Οι πολιτικές ισορροπίες που είχαν διαμορφωθεί στη διάρκεια της δεκαετίας του ’50 επηρεάστηκαν από την οικονομική ανάπτυξη που συντελέστηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Έτσι, οι ευκαιρίες κοινωνικής και οικονομικής εξέλιξης με την αναδιανομή των εισοδημάτων που ακολούθησε, δημιούργησαν συνθήκες ανανέωσης του πολιτικού συστήματος, το οποίο δεν μπορούσε, εγκλωβισμένο στις αγκυλώσεις του, να παρακολουθήσει τις εξελίξεις.

Αυτή τη δυναμική αλλαγής εξέφρασε η Ένωση Κέντρου στις αρχές της δεκαετίας του ’60, η οποία, εγκαινιάζοντας την πολιτική του Ανένδοτου, κατάφερε να εμπνεύσει ένα μεγάλο και δυναμικό κομμάτι της κοινωνίας, το οποίο ήθελε να απαλλαγεί πια από την «εθνικοφροσύνη» της Δεξιάς, που άρχισε να απαξιώνεται ήδη και μέσα από την αντιπαράθεση των πρωταγωνιστών του Ψυχρού Πολέμου.

Στα δύσκολα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής, η Ένωση Κέντρου δεν διαφοροποιείτο σημαντικά από την πολιτική της ΕΡΕ. Δεν έθεσε θέμα απεμπλοκής από το ΝΑΤΟ, ζητούσε περισσότερες εγγυήσεις για την προστασία των βόρειων συνόρων της χώρας και επιζητούσε πιο ισορροπημένες σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Εκλογές «βίας και νοθείας»

Στην αρχή της δεκαετίας του 1960, και ενώ ολόκληρη η Ευρώπη βρισκόταν σε µια συνεχή τροχιά ανάπτυξης και εκσυγχρονισµού, στην Ελλάδα δεν είχαν καταφέρει να κατοχυρώσουν την οµαλή, απρόσκοπτη και έντιµη διαδικασία των εκλογών.

Η αρχή του κακού των τραγικών γεγονότων που έλαβαν χώρα σε αυτή τη µοιραία για τον τόπο δεκαετία ξεκινά από τις εκλογές του 1960 και τη σφοδρή αναµέτρηση των δύο κυρίαρχων πολιτικών δυνάµεων, της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης (ΕΡΕ), που εξέφραζε ίσως την πιο καθυστερηµένη και αντιδραστική Δεξιά της Ευρώπης, της οποίας ηγείτο ο Κωνσταντίνος Καραµανλής, και της Ενώσεως Κέντρου (Ε.Κ.) υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Το πολιτικό σκηνικό της εποχής συµπλήρωνε η Ενιαία Δηµοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ). Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι στην ΕΔΑ είχε ενσωµατωθεί το ΚΚΕ, που λόγω του εµφυλίου είχε τεθεί εκτός νόµου.

Οι πρώτες εκλογές της δεκαετίας έγιναν το 1961 και ανέδειξαν νικητή το κόµµα της ΕΡΕ. Ωστόσο η Ένωση Κέντρου αµφισβήτησε έντονα, και όχι δίχως σοβαρές αιτιάσεις, το αποτέλεσµα των εκλογών, που έµεινε στην ιστορία ως αποτέλεσµα «βίας και νοθείας», στις οποίες κλήθηκαν να ψηφίσουν υπέρ της ΕΡΕ τα δέντρα και οι πεθαµένοι.

Τότε η αξιωµατική αντιπολίτευση, όπως είχε προκύψει από τις εκλογές του 1961, κήρυξε «Ανένδοτο Αγώνα» για την αποκατάσταση της δηµοκρατίας και της νοµιµότητας στη χώρα. Η πράξη αυτή θεωρήθηκε ως µετωπική σύγκρουση µε το παλάτι και τον βασιλιά, µια και το κόµµα της Ενώσεως Κέντρου προερχόταν ιστορικά από τους Φιλελευθέρους του Ελευθέριου Βενιζέλου, που παραδοσιακά αντιµάχονταν τη µοναρχία, της οποίας κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος ήταν το κόµµα της ΕΡΕ.

Ο νεότερος ρήτορας του Ανένδοτου

Ένας από τους ικανότερους ρήτορες που αναδείχτηκαν στην εποχή του Ανενδότου υπήρξε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ανιψιός του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο βουλευτής των Χανίων άδραξε την ευκαιρία να αναδειχτεί στο προσκήνιο των πολιτικών εξελίξεων επιδεικνύοντας, είναι η αλήθεια, ξεχωριστές ικανότητες. Ένα επίσης µεγάλο πλεονέκτηµα που είχε ήταν η ηλικία του, µια και σε ένα κόµµα γερόντων εκείνος σε ηλικία 43 ετών φάνταζε νεότατος.

Ο Μητσοτάκης δεν έκρυβε τις φιλοδοξίες του, οι οποίες ωστόσο τον πρόδωσαν τελικά, έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγµατα, στιγματίζοντας για πάντα την πολιτική του καριέρα.

Ο Ανένδοτος του κόµµατος της Ενώσεως Κέντρου είχε ως αποτέλεσµα τη σφοδρή σύγκρουση µε τα Ανάκτορα. Βασικό αίτηµα υπήρξε η απομάκρυνση του Κ. Καραµανλή και η αποκατάσταση της δηµοκρατικής νοµιµότητας µέσα από τη διεξαγωγή ανόθευτων εκλογών.

Σχέσεις Καραμανλή – Ανακτόρων

Στο µεταξύ, ας παρακολουθήσουμε μερικές εξελίξεις των εκλογών της 16ης Φεβρουαρίου του 1964. Ήταν γνωστό ότι τον Καραμανλή τον επέβαλε ο βασιλιάς Παύλος µετά τον θάνατο του στρατάρχη Παπάγου, προέδρου του Ελληνικού Συναγερμού.

Ο Καραμανλής είχε διαφωνήσει έντονα µε την απόφαση του βασιλιά Παύλου να πραγματοποιήσει επίσηµο ταξίδι στη Βρετανία. Ο Καραμανλής πρόβαλε τον φόβο να αποδοκιμαστούν οι βασιλείς από τους εκεί διαμένοντες Έλληνες κομουνιστές, οι οποίοι ήδη πρόσφατα είχαν αποδοκιμάσει άγρια τη Φρειδερίκη σε ιδιωτική της επίσκεψη στο Λονδίνο. Η διαφωνία αυτή κατέληξε στο να παραιτηθεί ο Καραμανλής και να φύγει στη Γαλλία. Ωστόσο, στο βάθος αυτής της διαφωνίας, που εξελίχθηκε σε εχθρότητα, κρυβόταν η δολοφονία του Λαμπράκη στις 27 Μαΐου 1963 και η δράση του σκοτεινού παρακράτους.

Και ενώ η ΕΡΕ δυσανασχετεί ανοιχτά με τον Παύλο κατηγορώντας τον ότι άνοιξε την πόρτα της εξουσίας στον Παπανδρέου με το να συναινέσει στη διενέργεια νέων επαναληπτικών εκλογών, οι εξελίξεις υπήρξαν ανατρεπτικές. Ο Καραμανλής είχε αποσυρθεί από την πολιτική, κατά δήλωσή του, και τη θέση του στην κυβέρνηση κατέλαβε ο Παναγιώτης Πιπινέλης, ο πολιτικός άνδρας που τέσσερα χρόνια αργότερα θα υπηρετήσει τη χούντα ως υπουργός των Εξωτερικών του καθεστώτος.

Οι εκλογές του 1963

Τελικά ο Ανένδοτος δικαιώθηκε το φθινόπωρο του 1963 µε την εκλογική νίκη του Κέντρου στις πρόωρες εκλογές που διεξήχθησαν. Συγκεκριµένα οι εκλογές έγιναν στις 3 Νοεµβρίου 1963 από την υπηρεσιακή κυβέρνηση Σ. Μαυροµιχάλη.

Για να αποφευχθούν φαινόµενα νοθείας, οι εκλογές δεν γίνονται σύµφωνα µε τους κατοχικούς εκλογικούς καταλόγους του 1940, αλλά σύµφωνα µε την τελευταία απογραφή του 1961. Αυτή η αλλαγή στο πολιτικό κλίμα εκφράστηκε με τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963, στις οποίες το Κόμμα της Ενώσεως Κέντρου ήρθε πρώτο λαμβάνοντας το 42,4% έναντι του κόμματος της ΕΡΕ που έλαβε το 39,4% των ψήφων, ενώ ένα αξιοσημείωτο ποσοστό έλαβε η ΕΔΑ συγκεντρώνοντας το 14,3% των ψήφων.

Τα αποτελέσματα αυτά απαιτούσαν συνεργασίες, πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο έως απαγορευτικό για τις συνθήκες του πολιτικού κλίματος εκείνης της περιόδου. Η συνεργασία του Κέντρου αποκλειόταν διακριτά τόσο με τη Δεξιά όσο και με την ΕΔΑ. Ο βασιλιάς ωστόσο έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Γ. Παπανδρέου, η οποία έτυχε ψήφου εμπιστοσύνης από την ΕΔΑ, πράγμα που δημιούργησε μεγάλες αντιδράσεις στους εθνικόφρονες. Ο Παπανδρέου, που δεν ήθελε να είναι δέσμιος μιας αμφίβολης υποστήριξης από την ΕΔΑ, δεν αποδέχτηκε τη στήριξη της Αριστεράς, ωστόσο φρόντισε να παραμείνει στην εξουσία για πενήντα μέρες επιδιώκοντας να διευρύνει την εκλογική του βάση.

Το διάστημα έως την προκήρυξη των νέων εκλογών που ορίστηκαν για τις 16 Φεβρουαρίου 1964, ο Παπανδρέου φρόντισε να το αξιοποιήσει με μια σειρά ενεργειών, μία εκ των οποίων ήταν να προσεταιριστεί το Παλάτι παραχωρώντας του σημαντικές αρμοδιότητες στον έλεγχο του στρατού.

Διαβάστε επίσης:

ΣΥΡΙΖΑ: «Θρίλερ» με το χρονοδιάγραμμα της εκλογής προέδρου

«Σκοτώνονται» Βελόπουλος και Σπαρτιάτες – Η Μακεδονία, οι «προδότες» και ο «έμπορος του ανθρώπινου πόνου»

ΠΑΣΟΚ: Προσγείωση, μετριοπάθεια, ακεραιότητα