω της αύξησης των επιτοκίων και της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικνομίας.

Μετά την ανακοίνωση, η τιμή του πετρελαίου τύπου Μπρεντ στις διεθνείς αγορές αυξήθηκε κατά 1,7%, φθάνοντας στα 93,29 δολάρια το βαρέλι. Στην αρχή του χρόνου οι τιμές του Μπρεντ ήταν κοντά στα 79 δολάρια, έφτασε στα 127 δολάρια δύο εβδομάδες μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία – στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 14 χρόνων – και στις αρχές της εβδομάδας ήταν στα 88,86 δολάρια, με πτωτικές τάσεις λόγω των ανησυχιών για επερχόμενη ύφεση.

Οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου και η ενίσχυση του δολαρίου σημαίνουν ότι θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες οι χώρες που αγοράζουν πετρέλαιο πληρώνοντας με δολάρια. Κάτι που θα αυξήσει τον πληθωρισμό και το κόστος ζωής.

Τι να περιμένουμε

Η λογική λέει ότι οι υψηλές τιμές της ενέργειας θα επιβαρύνουν τις πληθωριστικές πιέσεις, άρα οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να παρέμβουν δραστικά με αυξήσεις επιτοκίων. Άρα αυξάνεται και το κόστος του χρήματος.

Σε δύσκολη θέση θα έρθουν πολλές χώρες που είναι εξαρτημένες ενεργειακά. Όπως οι ευρωπαϊκές χώρες, όπου η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη λόγω των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Αν οι Ευρωπαίοι επιβάλλουν πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου, ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει προειδοποιήσει ότι θα μειώσει τις εξαγωγές, άρα θα λείψει ρωσικό πετρέλαιο από την ευρωπαϊκή αγορά, που ήδη αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με τις ελλείψεις φυσικού αερίου.

Ο καθηγητής Άνταμ Πανκράτζ, καθηγητής στο Τμήμα Επιχειρηματικότητας του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολύμπια, δήλωσε στο Al Jazeera ότι πιθανώς θα αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου και ο μαύρος χρυσός «θα γίνει ένα σπάνιο αγαθό».

Αυτό θα έχει επιπτώσεις στην περιβαλλοντική πολιτική στην Ευρώπη. Θα πρέπει να αρχίσουν να εξορύσσουν το δικό τους πετρέλαιο; «Πιθανώς δεν θα κάνουν κάτι τέτοιο, τουλάχιστον όχι σε αυτή τη φάση. Αλλά αυτό είναι ένα ζήτημα που τίθεται εκ των πραγμάτων», απαντά ο καθηγητής Άνταμ Πάκρατζ.

Οι αναλυτές επισημαίνουν επίσης ότι δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού για τους Ευρωπαίους, επειδή έχουν σχεδόν κατά 90% γεμάτες τις δεξαμενές φυσικού αερίου που διαθέτουν. «Με την χειμερινή περίοδο στην Ευρώπη να είναι μπροστά οι αγορές φυσικού αερίου δείχνουν κάποια άνεση, αλλά για κανένα λόγο δεν επιτρέπεται αυτός ο εφησυχασμός», αναφέρει η αναλύτρια της Rystad Energy Έμιλι ΜακΚλέιν, σε ενημερωτικό σημείωμα.  Αν ο χειμώνας αρχίσει νωρίς ή είναι βαρύς τα αποθέματα φυσικού αερίου θα μειωθούν και οι τιμές θα αυξηθούν, εξηγεί η Έμιλι ΜακΚλέιν.

Η περικοπή της παραγωγής από τα κράτη του ΟΠΕΚ προκαλεί ανησυχίες και στις χώρες που εισάγουν τον μαύρο χρυσό και θεωρούνται ευάλωτες. Η Σρι Λάνκα, για παράδειγμα, αντιμετωπίζει την χειρότερη οικονομική κρίση μετά τη ανεξαρτησία της από τη Βρετανία, το 1948, με υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, πληθωρισμό εκτός ελέγχου και ελλείψεις σκληρού νομίσματος από το οποίο εξαρτώνται οι εισαγωγές τροφίμων, καυσίμων και φαρμάκων.

Πώς αντέδρασαν οι ΗΠΑ

Η Ουάσινγκτον επέκρινε την απόφαση του καρτέλ των πετρελαιοπαραγωγών ως «κοντόφθαλμη». Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν θα εξετάσει κατά πόσο είναι αναγκαία η περαιτέρω απελευθέρωση στρατηγικών αποθεμάτων πετρελαίου για να αντιμετωπιστούν οι αυξήσεις τιμών στην αγορά.

«Η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ αναμένεται ότι θα επωφεληθούν περισσότερο από τις περικοπές στην παραγωγή», δήλωσε ο Τίλαν Ντόσι, διευθυντής της εταιρίας συμβούλων Doshi Consulting στο Reuters.

«Είναι χαστούκι στο πρόσωπο του Μπάιντεν αυτή η απόφαση του ΟΠΕΚ», πρόσθεσε ο Τίλαν Ντόσι, επισημαίνοντας ότι οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας γίνονται ολοένα και πιο στενές.

Δεν πέρασε πολύς καιρός από το πολυσυζητημένο ταξίδι του Μπάιντεν στη Σαουδική Αραβία και εκ των πραγμάτων φαίνεται πως είχε μηδενικά αποτελέσματα.

Οι δύσκολες αποφάσεις που πρέπει να πάρουν οι Ευρωπαίοι

Όσο για τους Ευρωπαίους, οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν να κάνουν μία επιλογή: ποια κρίση θα διαλέξουν – την ενεργειακή ή την δημοσιονομική κρίση.

Ο αναλυτής του Bloomberg Τάιλερ Κάουεν γράφει ότι το μέγεθος του ενεργειακού σοκ στην Ευρώπη ποικίλλει από χώρα σε χώρα, αλλά σε γενικές γραμμές είναι της τάξης του 6% -8% του ΑΕΠ.

Μία απάντηση θα μπορούσε να είναι να αφήσουν τις τιμές της ενέργειας να αυξάνονται και τον ιδιωτικό τομέα να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Αυτό σημαίνει υψηλότερο κόστος παραγωγής για τη βιομηχανία, υψηλότερους λογαριασμούς θέρμανσης για τα νοικοκυριά, μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, και κατά συνέπεια μείωση των δαπανών για αγαθά και υπηρεσίες. Θα είναι κάτι σαν το ενεργειακό σοκ του 1979 και την ύφεση που επακολούθησε.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι το μέγεθος της ύφεσης είναι τυπικά μεγαλύτερο από το μέγεθος του αρχικού σοκ στις τιμές, όταν αρχίσει η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε διάφορους τομείς της οικονομίας τα πράγματα θα χειροτερέψουν.

Energy saving tips have become a common theme on social media as people share their hacks to beat rising bills this winter caused by Europe’s energy crisis 👇 pic.twitter.com/pTG3GOoNwS

— Al Jazeera English (@AJEnglish) October 6, 2022

Προφανώς τα διαθέσιμα αποθεματικά μειώνονται κι αυτό έχει επιπτώσεις στις επενδύσεις και στην κατανάλωση. Πρόκειται για «τη θεωρία του πραγματικού επιχειρηματικού κύκλου», που εξετάζει πως ένα αρχικό αρνητικό γεγονός μπορεί να διαχυθεί σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, επισημαίνει ο αναλυτής Τάιλερ Κάουεν.

Υπάρχει και μία εναλλακτική, που όμως είναι εξίσου δύσκολη ως προς τις συνέπειες: οι κυβερνήσεις αναλαμβάνουν να απορροφήσουν το σοκ από τις τιμές της ενέργειας. Αυτό όμως οδηγεί σε ένα δημοσιονομικό σοκ. 

Αν δηλαδή μία κυβέρνηση επιλέξει να απορροφήσει το σύνολο της αύξησης του ενεργειακού κόστους, δηλαδή το εύρος 6-8%του ΑΕΠ, αυτό το βάρος θα επιμένει για κάθε χρόνο που οι τιμές της ενέργειας θα παραμένουν υψηλά. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι θα αυξάνεται ο δανεισμός για την κυβέρνηση που θα επιλέξει αυτή την πολιτική, άρα θα επιβαρύνεται το χρέος και πιθανότατα θα αυξάνονται τα επιτόκια για να μπορεί να βρίσκει επενδυτές για τα κρατικά ομόλογα.

Κι εκεί προκύπτουν δύο δρόμοι:

Αν αφήσει μια χώρα την ενεργειακή κρίση να μετατραπεί σε δημοσιονομική κρίση, αυτό σημαίνει ότι το κόστος της ενέργειας δεν επιβαρύνει το σύνολο της οικονομίας.

Όμως διατηρώντας τον έλεγχο των τιμών της ενέργειας, με αυτή την πολιτική, από την δημοσιονομική κρίση προκύπτει ένα άλλο ερώτημα: Ακόμα και αν υπάρχει περιθώριο αύξησης του δανεισμού, υπάρχει χώρος για αύξηση των φόρων;

Διαβάστε επίσης:

Χερσώνα: Ουκρανική πυραυλική επίθεση με HIMARS σε πολυκατοικία, καταγγέλλουν οι ρωσικές αρχές της πόλης

Nord Stream: Σαμποτάζ δείχνει η σουηδική έρευνα

Νόμπελ Λογοτεχνίας 2022 στη Γαλλίδα Ανί Ερνό