Στις 24 Φεβρουαρίου 2022 η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία πραγματοποιώντας μία «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Ουσιαστικά πρόκειται για μία ευρείας κλίμακας χερσαία εισβολή που έχει γεωπολιτικές επιπτώσεις, ενώ επηρεάζει ταυτόχρονα τους ανθρωπιστικούς και οικονομικούς τομείς, όπως επίσης και εκείνους του επισιτισμού, της ενέργειας και της οικολογίας.

Οι εκτιμώμενες περιβαλλοντικές καταστροφές ανέρχονται σύμφωνα με τις ουκρανικές Αρχές σε περίπου 50 δισ. δολάρια και αφορούν τη μόλυνση του αέρα, του εδάφους και των υδάτων, την καταστροφή των δασών, τα υπολείμματα και τη ρύπανση από τη χρήση πολεμικού υλικού, καθώς και τη μόλυνση εξαιτίας του βομβαρδισμού χιλιάδων εγκαταστάσεων που περιείχαν τοξικά και επικίνδυνα υλικά.

Σοβαροί κίνδυνοι για την εθνική, περιφερειακή και παγκόσμια βιώσιμη ανάπτυξη

Βέβαια, το συνολικό μακροπρόθεσμο κόστος για την Ουκρανία σχετικά με τις κατεστραμμένες υπηρεσίες οικοσυστήματος δεν είναι εύκολο να αποτυπωθεί σε ποσοστά. Αυτό συμβαίνει διότι η ουκρανική κυβέρνηση έχει επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση της ρωσικής εισβολής και έχει θέσει σε δεύτερη μοίρα τα περιβαλλοντικά ζητήματα, με αποτέλεσμα να προκύπτουν πρόσθετοι κίνδυνοι για την εθνική, περιφερειακή και παγκόσμια βιώσιμη ανάπτυξη.

Ωστόσο η κοινωνία των πολιτών και οι διεθνείς οργανισμοί ανταποκρίνονται θετικά και δυναμικά σε αυτές τις προκλήσεις και επικεντρώνουν την προσοχή τους όχι μόνο στις οικολογικές επιπτώσεις του πολέμου, αλλά στην καταγραφή και τη μέτρηση των επιπτώσεων με αντικειμενικό σκοπό τη λογοδοσία και την αποκατάσταση των καταστροφών, θέτοντας τις βάσεις για μία πράσινη ανοικοδόμηση. Οι παραπάνω ενέργειες συνδυάζονται με τις προσπάθειες για ενίσχυση του διεθνούς κανονιστικού και νομικού πλαισίου που αφορά την προστασία του περιβάλλοντος από τις ένοπλες συγκρούσεις.

Οι παραπάνω επιδιωκόμενοι σκοποί, πέρα από το αναμενόμενο όφελος για την ίδια την Ουκρανία, θα δημιουργούσαν και ένα θετικό προηγούμενο ενισχύοντας τους διεθνείς μηχανισμούς ως προς τη δυνατότητά τους για καταγραφή, αποκατάσταση και – ενδεχομένως – πρόληψη των περιβαλλοντικών καταστροφών που προκαλούνται εξαιτίας των ενόπλων συγκρούσεων.

Το περιβάλλον ως «θύμα»

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς και οι σχετιζόμενοι με τον πόλεμο κίνδυνοι περιλαμβάνουν τις φυσικές καταστροφές και τη μόλυνση των φυσικών οικοτόπων, εξαιτίας της χρήσης ειδικών πυρομαχικών και της μετακίνησης στρατευμάτων. Στο σύνολο των κινδύνων θα πρέπει να προστεθεί και η προερχόμενη ρύπανση από τις κατεστραμμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις και υποδομές.

Οι κρίσιμες υποδομές της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων και των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και των υδροηλεκτρικών φραγμάτων, έχουν καταστεί στόχοι των επιτιθέμενων καθ’ όλη τη διάρκεια των συγκρούσεων.

Από την έναρξη της εισβολής μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022 υπήρξαν – κατ’ εκτίμηση – 1.100 περιστατικά προσβολής ή καταστροφής βιομηχανικών εγκαταστάσεων, αλλά και άλλων κρίσιμων υποδομών της Ουκρανίας.

Οι επιπτώσεις των καταστροφών και της τοξικής μόλυνσης εξαιτίας του πολέμου κρίνονται ιδιαίτερα σοβαρές, διότι η Ουκρανία φιλοξενεί το 35% της ευρωπαϊκής βιοποικιλότητας και περίπου το ¼ του chernozem (στα ελληνικά αποδίδεται ως «μαύρη γη» και αποτελεί έναν σπάνιο τύπο εδάφους με υψηλή περιεκτικότητα σε χούμο, φωσφορικά οξέα, φωσφόρο και αμμωνία) της Γης. Συν τοις άλλοις, εκατοντάδες προστατευόμενες περιοχές βρίσκονται υπό την κατοχή των ρωσικών στρατευμάτων, μεταξύ των οποίων και 23 εθνικά πάρκα και φυσικά καταφύγια και καταφύγια βιόσφαιρας.

Τα περιβαλλοντικά εγκλήματα δεν περιλαμβάνονται στα εγκλήματα πολέμου

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί μία ξεχωριστή περίπτωση πολεμικής σύγκρουσης, λόγω της ιδιαίτερης προσοχής που έχει δοθεί στο ζήτημα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή, διεθνείς ομάδες της κοινωνίας των πολιτών έθεσαν το ζήτημα των περιβαλλοντικών καταστροφών στην Περιβαλλοντική Συνέλευση του ΟΗΕ (UNEA), ενώ αργότερα ακολούθησαν η ανοικτή επιστολή από πρόσωπα «υψηλού κύρους», φιλειρηνιστές και οργανώσεις, όπως επίσης και το κοινό ανακοινωθέν της διεθνούς συμμαχίας βουλευτών, μέσω των οποίων καταδικάστηκαν οι περιβαλλοντικές καταστροφές και επισημάνθηκαν οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν εξαιτίας της συνεχιζόμενης στρατιωτικής δραστηριότητας.

Επίσης, η ουκρανική κυβέρνηση έχει αναδείξει το περιβάλλον ως το βασικό θύμα της ρωσικής εισβολής. Στις συνεχείς εκκλήσεις του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι προς τη διεθνή κοινότητα περιλαμβάνονται και οι περιβαλλοντικές συνέπειες της σύγκρουσης. Οι ομιλίες του στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP 27) τον Νοέμβριο του 2022 και στη Σύνοδο Κορυφής των G-20 και η αναφορά στην προστασία του περιβάλλοντος αποτέλεσαν στοιχεία του ειρηνευτικού του σχεδίου των 10 σημείων.

Καταγραφή και αξιολόγηση της περιβαλλοντικής καταστροφής

Ο πρωτοφανής όγκος δεδομένων που έχει συγκεντρωθεί και έχει δημοσιοποιηθεί από τις ουκρανικές αρχές, την κοινωνία των πολιτών και τη διεθνή κοινότητα δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό τον λόγο για τον οποίο οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του ρωσο-ουκρανικού πολέμου βρίσκονται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Το διεθνές ενδιαφέρον πυροδοτήθηκε από τη συλλογή δεδομένων από διάφορους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, αλλά και από τη δραστηριοποίηση των επιστημόνων που ανέδειξαν το περιβαλλοντικό ζήτημα.

Σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη του περιβαλλοντικού ζητήματος διαδραματίζουν και διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες, οι οποίες δημοσιεύουν δεδομένα σχετικά με τις περιβαλλοντικές καταστροφές και με τους κινδύνους που προκύπτουν εξαιτίας των συγκρούσεων. Επίσης, υπάρχουν και πλατφόρμες, όπως η SaveEcoBot, που δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες του διαδικτύου να αναφέρουν περιπτώσεις περιβαλλοντικών καταστροφών, όπως επίσης και περιβαλλοντικά εγκλήματα.

Μία άλλη πλατφόρμα, η Ecodozor – που αναπτύχθηκε από το Zoï Environment Networkαπό κοινού με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP), τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και την Ανθρωπιστική Πρωτοβουλία REACH–, κατέγραψε πάνω από 29.000 αναφερόμενες περιπτώσεις καταστροφών ή διαταραχών λόγω στρατιωτικών ενεργειών στο χρονικό διάστημα Φεβρουαρίου – Δεκεμβρίου 2022, οι οποίες αφορούσαν κρίσιμες υποδομές, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, γεωργικές εκτάσεις και οικισμούς.

Επίσης, η πλατφόρμα EcoZagroza, που ανήκει στο υπουργείο Προστασίας Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων της Ουκρανίας, ισχυρίστηκε ότι είχε επαληθεύσει 2.215 αναφορές για περιβαλλοντικά εγκλήματα από τους Ρώσους εισβολείς κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης. Βέβαια, στην παρούσα φάση δεν υπάρχει κανένα διεθνές πρότυπο, ώστε να είναι δυνατή η καταγραφή των οικολογικών καταστροφών που προκαλούνται εξαιτίας των συγκρούσεων.

Από την πλευρά του, το υπουργείο Προστασίας Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων της Ουκρανίας έχει αναπτύξει μεθοδολογίες που του δίνουν τη δυνατότητα προσδιορισμού του μεγέθους των καταστροφών στη γη, στα ύδατα, στον αέρα, στο υπέδαφος και στους φυσικούς πόρους.

Η μεθοδολογία αυτή, που σημειωτέον εστιάζει στον ποσοτικό προσδιορισμό των καταστροφών σε διακριτούς τομείς, αποτελεί έναν πρόχειρο δείκτη και δεν αποτυπώνει πλήρως την πολυπλοκότητα των οικοσυστημάτων. Ωστόσο συμβάλλει στην ανάδειξη των περιβαλλοντικών ζητημάτων στην Ουκρανία και ενισχύει τις εκκλήσεις για λογοδοσία και δικαιοσύνη.

Λογοδοσία, δικαιοσύνη και αποζημίωση

Το Διεθνές Δίκαιο, ως αμιγώς «κρατοκεντρικό», ρυθμίζει τις διακρατικές σχέσεις με κύριο στόχο τη διατήρηση της διεθνούς τάξης. Η κρατική κυριαρχία αποτελεί τη θεμελιώδη αρχή του Διεθνούς Δικαίου, το οποίο λειτουργεί στη βάση της αρχής της κυρίαρχης ισότητας, σύμφωνα με την οποία τα κράτη απολαύνουν των ίδιων δικαιωμάτων και της ίδιας προστασίας. Στόχος της ύπαρξης του Διεθνούς Δικαίου είναι η διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας, και ως εκ τούτου δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για ευρύτερους σκοπούς.

Στην περίπτωση κατά την οποία τα ανθρωπιστικά ζητήματα της αναδιανεμητικής, περιβαλλοντικής και έμφυλης δικαιοσύνης ενσωματωθούν σε ένα νομικό πλαίσιο, αυτό πρέπει να περιοριστεί μόνο σε εγχώριο επίπεδο, στο οποίο τα κράτη ως κυρίαρχες οντότητες θα αντιμετωπίζουν ζητήματα ηθικής τάξης στη βάση των ξεχωριστών αξιών, της ξεχωριστής κουλτούρας και των ξεχωριστών παραδόσεων που διέπουν την κοινωνία τους.

Μόνο στην περίπτωση επέκτασης του Διεθνούς Δικαίου σε υπερεθνικό ή παγκόσμιο θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν ανθρωπιστικά ζητήματα, όπως τα δικαιώματα των γυναικών, η περιβαλλοντική προστασία και η μεταχείριση των προσφύγων, όπου το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο θα εφαρμόζεται μέσα από ad hoc διεθνή δικαστήρια και από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

Ένα από τα ενδεικτικότερα παραδείγματα στροφής που συντελείται από το Διεθνές στο «Παγκόσμιο Δίκαιο» αποτελεί η μετατροπή των κανόνων του πολέμου σε κώδικα διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Η εξέλιξη του βιομηχανοποιημένου πολέμου και η εμπειρία των δύο παγκοσμίων πολέμων, συνετέλεσαν στο να αναπτυχθεί η θεωρία του δίκαιου πολέμου, όπως επίσης και εκείνη του δικαίου κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Στο πλαίσιο της θεωρίας του δίκαιου πολέμου, κεντρική εξέλιξη σε σχέση με τον τρόπο σκέψης για τη διεξαγωγή ενός πολέμου, παρά για τη δικαιολόγησή του, αποτελεί η ιδέα των εγκλημάτων πολέμου. Οι τέσσερις Συνθήκες της Γενεύης, που υιοθετήθηκαν το 1949 και συμπληρώθηκαν από τα πρωτόκολλα του 1977 και του 2005, αποτελούν τη μεγαλύτερη και πληρέστερη προσπάθεια κωδικοποίησης των εγκλημάτων πολέμου. Ωστόσο, σε καμία από τις διατάξεις που αναφέρονται σε εγκλήματα πολέμου δεν υπάρχει σαφής αναφορά σε περιβαλλοντικά εγκλήματα.

Εν προκειμένω, στην περίπτωση του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, η Ουκρανία και οι διεθνείς εταίροι της εξετάζουν διάφορους τρόπους προκειμένου η Ρωσία να λογοδοτήσει και για τις περιβαλλοντικές καταστροφές που έχει προκαλέσει και να υποχρεωθεί να καταβάλει αποζημιώσεις. Ήδη από το 2001 το έγκλημα της «οικοκτονίας» περιλαμβάνεται στο Ουκρανικό Ποινικό Δίκαιο και ορίζεται ως «η μαζική καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας, η μόλυνση του αέρα ή των υδάτινων πόρων, καθώς και οποιαδήποτε άλλη ενέργεια που μπορεί να προκαλέσει περιβαλλοντική καταστροφή».

Ωστόσο το έγκλημα της «οικοκτονίας» είναι ενσωματωμένο στο εσωτερικό δίκαιο της χώρας και δεν έχει διεθνή χαρακτήρα. Ταυτόχρονα το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν αναγνωρίζει την «οικοκτονία» ως διεθνές έγκλημα βάσει του Καταστατικού της Ρώμης, ενώ το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο, αν και απαγορεύει τη χρήση «μεθόδων ή πολεμικών μέσων που μπορούν να προκαλέσουν εκτεταμένη, σοβαρή και μακροχρόνια ζημία στο περιβάλλον», δεν έχει προνοήσει για τη θέσπιση κριτηρίων που να προσδιορίζουν τις περιβαλλοντικές ζημίες.

Το δικαίωμα αρνησικυρίας της Ρωσίας αποκλείει την απαίτηση της Ουκρανίας για καταβολή αποζημιώσεων

Σε ό,τι αφορά την καταβολή αποζημιώσεων, υπάρχει ιστορικό προηγούμενο στην περίπτωση του Ιράκ, το οποίο, έπειτα από απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, υποχρεώθηκε να αποζημιώσει το γειτονικό του Κουβέιτ για τις καταστροφές που του προκάλεσε τόσο σε επίπεδο υποδομών όσο και σε επίπεδο περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης και της εξάντλησης των φυσικών πόρων. Ωστόσο, στην περίπτωση του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, το δικαίωμα αρνησικυρίας της Ρωσίας αποκλείει την απαίτηση της Ουκρανίας για καταβολή περιβαλλοντικών αποζημιώσεων.

Βέβαια, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τον Νοέμβριο του 2022, υιοθέτησε το Ψήφισμα ES-11/5 για «Προώθηση των Επανορθώσεων και των Αποζημιώσεων για την Επίθεση Εναντίον της Ουκρανίας», με το οποίο σε συνέχεια των ψηφισμάτων ES-11/1 της 2ας Μαρτίου 2022 με τίτλο «Επίθεση κατά της Ουκρανίας», ES-11/2 της 24ης Μαρτίου 2022 με τίτλο «Ανθρωπιστικές Συνέπειες της Επίθεσης κατά της Ουκρανίας» και ES-11/4 της 12ης Οκτωβρίου του 2022 με τίτλο «Εδαφική Ακεραιότητα της Ουκρανίας: Προάσπιση των Αρχών του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ», συνιστά τη δημιουργία από τα κράτη – μέλη σε συνεργασία με την Ουκρανία ενός «διεθνούς μητρώου που θα περιλαμβάνει στοιχεία και πληροφορίες και που θα χρησιμεύει ως αρχείο – σε τεκμηριωμένη μορφή – των αποδεικτικών στοιχείων και των πληροφοριών σχετικά με καταστροφές, απώλειες ή βλάβες σε βάρος όλων των εμπλεκόμενων φυσικών ή νομικών προσώπων, όπως επίσης και του κράτους της Ουκρανίας, που προκλήθηκαν από διεθνώςπαράνομες πράξεις της Ρωσικής Ομοσπονδίας εντός ή κατά της Ουκρανίας».

Παρότι το διεθνές αυτό μητρώο δεν αποτελεί μηχανισμό αποζημιώσεων, συντονίζει τη συλλογή στοιχείων και συμβάλλει στην προώθηση της δικαιοσύνης και της λογοδοσίας.

Όσο ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος εξακολουθεί να μαίνεται, σε διεθνές επίπεδο εξελίσσεται μία προσπάθεια ανάπτυξης ενός ισχυρότερου διεθνούς κανονιστικού και νομικού πλαισίου που θα αφορά την προστασία του περιβάλλοντος από ένοπλες συγκρούσεις.

Για τον σκοπό αυτόν η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΕΣ) δημοσίευσε το 2020 επικαιροποιημένες κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από ένοπλες συγκρούσεις προκειμένου να αποσαφηνίσει τους υφιστάμενους κανόνες και να προωθήσει την εφαρμογή τους. Επίσης, τον Δεκέμβριο του 2022 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε ψήφισμα που περιελάμβανε 27 Αρχές για την Προστασία του Περιβάλλοντος από Ένοπλες Συγκρούσεις (PERAC), οι οποίες είχαν προωθηθεί από τη Διεθνή Επιτροπή Δικαίου.

Σύμφωνα με το Σχέδιο Αρχών της PERAC, «το κράτος που προκαλεί καταστροφή υποχρεούται να προβεί στην πλήρη αποκατάστασή της, συμπεριλαμβανομένης και της καταστροφής στο περιβάλλον». Επίσης, στο ίδιο σχέδιο γίνεται αναφορά ότι «το περιβάλλον πρέπει να γίνεται σεβαστό και να προστατεύεται σύμφωνα με το εφαρμοστέο Διεθνές Δίκαιο και ιδίως με το Δίκαιο των Ενόπλων Συγκρούσεων», όπως επίσης και ότι «σύμφωνα με το εφαρμοστέο Διεθνές Δίκαιο, η κατοχική δύναμη οφείλει να σέβεται και να προστατεύει το περιβάλλον του κατεχόμενου εδάφους και να λαμβάνει υπ’ όψιν τα περιβαλλοντικά ζητήματα κατά τη διοίκηση του εδάφους αυτού».

Τέλος, υπογραμμίζεται ότι «η κατοχική δύναμη οφείλει να σέβεται το δίκαιο και τους θεσμούς του κατεχόμενου εδάφους σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και ότι μπορεί να προβεί σε αλλαγές που να μην υπερβαίνουν τα όρια του Δικαίου των Ενόπλων Συγκρούσεων».

Επιπροσθέτως, από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εγκρίθηκαν το 2016 και το 2017 και άλλα ψηφίσματα που αναφέρονται στο περιβάλλον. Μάλιστα το Ψήφισμα του 2016 με τίτλο «Προστασία του Περιβάλλοντος σε Περιοχές που Πλήττονται Από Ένοπλες Συγκρούσεις» κατατέθηκε από την Ουκρανία.

Επισημαίνεται ότι η εφαρμογή των κατευθυντηρίων γραμμών της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού, όπως επίσης και των αρχών της PERAC, εναπόκειται στην καλή θέληση των κρατών. Σε κάθε περίπτωση, παρότι οι εν λόγω εισηγήσεις δεν μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά ως προς την επέκταση των καταστροφών στο φυσικό περιβάλλον της Ουκρανίας, συνεισφέρουν στην οικοδόμηση μίας ισχυρότερης προσπάθειας αποκατάστασης, αλλά και στην ενίσχυση και αποσαφήνιση των νομικών οδών για περιβαλλοντική δικαιοσύνη και λογοδοσία στο πλαίσιο των ενόπλων συγκρούσεων.

Προοπτικές για περιβαλλοντική μεταρρύθμιση και πράσινη μετάβαση

Εδώ και δεκαετίες η Ουκρανία συγκαταλέγεται στη λίστα των πιο ενεργοβόρων χωρών παγκοσμίως, με απαρχαιωμένη υποδομή και χαμηλή ενεργειακή απόδοση, γεγονός που αναγνωρίστηκε και στη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειαςτης χώρας για το 2020.

Η Ουκρανία είναι από τις πιο ενεργοβόρες χώρες, με απαρχαιωμένη υποδομή και χαμηλή ενεργειακή απόδοση

Η ρωσική εισβολή ανέτρεψε τις όποιες προσπάθειες της Ουκρανίας για περιβαλλοντική μεταρρύθμιση και πράσινη μετάβαση θέτοντας εμπόδια τόσο στην αναβάθμιση των υποδομών όσο και στην αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο εθνικό ενεργειακό μείγμα σε ποσοστό της τάξεως του 12% έως το 2025.

Ωστόσο, όπως σε πολλές περιπτώσεις κατά το παρελθόν, έτσι και στην περίπτωση της Ουκρανίας αναμένεται να επιβεβαιωθεί το ρηθέν ότι «η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες», καθώς με τη λήξη του πολέμου και την έναρξη των εργασιών ανοικοδόμησης, οι απαρχαιωμένες υποδομές ιδίως στον χώρο της βιομηχανίας θα αντικατασταθούν από νέες «πράσινες» υποδομές προκειμένου να περιοριστούν οι εκπομπές ρύπων. Πρόκειται για μία ενέργεια που θα συμβάλει στην επίτευξη μεγαλύτερης ενεργειακής ασφάλειας και ανεξαρτησίας, ενώ ταυτόχρονα θα προωθήσει την ενταξιακή πορεία της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η βιωσιμότητα είναι μία από τις επτά βασικές αρχές για την ανοικοδόμηση

Οι Ουκρανοί και οι δυτικοί σύμμαχοί τους έχουν δεσμευτεί να ανασυγκροτήσουν τη χώρα θέτοντάς τη σε τροχιά πράσινης μετάβασης. Το έγγραφο συμπερασμάτων της Διάσκεψης για την Αποκατάσταση της Ουκρανίας, που πραγματοποιήθηκε στο Λουγκάνο της Ελβετίας, ενσωματώνει τη βιωσιμότητα ως μία από τις επτά βασικές αρχές για την ανοικοδόμηση και δημιουργεί δεσμεύσεις για ευθυγράμμιση με τη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή, την Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και με το γενικότερο πνεύμα της πράσινης μετάβασης.

Τέλος, εκφράζονται ελπίδες ότι οι Αρχές της PERAC θα μπορέσουν να συμβάλουν σημαντικά στην ανάκαμψη της Ουκρανίας μετά το πέρας των συγκρούσεων. Όπως δήλωσε ο διευθυντής του Τομέα Περιβάλλοντος και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της ΜΚΟ Human Rights Watch (Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) Richard Pearshouse, «η Ουκρανία θα αποτελέσει μία πραγματική δοκιμασία των αρχών της PERAC. Από τις συνεχείς συγκρούσεις έχουν καταστραφεί βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπως διυλιστήρια, αγωγοί και εργοστάσια, πράγμα που σημαίνει ότι στο πλαίσιο των ενδεχόμενων προσπαθειών ανασυγκρότησης θα είναι σημαντικό να εκτιμηθούν και να αντιμετωπιστούν οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι».

* Ο Μιχαήλ Εμμανουήλ Δημάκας είναι υποψήφιος διδάκτορας, MSc: «Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές», MA: «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία»

Διαβάστε επίσης:

Το ναυάγιο του «Τιτανικού» και η ματαιοδοξία

27 Ιουνίου 1946: Η ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα

Τα τέσσερα συν ένα «αγκάθια» για την κυβέρνηση