Συνεχίζεται το μεγάλο αφιέρωμα του «Ποντικιού» Art στα νέα βιβλία των Ελλήνων πεζογράφων.

Κώστας Ακρίβος: «Ανδρωμάχη». Εκδόσεις Μεταίχμιο

Ο πόλεμος της Τροίας είναι ίσως το πιο σκληρό, μα και το πιο ωραίο παραμύθι που έρχεται από τα αρχαία χρόνια. Με αυτό μεγάλωσαν γενιές και γενιές, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλο τον κόσμο. Τα όσα έγιναν εκείνα τα δέκα χρόνια, αλλά και τα όσα προηγήθηκαν ή ακολούθησαν, γέννησαν στη φαντασία, αρχικά των ακροατών και στη συνέχεια των αναγνωστών, τα συμβάντα και μαζί τα πρόσωπα όσων πήραν μέρος με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σ’ αυτό το μακελειό. Πολλοί οι πρωταγωνιστές, περισσότεροι ωστόσο εκείνοι που ή έμειναν εσαεί ανώνυμοι ή η Ιστορία επιφύλαξε για αυτούς έναν δευτεραγωνιστικό ρόλο. Ανάμεσά τους και πολλές γυναίκες. Φυσικό επομένως να μην απουσιάζει η σύζυγος του θαυμαστού αρχηγού των Τρώων Έκτορα, η Ανδρομάχη.

Μοιρασμένη στα δυο η ζωή της: ειρήνη – πόλεμος, βασίλισσα – δούλη. Όλος ο βίος της στιγματισμένος από άνδρες: οι εφτά αρσενικοί αδερφοί, ο Έκτορας, ο γιος τους Αστυδάμαντας, ο Αχιλλέας που τους φόνευσε όλους και, κυρίως, ο γιος του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος, που απ’ αυτόν η Ανδρομάχη θα σκλαβωθεί, θα βιαστεί, θα αναγκαστεί αργότερα να τον παντρευτεί και να αναστήσει τα παιδιά της/τους.

Η μοίρα της Ανδρομάχης είναι ίδια με όλων εκείνων των γυναικών που σε περιόδους πολέμου γνωρίζουν πάνω στο κορμί και στην ψυχή τους τη βαναυσότητα. Και δυστυχώς το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα στις μέρες μας δεν είναι άλλο από αυτό που παρακολουθούμε στις οθόνες μας, με τις ανήλικες Ουκρανές να πέφτουν σεξουαλικά θύματα των εισβολέων της χώρας τους.

Η Ιστορία επαναλαμβάνεται συνεχώς, μονάχα τα ονόματα των γυναικών είναι αυτά που αλλάζουν. Η κτηνωδία όμως έχει πάντοτε το ίδιο πρόσωπο, το ίδιο όνομα.

«Ανδρωμάχη» – Απόσπασμα

«Ο πρώτος καιρός κύλησε μοιρασμένος ανάμεσα στην έκπληξη και στην αγάπη. Έβλεπα στο παλάτι πόσο με φρόντιζαν όλοι· τιμές στο πρόσωπό μου, πλούτη και αγαθά που εμείς δεν είχαμε αξιωθεί στη Θήβη. Όμως δεν περνούσε μέρα που με τις δούλες στο κατόπι μου να μην κινήσω για τα τείχη. Από εκεί έβλεπα και δάγκωνα από φόβο την άκρη του χιτώνα. Μες στον κουρνιαχτό και στις κλαγγές των όπλων, η ματιά μου πάλευε να ξεχωρίσει τον Έκτορα. Έτρεμα στην υποψία της κακιάς ώρας. Όταν άνοιγαν το δειλινό οι πύλες και έμπαινε το στράτευμα στην πόλη, το βλέμμα μου ζητούσε μονάχα αυτόν. Θα είναι παρών; Μήπως έχει λαβωθεί; Μήπως… Τον έπλενα στο λουτρό με τα ίδια μου τα χέρια, δεν άφηνα δούλη να τον αγγίξει. Χαμογελούσε αυτός. Μου έλεγε λόγια ήρεμα, καθησυχαστικά.

Δεχόταν τα φιλιά μου και τα έκανε πράξεις αγάπης στο κρεβάτι. Όλα αυτά μέχρι που μου απαγορεύτηκε να πηγαίνω στα τείχη, μια και στα σπλάχνα μου σπαρταρούσε η ζωή που είχε φυτέψει μέσα μου.

Δεν πέρασε πολύς καιρός αφότου γέννησα τον σπόρο του, και ξεκίνησε η αρχή των δεινών».

Μαρία Καλιόρη: «Οι καλοί πεζοπόροι». Εκδόσεις Ιωλκός

Μια γυναίκα επιστρέφει στον τόπο διακοπών, εκεί όπου στα δεκατρία της έζησε τον έρωτα και την απώλεια, αναμένοντας την εμφάνιση του εξόριστου πατέρα της.

Ένας ιδιοκτήτης πλακιώτικης ταβέρνας ανακαλύπτει το μεγάλο μυστικό του επιστήθιου και νεκρού πια φίλου του, έπειτα από πενήντα χρόνια κοινής ζωής.

Η τρέλα του μικρού αδελφού και η απώλεια της μητέρας τους καθηλώνουν τον μοναχικό ήρωα σ’ ένα τέλμα.

Η εξηντάχρονη ηρωίδα τρυπώνει σ’ ένα ακατοίκητο σπίτι, την περίοδο της καραντίνας. Η επίσκεψη είναι αποκαλυπτική και ίσως σωτήρια για τον συμβατικό γάμο της.

Ένας Ελληνοκύπριος επισκέπτεται το πατρικό του στα Κατεχόμενα, όταν ανοίγουν τα οδοφράγματα.

Μια περιπλανώμενη γυναίκα έρχεται αντιμέτωπη με την υπαρξιακή της μοναξιά και αποφασίζει να επιστρέψει στο πατρικό της, όταν φεύγει από τη ζωή και η μητέρα της.

Μία αλλοδαπή οικιακή βοηθός μένει μόνη, όταν ο υπερήλικας που φροντίζει, πεθαίνει.

Μία κόρη στέλνει από την Αμερική γράμματα στη μητέρα της, που έχει απολέσει τη μνήμη της.

Ένας νέος προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην αγάπη για τη μητέρα του, στην αδυναμία για τη θεία του και στον αναπάντεχο τσακωμό των δύο γυναικών, όταν η όμορφη θεία επαναπατρίστηκε στο χωριό, μετά τον διωγμό του Νάσσερ.

Ένα οκτάχρονο κορίτσι προσπαθεί να καταλάβει πού βρίσκεται ο πατέρας της από τα μισόλογα και τα επικριτικά σχόλια των μεγάλων.

Οι καλοί πεζοπόροι, οι ήρωες των δέκα διηγημάτων, επιστρέφουν στο γριφώδες και θολό παρελθόν, λίγο πριν αποφασίσουν το επόμενο βήμα, μέσα σε στιγμές που το προσωπικό βίωμά τους συγκρούστηκε με την πύκνωση της Ιστορίας.

«Μικρή ιστορία ενός Μπεοέμ» – Απόσπασμα

«Ξέρεις άνθρωπο στην Ελλάδα να τα ήπιε με τον, μωρέ πώς τον λένε, να δεις, πώς τον λένε ρε Τάκη, Τάκηηη…, άσε τίποτα, το θυμήθηκα, ο ‘‘θα σας σφάξω’’, ο τσιλιβήθρας που τρέχει πάνω κάτω και τραγουδάει, ε, μ’ αυτόν, εδώ παρακάτω το ’67 παρέα τα πίνανε μέχρι πρωίας. Κομμένη η συναυλία, σπασμένα τα κεφάλια, τέσσερις μέρες μετά ήρθαν οι χουνταίοι. Κι όμως, τη γλιτώσαμε. Κι ο άλλος ο Γάλλος, ο ράφτης που έφτιαχνε ρούχα, πολύ διάσημος, τον παρακαλούσε να τον κάνει μοντέλο του. Έπειτα ήταν κι οι εγχώριοι διανοούμενοι, ο Στέλιος ήξερε τα χούγια τους. Μια φορά ήταν ένας πολύ σπουδαίος, είχε τις θεωρίες του, έλεγε, έλεγε, τον άκουγαν οι άλλοι. Στο τέλος τού λέει ο Στέλιος: ‘‘Όλες οι ορθές γωνίες είναι ίσες μεταξύ τους, αλλά όλες οι γωνίες δεν είναι ούτε ίσες ούτε ορθές, αυτό είναι το καλύτερο πράγμα στον κόσμο, οι γωνίες του’’».

Μίνως Ευσταθιάδης

«Σχέδια του χάους»

Εκδόσεις Ίκαρος

Ένας ξένος καταφθάνει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη και αρχίζει να παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα γαλλικών. Η ασυνήθιστη συμπεριφορά του επηρεάζει τους μαθητές του και σιγά – σιγά όλους τους κατοίκους. Όταν εμφανίζεται ένα πτώμα, η πόλη έχει ήδη αλλάξει κι έχει μετατραπεί σε κάτι διαφορετικό, σε κάτι που κανένας δεν είχε υπολογίσει.

Η πρώτη μου σκέψη ήταν να γράψω ένα διήγημα για την επίδραση που έχει σε μια κλειστή κοινωνία η εμφάνιση κάποιου άγνωστου παράγοντα – στη συγκεκριμένη περίπτωση ενός διαφορετικού ανθρώπου.

Φυσικά, το πράγμα ξέφυγε από τα σχέδιά (…) μου, όπως συχνά συμβαίνει. Δύο χρόνια αργότερα κατέληξα σε ένα μυθιστόρημα που μιλάει για την υπεράσπιση της ουτοπίας ως τρόπου σκέψης αλλά και ως στάσης ζωής. Ήθελα να μιλήσω για τους ανθρώπους που συνήθως δεν μιλάνε πολύ και προτιμούν να εξαφανίζονται την κατάλληλη στιγμή.

Ένας άλλος κεντρικός άξονας η θυσία, αυτή η τόσο όμορφη και συνάμα τρομακτική ανθρώπινη πράξη. Αφήνει πολύ αίμα πίσω της.

Εύκολα μπορεί κάποιος να πει πως τα «Σχέδια του χάους» είναι ένα μυθιστόρημα που ανήκει στην κατηγορία των crime stories. Ώς έναν βαθμό, αυτό ισχύει. Το πραγματικό κέντρο του, όμως, δεν βρίσκεται στο ίδιο το έγκλημα, αλλά στις συνθήκες που το γεννούν και στις αντιδράσεις που το ακολουθούν – πέρα από κάθε πιθανό όριο. Ποτέ δεν με ενδιέφερε και τόσο η λύση ενός μυστηρίου, μα η σύνθεση και κυρίως η αποσύνθεση ενός κόσμου.

«Σχέδια του χάους» – Απόσπασμα

«Όταν οι δεσμοφύλακες κατόρθωσαν επιτέλους να φτάσουν στα αδειανά κελιά, βρέθηκαν μπροστά σε μια θεαματική και τελείως ακατανόητη έκπληξη. Υπήρχε ένας τελευταίος άντρας που τους περίμενε εκεί. Όχι μόνο δεν είχε προσπαθήσει να ακολουθήσει τους υπόλοιπους δραπέτες έξω από τη φυλακή, αλλά καθόταν ήσυχα πάνω στο κρεβάτι του και διάβαζε με βαθιά προσήλωση ένα βιβλίο. Είδαν με κατάπληξη πως αυτός ο κρατούμενος, όχι απλά ήταν τελείως γυμνός, αλλά ολόκληρο το σώμα του γυάλιζε ανεξήγητα. Τον πλησίασαν με προσεκτικά βήματα. Εκείνος, σχεδόν σε αργή κίνηση, γύρισε και κοίταξε τους εμβρόντητους δεσμοφύλακες. Το γαλήνιο πρόσωπό του γυάλιζε περισσότερο από το ισχνό σώμα του.

Όταν βεβαιώθηκαν ότι δεν συνέτρεχε κανένας κίνδυνος και δεν επρόκειτο για κάποια μυστήρια παγίδα, τον περικύκλωσαν και άρχισαν να τον ρωτάνε, φωνάζοντας όλοι μαζί. Εκείνος ωστόσο δεν άνοιξε καθόλου το στόμα του».

Βασίλης Τσιρώνης

«Η Αναγέννηση μιας Γυναίκας»

Εκδόσεις Βακχικόν

Το μυθιστόρημα «Η Αναγέννηση μιας Γυναίκας» διαδραματίζεται στην πρώτη περίοδο της πανδημίας. Η κύρια αφηγήτρια είναι η Νάντια Ζώτου, δασκάλα σε σχολείο, συγγραφέας σύντομων πεζογραφημάτων και αρθρογράφος αμφιλεγόμενων άρθρων που προκαλούν ποικίλες αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Νάντια είναι παγιδευμένη σε μια σχέση που την κάνει να ασφυκτιά και οι κρίσεις πανικού, που την ταλαιπωρούν από την εφηβεία της, επανέρχονται με σφοδρότητα στη ζωή της.

Στην πορεία της αφήγησης γνωρίζεται με έναν αινιγματικό νεαρό με εξαιρετικό λογοτεχνικό ταλέντο, ο οποίος της ζητάει να τον καθοδηγήσει αναγνωστικά και συγγραφικά, φτάνοντας έτσι να αναπτύξουν μια σχέση μαθητείας· μια σχέση που της θυμίζει το παρελθόν και την αντίστοιχη σχέση μαθητείας που είχε με τον νεανικό έρωτά της, τον Στέφανο.

Η Νάντια αποφασίζει, παρά τους ενδοιασμούς της, να έλθει ξανά σε επαφή με τον Στέφανο – ο οποίος στο μεσοδιάστημα έχει επιστρέψει στο νησί του – και να αρχίσει να οραματίζεται μια πιθανή επανασύνδεσή τους. Εκείνος, όταν τα σχολεία θα κλείσουν για δύο βδομάδες, λόγω της πανδημίας, θα την καλέσει να τον επισκεφτεί. Η Νάντια θα αποδεχτεί την πρόσκλησή του.

Στο νησί, η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος, σε συνθήκες ακραίας απομόνωσης και συναισθηματικής ομηρίας, θα αναμετρηθεί με το οδυνηρό παρελθόν και τους εφιάλτες της, και θα αναγεννηθεί με έναν συγκλονιστικό τρόπο.

Η «Αναγέννησης μιας Γυναίκας» διερευνά τις σκοτεινές όψεις της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, τις σχέσεις υποταγής και εξουσίας, το πατριαρχικό άχθος, καθώς και την ιερή σαγήνη που μας ασκεί η φύση.

«Η Αναγέννηση μιας Γυναίκας» – Απόσπασμα

«Οι νύχτες του. Οι άπειρες νύχτες τού ανήκουν. Πότε βρίσκεται εδώ και πότε εξαφανίζεται χωρίς να δώσει λόγο σε τίποτα και σε κανέναν. Οι συναντήσεις μας αραιώνουν. Καμιά φορά ανεβαίνει στο δωμάτιό μου, με προστάζει να υποκριθώ τη ναρκωμένη και έπειτα με παίρνει με σύντομες βίαιες κινήσεις. Αισθάνομαι ένα λεπίδι να οργώνει τα σπλάχνα μου και ακούω το αγκομαχητό του να ασθμαίνει στα αυτιά μου σαν ρόγχος θανάτου. Αν βάλω τα κλάματα ή φωνάξω με χτυπάει όλο λύσσα. Όταν τελειώσει φεύγει στα σκοτεινά, χωρίς να πει κουβέντα.

Οι μέρες διαδέχονται τις νύχτες. Οι νύχτες τις μέρες. Δεν ξέρω αν βρίσκομαι στο σήμερα, στο χθες ή στο αύριο. Είμαι μια διάπυρη σάρκα που συσπάται αδιάκοπα μες στις ροδαλές ανταύγειές της· μια φρενιασμένη φλόγα που ξοδεύεται θρηνώντας. Κάποια στιγμή ο πόνος, η ηδονή και η αγωνία σώνονται – δε μένει τίποτα παρά ένα απανθισμένο καύκαλο· κουκούτσι και μεταξένιο σκότος. Από κει βγαίνω εξαγνισμένη και αδούλωτη. Γυμνή και ανυπότακτη. Μια απελεύθερη Εύα».