Αν υπάρχει μια λέξη που χαρακτηρίζει τις διεργασίες εντός Ε.Ε. για τον τρόπο αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης, αυτή είναι η «ασάφεια».

Παρά το γεγονός ότι η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν – ενδεχομένως και πιεσμένη λόγω της καθυστέρησης στην παρουσίαση ενός ολοκληρωμένου και συνεκτικού σχεδίου – ανακοίνωσε ότι στις προτάσεις της Επιτροπής περιλαμβάνεται πλέον και το πλαφόν στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου (πρόταση που προωθεί η Ελλάδα και άλλες 14 χώρες – μέλη), καθώς πλησιάζουμε στην 20ή Σεπτεμβρίου, οπότε και θα συνεδριάσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, προκειμένου να αποφασίσει τι μέλλει γενέσθαι, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι εν τέλει θα ληφθεί κάποια απόφαση.

Ευρω-διαφωνίες

Μπορεί το Βερολίνο να εμφανίζεται να υπαναχωρεί της αρχικής του θέσης – η πρόταση για πλαφόν να μην τεθεί καν στο πλαίσιο του «πακέτου» της Επιτροπής –, ωστόσο η τακτική της Γερμανίας ως προς την αντιμετώπιση της κρίσης δεν φαίνεται να αλλάζει. Όπερ σημαίνει ότι το Βερολίνο συνεχίζει να μην επιθυμεί να υπάρξουν δραστικές και ουσιαστικές πανευρωπαϊκές αποφάσεις, επικαλούμενο κίνδυνο στρέβλωσης της αγοράς ενέργειας και ενεργειακών πόρων, επιμένοντας ότι επί της ουσίας η κάθε χώρα θα πρέπει να συνεχίσει να παλεύει με τον «δράκο» της ενεργειακής ακρίβειας μόνη της και με όποια μέσα διαθέτει.

Ενδεικτική της στάσης της γερμανικής κυβέρνησης ήταν και η ταχεία διάψευση δημοσιεύματος του Bloomberg που έκανε λόγο για σχέδιο αμοιβαιοποίησης του χρέους εντός Ε.Ε. και χορήγησή του υπό μορφή δανείων προς τις χώρες – μέλη, ενώ, όπως έχει γράψει και το «Π», πρόταση των επιτρόπων Τζεντιλόνι και Μπρετόν για ένα σχήμα αντίστοιχο του ταμείου ανάκαμψης απορρίφθηκε χωρίς πολλά – πολλά από τον ευρωπαϊκό Βορρά, ο οποίος, άλλωστε, μοιάζει να έχει ήδη διασφαλίσει τις απαιτούμενες ενεργειακές πηγές, ώστε να ελαφρύνει όσο είναι δυνατόν τις συνέπειες της κρίσης.

Τα δύο βασικά σενάρια

Με αυτά τα δεδομένα, η Αθήνα εξετάζει δύο σενάρια σχετικά με το πώς μπορούν να εξελιχθούν τα πράγματα, προκειμένου να καθορίσει τα επόμενα βήματά της:

• Το πρώτο σενάριο, το «καλό», είναι επιτέλους να υπάρξει ένα ευρωπαϊκό σχέδιο για την κρίση, το οποίο θα επιτρέπει στις χώρες – μέλη να σταματήσουν να «στραγγίζουν» τους προϋπολογισμούς τους για να στηρίζουν καταναλωτές και επιχειρήσεις.

• Το δεύτερο σενάριο, το «κακό» προβλέπει αδυναμία της Ε.Ε. να καταλήξει σε κάποιες αποφάσεις και, παρότι ήδη έχουμε μπει στο φθινόπωρο, παραπομπή του θέματος σε άλλη σύνοδο κορυφής, προκειμένου να υπάρξει περίοδος για… μασάζ και προσπάθεια σύγκλισης απόψεων και θέσεων.

Η πιθανότητα νέας καθυστέρησης στις ευρωπαϊκές αποφάσεις (κάποιοι ήδη μιλούν για παραπομπή σε σύνοδο τον Νοέμβριο) προκαλεί σοβαρό προβληματισμό στην Αθήνα, η οποία προβαίνει σε… ταχυδακτυλουργίες για να βρίσκει τον απαραίτητο δημοσιονομικό χώρο, ώστε να συνεχίζει να στηρίζει τους πολίτες έναντι της ενεργειακής ακρίβειας.

Την ίδια στιγμή οι συνεχιζόμενες αυξήσεις στις διεθνείς τιμές των ορυκτών καυσίμων κάνουν ακόμα πιο δύσκολη τη διαχείριση της κατάστασης, παρά την ικανοποίηση ότι για μία μέρα του Οκτωβρίου όλη η ζήτηση σε ρεύμα καλύφθηκε από ΑΠΕ.

Το «ιβηρικό μοντέλο»

Ταυτόχρονα, ελαφρά πολιτική αμηχανία στην κυβέρνηση προκαλούν και πληροφορίες ότι κάποιοι από τους Ευρωπαίους εταίρους μοιάζουν να καλοβλέπουν το αποκαλούμενο και ως «ιβηρικό μοντέλο» που έχουν υιοθετήσει Ισπανία και Πορτογαλία, το οποίο προβλέπει πλαφόν στην τιμή του αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, μοντέλο που η κυβέρνηση έχει απορρίψει, ιδίως από τη στιγμή που η αντιπολίτευση – και κυρίως ο ΣΥΡΙΖΑ – την καλούσε να εφαρμόσει και στην Ελλάδα.

Για την ώρα, το μόνο σίγουρο είναι ότι και η Ελλάδα, όπως και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, κινείται στον «αστερισμό» της μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας κατά 15% σε εθελοντική βάση (αν και αναμένεται να γίνει υποχρεωτικό μέτρο, ιδίως αν επιδεινωθεί η κατάσταση με την τροφοδοσία της Ε.Ε. με φυσικό αέριο), παρέχοντας κίνητρα για τη μείωση αυτή.

Παράλληλα η κυβέρνηση δηλώνει σε όλους τους τόνους ότι θα συνεχίσει να στηρίζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις για όσο χρειαστεί, μέσω επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ενέργειας, στο πλαίσιο του «εθνικού σχεδίου» για την καταπολέμηση της ενεργειακής κρίσης.

Καμία σκέψη για νέο Fuel Pass

Από την άλλη η κυβέρνηση βλέπει τα περιθώρια ελιγμών να στενεύουν και αυτό – αναγνωρίζει – πολλαπλασιάζει τα προβλήματα.

Για παράδειγμα, παρότι οι τιμές των υγρών καυσίμων έχουν πάρει εκ νέου την ανιούσα, οι πληροφορίες από το κυβερνητικό στρατόπεδο αναφέρουν ότι προς το παρόν δεν υπάρχει καμία σκέψη για επαναφορά του Fuel Pass (υπενθυμίζεται ότι από 1ης Οκτωβρίου σταμάτησε και η επιδότηση στην αντλία για το πετρέλαιο κίνησης), αφού το σύνολο του δημοσιονομικού χώρου που έχει δημιουργηθεί αναμένεται να κατευθυνθεί στην επιδότηση του ρεύματος και της θέρμανσης.

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι η απάντηση της κυβέρνησης στη συζήτηση που κατά καιρούς επανέρχεται για μείωση των φόρων στα καύσιμα παραμένει αρνητική, με το αιτιολογικό ότι κάτι τέτοιο θα μείωνε δραστικά τα έσοδα του κράτους και, ως εκ τούτου, και τη δυνατότητά του να παρεμβαίνει υπέρ των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, απορρίπτοντας τον ισχυρισμό ότι η μείωση των φόρων θα φέρει μεγαλύτερη κατανάλωση, η οποία με τη σειρά της θα ισοσκελίσει τις όποιες απώλειες σε φορολογικά έσοδα.

Προεκλογικό «χρώμα»

Όσον αφορά στο επικοινωνιακό πεδίο, η κυβέρνηση επιμένει ότι – προφανώς – δεν ευθύνεται η ίδια για την κρίση, με τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, κατά τη συνάντησή του με εκπροσώπους των αγροτών στην Πέλλα, όπου πραγματοποίησε επίσκεψη, να υπογραμμίζει ότι «είμαστε εν μέσω μίας πρωτοφανούς ενεργειακής κρίσης. Δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει την κυβέρνηση για αυτό».

Όπως πρόσθεσε στην ομιλία του σε μέλη της τοπικής αυτοδιοίκησης του νομού, «είμαστε σε θέση να στηρίξουμε την κοινωνία, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις ακριβώς επειδή η οικονομία μας υπεραποδίδει, επειδή έχουμε έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε όλη την Ευρώπη, επειδή έχουμε τις δημοσιονομικές δυνατότητες να μπορούμε να στηρίξουμε νοικοκυριά και επιχειρήσεις στους λογαριασμούς του ρεύματος, να μπορέσουμε να στηρίξουμε τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας τα Χριστούγεννα που θα το έχουν περισσότερο ανάγκη με ένα ακόμα έκτακτο επίδομα».

Μάλιστα, πρέπει να σημειωθεί ότι η επίσκεψη στην Πέλλα «χρωματίστηκε» με έντονα προεκλογικά στοιχεία, με τον ίδιο τον Κ. Μητσοτάκη να υπογραμμίζει ότι «όταν έρθει η ώρα, το 2023, στη λήξη της θητείας μας, και ξαναθέσουμε στην κρίση του ελληνικού λαού την κρίσιμη απόφαση για το ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα για την επόμενη τετραετία, δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία ότι οι Έλληνες πολίτες θα μας δώσουν τη δεύτερη δυνατότητα να συνεχίσουμε και να ολοκληρώσουμε το έργο μας και δεν θα επιτρέψουν κανένα πισωγύρισμα, καμία επιστροφή σε ένα παρελθόν το οποίο θέλουμε ανεπιστρεπτί όλοι μας να το ξεχάσουμε».

Σύγκρουση κορυφής για την ακρίβεια

Πάντως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, καθώς αύριο, κατά τη διάρκεια της «Ώρας του πρωθυπουργού» στη Βουλή, ο Μητσοτάκης αναμένεται – εκτός απροόπτου – να απαντήσει στην ερώτηση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. Αλέξη Τσίπρα για την ακρίβεια που πλήττει τους καταναλωτές και τον πληθωρισμό που συνεχίζει ακάθεκτος την ανοδική του πορεία, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι η απάντηση αναμένεται να είναι σε υψηλούς τόνους και ότι η νέα μετωπική σύγκρουση στη Βουλή μοιάζει σχεδόν αναπόφευκτη.

Το ζήτημα της ακρίβειας αποτελεί έναν τεράστιο «πονοκέφαλο» για κυβέρνηση και Μαξίμου, καθώς, εκτός από τις αυξήσεις που προκαλεί η άνοδος στο ενεργειακό κόστος, δεν διαφαίνεται και μεγάλη διάθεση από τους παράγοντες της αγοράς να βάλουν «φρένο» στην άνοδο των τιμών πολλών βασικών προϊόντων, παρά τις προειδοποιήσεις της κυβέρνησης για ένταση των ελέγχων στην αγορά για φαινόμενα αισχροκέρδειας και κερδοσκοπίας, αλλά και τις εκκλήσεις για απορρόφηση όσο είναι δυνατόν του αυξημένου κόστους παραγωγής.

Προς το παρόν, η κυβέρνηση ελπίζει ότι το «καλάθι του καταναλωτή», στο οποίο περιλαμβάνονται 51 προϊόντα ευρείας ζήτησης για τα οποία προβλέπονται μηδενικές ή πολύ μικρές αυξήσεις, θα αποτελέσει μια ικανή βάση για τον έλεγχο της ακρίβειας, αλλά και απόδειξη ότι διαθέτει την πολιτική βούληση να λάβει μέτρα πραγματικής προστασίας των καταναλωτών, καθώς η αντιπολίτευση την κατηγορεί ανοιχτά ότι με τις πολιτικές της ευνοεί την ανεξέλεγκτη αύξηση των τιμών και την ακόμα μεγαλύτερη συμπίεση του εισοδήματος των πολιτών.

Όσον αφορά στις πιέσεις για μείωση του ΦΠΑ σε βασικά είδη, όπως και με τον ΕΦΚ στα καύσιμα, η κυβέρνηση συνεχίζει να λέει «όχι», επικαλούμενη τη μείζονα εξάρτηση των δημοσίων εσόδων από τους φόρους αυτούς, αλλά και την ικανότητά της (μέσω των αυξημένων εσόδων) να προχωρεί σε παρεμβάσεις ελάφρυνσης του κόστους ζωής.

Το μοτίβο αυτό δεν είναι νέο, ωστόσο, μετά τις νέες ανατιμήσεις που καταγράφονται στα ράφια των σούπερ μάρκετ, θεωρείται βέβαιο ότι οι πιέσεις της αντιπολίτευσης θα αυξηθούν, με την κυβέρνηση να στήνει από τώρα «οχυρωματικά έργα» για την απόκρουσή τους.

Πάντως, όλες οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι το Μαξίμου δέχεται διαρκώς – ακόμα και αγωνιώδεις – εκκλήσεις από υπουργούς και βουλευτές για πιο αποφασιστικές δράσεις καταπολέμησης της ακρίβειας, τονίζοντας ότι πλέον αποτελεί την υπ’ αριθμόν ένα έγνοια των πολιτών (πολύ πάνω, ας πούμε, από τα ελληνοτουρκικά), αλλά και υπενθυμίζοντας ότι σχεδόν σε όλες τις δημοσκοπήσεις καταγράφεται δυσφορία, αλλά και δυσαρέσκεια για αυτό που οι πολίτες προσλαμβάνουν ως αδυναμία της κυβέρνησης να ελέγξει την αγορά.

Διαβάστε επίσης:

Αφιέρωμα 1940: Γραφίδα και ξιφολόγχη! Ποιητές και συγγραφείς στο μέτωπο!

Κοινωνική στέγη και παραγραφή οφειλών

Ηγέτες μετεξεταστέοι στο μάθημα της Ιστορίας – Παιχνίδια εξουσίας με συνέπειες οδυνηρές για τους λαούς