Προσεκτική ανάγνωση των διαχρονικών δηλώσεων του κ. Ι. Καλίν διευκολύνει στην κατανόηση της τουρκικής πολιτικής. Οι τοποθετήσεις του συμβούλου του Προέδρου Ερντογάν οριοθετούν την τουρκική πολιτική στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και τη θέση που διεκδικεί η Τουρκία στη διεθνή σκηνή.

Η πρόσφατη δημόσια τοποθέτηση του κ. Καλίν για το θέμα των 12 ν.μ. εκμαιεύθηκε με πολιτικό εξαναγκασμό από τους σκληρούς διεκδικητές του θώκου Ερντογάν. Οι λαλίστατοι κ.κ. Τσαβούσογλου και Ακάρ δεν βολεύονται από τη σιωπή του κ. Ι. Καλίν, που παρατηρείται σε πολλά από τα θέματα τα οποία προβάλλονται με ακραίο λεκτικό τρόπο από τον «στρατοκράτη» Τούρκο υπουργό Άμυνας, δημιούργημα του κεμαλικού κατεστημένου, και από τον «υπουργεύοντα» κ. Τσαβούσογλου.

Αρκετές φορές ο κ. Ι. Καλίν αναγκάζεται, με αξιοπρόσεκτη για τα πολιτικά δεδομένα «χρονοκαθυστέρηση», να προβαίνει σε δημόσιες παρεμβάσεις για να επιβεβαιώσει ότι οι δύο δελφίνοι κινούνται στο πλαίσιο των γραμμών του Προέδρου Ερντογάν. Διαπιστώνεται όμως ότι οι με «χρονοκαθυστέρηση» δημόσιες τοποθετήσεις του κ. Ι. Καλίν συνήθως χαρακτηρίζονται από τεράστιες ουσιαστικές ελλείψεις και χείριστη σύνταξη, ακόμη και στην τουρκική γλώσσα.

Το γεγονός συγκρατείται επειδή η πολιτική δομή, αλλά και η προσωπικότητα του ανδρός δεν συμπίπτουν με πολύ κακές δηλώσεις που προετοιμάζουν οι υπηρεσίες του, προφανώς ελεγχόμενες από το βαθύ κεμαλικό κράτος.

Τα 12 μίλια

Η πρόσφατη δήλωση Καλίν, που αναφέρεται στο δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. στην περιοχή της Κρήτης, με τον τρόπο που διατυπώθηκε, περισσότερο μας διασκεδάζει παρά μας προβληματίζει.

Ο αυθαίρετος και νομικά ανερμάτιστος ισχυρισμός περί εγκλεισμού των παραδοσιακών θαλάσσιων διαδρόμων, που χρησιμοποιούνται από την εμπορική ναυτιλία, μόνο γέλωτα προκαλεί και ελπίζουμε ότι δεν αποδίδει το επίπεδο της συζήτησης που επιτυγχάνεται όταν ο κ. Καλίν συναντάται με την κα Σουρανή και την κα Μπούρα, οι οποίες γνωρίζουν πολύ καλά, σε βάθος, το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, ακόμη και στις πιο ιδιαίτερες πτυχές του.

Επειδή στη μακρά διπλωματική μου σταδιοδρομία συνομίλησα και διαπραγματεύτηκα με Τούρκους διπλωμάτες, αλλά και επειδή σε αρκετά διεθνή φόρα παρακολούθησα παρεμβαίνοντας διά ζώσης τον κ. Καλίν, συμπερασματικά επαναλαμβάνω ότι η ποιότητα του ανδρός δεν δικαιολογεί επίπεδο δηλώσεων, όπως αυτό που παρουσιάστηκε τις τελευταίες ημέρες.

Πολιτικό χάσμα

Ο ρόλος που αποδέχεται ο κ. Καλίν, έστω και αν τον μειώνει, επιβεβαιώνει το πολιτικό χάσμα που διχάζει την Τουρκία. Από πολλούς προσεκτικούς αναλυτές, γνώστες της τουρκικής πολιτικής και κοινωνικής δομής, διαπιστώνεται φθορά του ΑΚΡ, αλλά και του πολιτικού κεφαλαίου Ερντογάν. Επειδή όμως σημαντικά ποσοστά εκλογέων στηρίζουν ακόμη την ισλαμική επιλογή, ο κ. Ι. Καλίν αναλαμβάνει, με οποιοδήποτε πολιτικό και προσωπικό κόστος, να μεταφέρει εικόνα συμπαγούς πολιτικής διακυβέρνησης σε κάθε Τούρκο ψηφοφόρο και διεθνή συνομιλητή, παρά τους εσωτερικούς πολιτικούς ανταγωνισμούς.

Η Τουρκία στην ένταση της επερχόμενης πολιτικής αναμέτρησης, που συγκρούεται ο κεμαλισμός με τον ισλαμισμό, επιλεκτικά εξασφάλισε χώρο για δημόσια τέλεση θρησκευτικής προσευχής αλλόθρησκων πολιτών της. Το γεγονός είτε το παραβλέπεις, εξ αιτίας πολιτικών παρωπίδων, προκαταλήψεων και στερεοτύπων, είτε το επεξεργάζεσαι πολιτικά και το αξιοποιείς αναλαμβάνοντας άμεσες διπλωματικές δράσεις, που ικανοποιούν τα συμφέροντά μας και τις διεθνείς απαιτήσεις άμβλυνσης κάθε έντασης κυρίως στους κόλπους της συμμαχίας.

Με δεδομένη τη συμμετοχή πολιτικών και την παρουσία του αρχηγού του τρίτου κοινοβουλευτικού κόμματος του Ελληνικού Κοινοβουλίου στους εορτασμούς στο Φανάρι της Ορθοδοξίας, απαιτείται αυξημένος διπλωματικός κόπος για να προβληθεί αποτελεσματικά και η διπλωματία των θρησκειών.

Χωρίς να παραβλέπονται οι ακρότατες προκλήσεις της τουρκικής πολιτικής, στην επίπονη διπλωματική προσπάθεια εντάσσονται επίσης με θετικό πρόσημο όλες οι συναντήσεις των διπλωματικών συμβούλων του κ. πρωθυπουργού και του Προέδρου της Τουρκίας.

Η ανάγκη δημοσιοποίησης από την πλευρά της Τουρκίας μιας κλειστής εμπιστευτικής συνάντησης που διοργάνωσε ο σύμβουλος του Γερμανού καγκελαρίου, πέρα από τις εύκολες ερμηνείες, που αποσκοπούν στο να διατηρούν και να προωθούν ένταση στους κόλπους της συμμαχίας, αποδεικνύει ότι η Άγκυρα με τις πολιτικές επιλογές της αυτοπαγιδεύεται και απομακρύνεται από τις βασικές δυτικές και ΝΑΤΟϊκές επιλογές της.

Τα διλήμματα της Δύσης

Τα πολιτικά διλήμματα, που αναγκάζεται συνολικά πλέον να αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ, αλλά και κάθε κράτος – μέλος χωριστά, επικεντρώνονται στα ακόλουθα:

1. Υπάρχει διάθεση, αλλά και δυνατότητα αποκατάστασης σχέσεων εμπιστοσύνης του ΝΑΤΟ με την Τουρκία;
2. Η αγορά των ρωσικών αντιαεροπορικών οπλικών συστημάτων από την Τουρκία επιτρέπει βελτίωση των σχέσεων εμπιστοσύνης ΗΠΑ – Τουρκίας, που σε μεγάλο βαθμό επηρεάζουν τις σχέσεις όλων των συμμάχων με την Άγκυρα;
3. Η διαπιστωμένη διασύνδεση του τουρκικού καθεστώτος με τρομοκρατικές οργανώσεις μπορεί να εξασφαλίζει ακόμη την ανοχή της συμμαχίας, αλλά και ευρύτερα της διεθνούς κοινότητας;
4. Αποδέχεται η Τουρκία το πλαίσιο διακρατικών σχέσεων όπως το προσδιορίζει το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. μέσα από το γενικότερο σύστημα του ΟΗΕ, απαιτώντας σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την αποφυγή εμπλοκής στα εσωτερικά θέματα τρίτων χωρών, χρήσης βίας και απειλής πολέμου;
5. Το καθεστώς στην Άγκυρα, και μετά τις εκλογές, αντιλαμβάνεται τη συχνότητα των παρεμβάσεών του με τις οποίες αποσταθεροποιείται η εύθραυστη πλέον διεθνής ισορροπία, η αποτελεσματικότητα του ΝΑΤΟ και αποδυναμώνεται κάθε ευρωατλαντική γεωστρατηγική επιλογή;
6. Ειδικότερα για την Ανατολική Μεσόγειο, στην οποία όλα τα κράτη δικαιούνται χωρικά ύδατα 12 ν.μ., αντέχει η Άγκυρα να προσέλθει σε συνομιλίες αναγνωρίζοντας την κυπριακή κυριαρχία, επειδή το θέμα της Κύπρου αποτελεί το κλειδί αξιοποίησης των δυνατοτήτων, πολιτικών, οικονομικών, ενεργειακών, πολιτισμικών, της περιοχής και του ευρύτερου χώρου της περιοχής ΜΕΝΑ;
7. Αποδέχεται η Άγκυρα ότι οι συνδυασμένες δράσεις Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ, Ιορδανίας, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Σαουδικής Αραβίας, Αιγύπτου, Ηνωμένων Πολιτειών, Γαλλίας και Ε.Ε. δεν στρέφονται κατά της Τουρκίας διότι η Τουρκία συνεχίζει να αποτελεί σύμμαχο στο ΝΑΤΟ και μελλοντικό εταίρο στην Ε.Ε.;

Οι τοποθετήσεις του κ. Καλίν σηματοδοτούν δυνατότητες θετικών απαντήσεων σε όλα τα ερωτήματα και σε πολλά παρόμοια, που αφορούν πολύ πιο εξειδικευμένα θέματα. Ταυτοχρόνως όμως φαίνεται ότι το τουρκικό καθεστώς εναγωνίως αναζητά μέσα από τις τοποθετήσεις Καλίν, ακόμη και όσες χαρακτηρίζονται ως προκλητικές, κάποια μορφή συνεργασίας, ώστε σταδιακά να αποκατασταθεί αμοιβαία εμπιστοσύνη που θα επιτρέψει τελικώς στο ΑΚΡ και στον Πρόεδρο Ερντογάν να επιτύχουν ακόμη μια εκλογική νίκη.

Με δεδομένη την εικόνα της προσεκτικά επιλεγμένης πολιτικής συμπεριφοράς Καλίν μάλλον προκύπτει ως προτίμηση των διεθνών δρώντων η επιδίωξη διατήρησης σχέσεων που συγκρατούν την Τουρκία στο ΝΑΤΟ.

Το γεγονός καθιστά πολύπλοκο το έργο της ελληνικής Πολιτείας, που καθημερινά υποχρεώνεται με πολύ μεγάλο οικονομικό και πολιτικό κόστος να αντιμετωπίζει την τουρκική επιθετικότητα, ενώ ταυτοχρόνως επιδεικνύει άριστο επιχειρησιακό επίπεδο, διάθεση μέσων προς εξυπηρέτηση των συμμαχικών επιλογών και προφανώς διπλωματική δραστηριότητα που φέρνει συνεργασίες, πολιτικές, αμυντικές, οικονομικές, ανάμεσα σε χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου, που μέχρι πολύ πρόσφατα αντιμετώπιζαν τεράστια προβλήματα ακόμη και απλής επικοινωνίας.

Και αν ο κ. Καλίν δεν αποτελεί το αποκλειστικό και απόλυτο μέτρο αξιολόγησης της τουρκικής συμπεριφοράς, αποτελεί τον αδιάψευστο μάρτυρα των εσωτερικών και διεθνών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Τουρκία. Η διπλωματική εμπειρία διδάσκει ότι σε δύσκολες προεκλογικές περιόδους για συμμαχικές κυβερνήσεις, χωρίς να αναστέλλεται η πολιτική πίεση, αλλά και η εξοπλιστική διοργάνωση κάθε κράτους – μέλους, δεν είναι σκόπιμο να εξωθείται η κυβέρνηση, ακόμη και η τουρκική, στην απομόνωση και στο περιθώριο της πολιτικής.

Η ενεργή διπλωματία θέτει αυστηρότερους όρους σε όποιον την ασκεί και η διατήρηση της επικοινωνίας μεταξύ όλων των πλευρών αποτελεί πολύ πιο δύσκολη διαδικασία, συγκρινόμενη με την εύκολη πόλωση, τον αποκλεισμό και την απαίτηση επιβολής κυρώσεων.

Εξ άλλου έχει διαπιστωθεί ότι η απαίτηση αποκλειστικών κυρώσεων προσεγγίζεται διαφορετικά στο πεδίο των διμερών σχέσεων απ’ ό,τι σε συμμαχικό πλαίσιο. Οι ξεκάθαρες απόψεις που προωθεί ο κ. Μενέντες αναδεικνύουν πρωτίστως τις θεσμικές προσβολές που δέχονται οι ΗΠΑ, κυρίως με την αγορά των S-400, από το καθεστώς Ερντογάν.

Όταν όμως η ίδια συζήτηση πραγματοποιείται στο ΝΑΤΟ κυριαρχεί η άποψη της αμυντικής του αποτελεσματικότητας, που εξασφαλίζεται με την καλή συνεργασία των μελών και την ισότιμη επιχειρησιακή ικανότητα όλων. Κακώς λοιπόν προκαλείται πολιτική ένταση στη χώρα μας με την υπόνοια ότι οι ΗΠΑ θα υποχωρήσουν στο θέμα των F-16, διότι το πολιτικό σύστημα της Ουάσιγκτον για να καταλήξει σε οποιαδήποτε απόφαση πρέπει να συνεκτιμήσει τα θεσμικά θέματα, τις επιχειρηματικές επιδιώξεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα και βεβαίως τη γεωστρατηγική αποτελεσματικότητα της συμμαχίας.

Σπουδαιότερο επίτευγμα για την πολιτική μας αποτελεί η συνεχής και συντονισμένη προσπάθεια ανάδειξης της ουσίας των θεμάτων, διά της διπλωματικής δραστηριοποίησης, παρά οι κραυγές και ο πολιτικός διασυρμός όποιου τολμά ψύχραιμα να αναλύει τη διεθνή πραγματικότητα και τις απαιτήσεις της. Πιθανόν σε κάποια στιγμή να ληφθούν συνολικές αποφάσεις που δεν θα ικανοποιούν τις πιο απαιτητικές επιδιώξεις μας, αλλά πριν καταφύγουμε στις εσωτερικές λαϊκίστικες αλληλοκατηγορίες, που διασπούν την ενότητα, καλύτερα να διαπιστώσουμε κατά πόσο εξυπηρετούνται από τις εξελισσόμενες πολιτικές τα ελληνικά συμφέροντα.

Όταν ακούω τον κ. Καλίν σίγουρα μπορώ να σου πω τι συμβαίνει στην Τουρκία και γιατί το καθεστώς στην Άγκυρα νιώθει ότι χάνει την επιρροή του εξ αιτίας της μεθοδικής πολιτικής που αναπτύσσει διαχρονικά η Αθήνα.

Διαβάστε επίσης:

Όλο το προεκλογικό σχέδιο Ανδρουλάκη

Ουκρανία: «Διαιώνιση» του πολέμου στην Ευρώπη ο στόχος των «γερακιών» της Ουάσιγκτον

ΚΚΕ: Έτοιμος ο κορμός των ψηφοδελτίων για τις επικείμενες εκλογικές μάχες του 2023