Ένα χειμωνιάτικο βράδυ του 1955, η 42χρονη Αφροαμερικανίδα Ρόζα Παρκς, κουρασμένη ύστερα από μια μέρα δουλειάς σε ραφείο, πήρε το λεωφορείο στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα για να γυρίσει στο σπίτι της. Πλήρωσε το εισιτήριο και βρήκε μια κενή θέση, που ήταν για «έγχρωμους».

Πενήντα-πέντε χρόνια πριν το Μοντγκόμερι είχε υιοθετήσει νόμο για τον διαχωρισμό των θέσεων στα λεωφορεία ανάλογα με το χρώμα του δέρματος των επιβατών. Στα μπροστινά καθίσματα επιτρεπόταν να καθίσουν μόνο οι λευκοί και στο πίσω μέρος οι «έγχρωμοι», στην πραγματικότητα οι «μαύροι πολίτες». Αλλά οι οδηγοί είχαν το δικαίωμα να διώχνουν από τις θέσεις αυτές έναν «μαύρο» επιβάτη, αν δεν υπήρχαν κενές θέσεις στο μπροστινό μέρος των λεωφορείων.

Το λεωφορείο στο οποίο επιβιβάστηκε η Ρόζα Παρκς ήταν γεμάτο. Ο οδηγός Τζέιμς Μπλέικ απαίτησε από την Ρόζα Παρκς και άλλους τρεις επιβάτες στις πίσω θέσεις να σηκωθούν για να καθίσουν οι λευκοί επιβάτες. Η Ρόζα Παρκς ήταν η μόνη από τους Αφροαμερικανούς επιβάτες που αρνήθηκε.

«Το έκανα γιατί ένοιωσα να με προσβάλουν ως άνθρωπο». Είχα περάσει μια μέρα σκληρής δουλειάς. Ήμουν κουρασμένη και ταραγμένη. Είχα σιχαθεί όσα περνούσαμε λόγω της φυλής μας», θα έλεγε αργότερα στο BBC.

Ο οδηγός ακινητοποίησε το λεωφορείο, ειδοποίησε την αστυνομία και η Ρόζα Παρκς συνελήφθη. Ήταν 1^η Δεκεμβρίου του 1955.

«Δύο αστυνομικοί ανέβηκαν στο λεωφορείο. Ο ένας με ρώτησα αν ο οδηγός μου είχε πει να σηκωθώ. Ήθελε να μάθει γιατί δεν σηκώθηκα και του είπα – δεν νομίζω ότι θα έπρεπε να σηκωθώ. Τον ρώτησα γιατί μας καταδιώκουν. Εκείνος απάντησε- δεν ξέρω, αλλά ο νόμος είναι νόμος και συλλαμβάνεσαι», περιγράφει η Ρόζα Παρκς.

Πέντε μέρες αργότερα, στις 5 Δεκεμβρίου του 1955, κρίθηκε ένοχη για παραβίαση των νόμων διαχωρισμού των ανθρώπων με βάση το χρώμα του δέρματός τους. Της επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης με αναστολή και πρόστιμο 10 δολαρίων, συν 4 δολάρια για τα δικαστικά έξοδα.

Η σύλληψη της Ρόζα Παρκς δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά συνέπεια των Νόμων Τζίμι Κράου, της νομοθεσίας που είχε θεσπιστεί για την περιθωριοποίηση των μαύρων Αμερικανών. Μια νομοθεσία που αφορούσε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής – από την άρνηση του δικαιώματος να ψηφίζουν, μέχρι τους ρατσιστικούς διαχωρισμούς στα σχολεία, τις δημόσιες συγκοινωνίες, στα εστιατόρια και στις τουαλέτες.

Επίσης δεν ήταν η πρώτη φορά που κάποιος είχε συλληφθεί επειδή αρνήθηκε να παραχωρήσει την θέση του σε λευκό επιβάτη. Το ίδιο είχε συμβεί εννέα μήνες νωρίτερα στην 15χρονη Κλοντέτ Κόλβιν. Αλλά η περίπτωση της Ρόζα Παρκς ήταν καταλυτική.

Η ήρεμη συμπεριφορά της Ρόζα Παρκς δεν παρέπεμπε σε κάποια ακτιβίστρια της Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ανθρώπων (NAACP). Η σύλληψή της έγινε αφορμή για να οργανωθεί μποϊκοτάζ στα δημόσια λεωφορεία της πόλης, με επικεφαλής τον 26χρονο πάστορα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Το μποϊκοτάζ διήρκεσε πάνω από ένα χρόνο, αφαιρώντας σημαντικά έσοδα που είχαν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Το σημαντικότερο ήταν ότι αυτό το επεισόδιο με τη Ρόζα Παρκς και το μποϊκοτάζ με ηγέτη τον νεαρό πάστορα, έφερε στο επίκεντρο τον συστημικό ρατσισμό που είχαν θεσπίσει οι Νόμοι Τζιμ Κράου.

Η δικαστική περιπέτεια της Ρόζα Παρκς δεν τελείωσε με την ποινή που επέβαλε το τοπικό δικαστήριο στο Μοντγκόμερι, αλλά έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο τον Δεκέμβριο του 1956. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματικό τον διαχωρισμό των επιβατών των λεωφορείων με βάση το χρώμα του δέρματος.

Η Ρόζα Παρκς δικαιώθηκε από το δικαστήριο, αλλά τιμωρήθηκε για τη γενναιότητά της: έχασε τη δουλειά της και άρχισε να δέχεται απειλές για τη ζωή της. Άνεργος έμεινε και ο σύζυγός της, Ρέιμοντ Παρκς. Έχοντας να αντιμετωπίσουν απειλές και διώξεις το ζευγάρι μετακόμισε στο Ντιτρόιτ.

Τα χρόνια που ακολούθησαν δεν ήταν εύκολα, αφού κανένας δεν έπαιρνε την Ρόζα Παρκς στη δουλειά του, ενώ αντιμετώπιζε και προβλήματα υγείας, αδυνατώντας να πληρώνει για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Αλλά η Ρόζα Παρκς εξακολουθούσε να παλεύει για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών, για το δικαίωμα της ψήφου. Εργάστηκε εθελοντικά στο επιτελείο του υποψήφιου του Δημοκρατικού Κόμματος στις εκλογές για το Κογκρέσο, Τζον Κόνιερς και όταν εκείνος εξελέγη την προσέλαβε βοηθό του στο γραφείο του στο Ντιτρόιτ- δουλειά που διατήρησε μέχρι την συνταξιοδότηση.

Το «όχι» που είπε η Ρόζα Παρκς εκείνη την 1^η Δεκέμβρη του 1955 στο λεωφορείο, δεν οδήγησε μόνο στην άρση των φυλετικών διακρίσεων στα Μέσα Μεταφοράς. Η ήρεμη δύναμη που απέπνεε η γυναίκα αυτή ήταν πηγή έμπνευσης για την κοινότητα των μαύρων, βάζοντας τα θεμέλια για τους αγώνες που ακολούθησαν για τα δικαιώματά τους. Από το «όχι» της Ρόζα Παρκς ξεκίνησε η ιστορικής σημασίας Πορεία προς την Ουάσινγκτον, το 1963 και η έγκριση του Νόμου για τα Πολιτικά Δικαιώματα, το 1964 και για το Δικαίωμα στην Ψήφο, ένα χρόνο μετά.

«Νομίζω ότι αν υπάρχει ένα σημείο αναφοράς για το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα στη δεκαετία του 1950, πρέπει να κοιτάξουμε στο μποϊκοτάζ των λεωφορείων στο Μοντγκόμερι και την Ρόζα Παρκς και τον συμβολισμό της καταδίκης της από το δικαστήριο», λέει στο BBC ο Φρεντ Γκρέι, δικηγόρος της Ρόζα Παρκς.

Η άρνησή της να παραχωρήσει την θέση της στο λεωφορείο έδωσε δύναμη σε ένα μαζικό κίνημα, που τελικά οδήγησε στη διάλυση των ρατσιστικών πολιτικών του διαχωρισμού. Και η ίδια έγινε σύμβολο του αγώνα για τη δικαιοσύνη και την ισότητα.

Το 1999 το αμερικανικό κογκρέσο τίμησε την Ρόζα Παρκς με το ανώτατο βραβείο- το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου– κηρύσσοντάς την «μητέρα του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα».

Η Ρόζα Παρκς απεβίωσε στις 24 Οκτωβρίου του 2005, στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν.

Διαβάστε επίσης:

Ισραήλ: Παράτασης της εκεχειρίας – στο παρά πέντε – κατά μια ημέρα – Ξανά ο Μπλίνκεν στη Μέση Ανατολή

Εμπρηστικό άρθρο της Sun: «Η αποτυχημένη» φον ντερ Λάιεν, «οι Έλληνες που σκούζουν για τα μάρμαρα» και το Brexit

Ιερουσαλήμ: Η Χαμάς ανέλαβε και επίσημα την ευθύνη για την επίθεση με τους 3 νεκρούς (video/photos)