Τα μάτια μας είναι από τα πιο ευαίσθητα όργανα του σώματος τα οποία, μάλιστα, θα πρέπει να προστατεύουμε διπλά, καθώς είναι συνεχώς εκτεθειμένα.

Όταν, για παράδειγμα, επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες, φροντίζουμε να ντυνόμαστε με πιο ζεστά ρούχα, προστατεύουμε τον λαιμό και το κεφάλι αλλά ξεχνάμε ότι και τα μάτια μας είναι ευάλωτα.

«Ευτυχώς, τα μάτια διαθέτουν μέτρα αυτοπροστασίας: τις βλεφαρίδες, τα βλέφαρα και τα “αλμυρά” δάκρυα για να αντέξουν το κρύο. Καθώς το αλατόνερο παγώνει σε πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες απ’ ό,τι το γλυκό νερό, τα μάτια μας παραμένουν υγρά ακόμα και όταν η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους μηδέν βαθμούς Κελσίου. Επίσης, η θερμότητα που παράγει το σώμα τα προστατεύει» επισημαίνει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής της μονάδας Ημερήσιας Νοσηλείας, LaserVision στην Αθήνα, και Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου NYU της Νέας Υόρκης.

Από τι κινδυνεύουν τα μάτια στο κρύο

Ξηροφθαλμία

Η παγωνιά, ωστόσο, είναι ικανή να διαταράξει την όραση, προκαλώντας δυσάρεστα συμπτώματα ως αποτέλεσμα της ξηροφθαλμίας που μπορεί να υποστούν.

Συγκεκριμένα, όταν ο καιρός είναι πολύ κρύος, παράγουμε διαρκώς δάκρυα, τα οποία στη συνέχεια εξατμίζονται, οπότε τα μάτια πρέπει να ανανεώνουν συνεχώς τις παραγόμενες ποσότητες. Ο παγωμένος αέρας, όμως, επιταχύνει την εξάτμιση των δακρύων, με συνέπεια η ξηροφθαλμία να είναι πολύ πιο συχνή τον χειμώνα απ’ ό,τι τις άλλες εποχές του χρόνου που οι θερμοκρασίες είναι πιο ήπιες.

Ωστόσο, το κρύο δεν αποτελεί τη μόνη αιτία που μπορεί να προκαλέσει ξηροφθαλμία, καθώς η μειωμένη υγρασία στους εσωτερικούς χώρους που θερμαίνονται με συστήματα κεντρικής θέρμανσης μπορεί να έχει τις ίδιες επιπτώσεις στα μάτια.

Ποια τα συμπτώματα

Η ξηροφθαλμία δεν αποτελεί, απλά, μια ενοχλητική κατάσταση που ερεθίζει τα μάτια, καθώς συνοδεύεται με μια σειρά δυσάρεστων συμπτωμάτων, μεταξύ των οποίων:

• κοκκίνισμα ματιών
• κνησμός (φαγούρα)
• αίσθημα καύσου (κάψιμο στα μάτια)
• «κόλλημα» βλεφάρων μεταξύ τους
• αίσθηση ύπαρξης ξένου σώματος στο μάτι

Πώς να προστατευτείτε

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να προστατευτούμε από την ξηροφθαλμία και τα ενοχλητικά συμπτώματά της είναι να αποφύγουμε τις συνθήκες που την ευνοούν.

Πιστολάκι

Το πιστολάκι αποτελεί μια αιτία που μπορεί να επιβαρύνει τα μάτια, κυρίως όταν ο ζεστός αέρας κατευθύνεται προς το πρόσωπο. Αν, λοιπόν, δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί εντελώς η χρήση του, καλό θα ήταν ο θερμός αέρας να μην έρχεται σε επαφή με τα μάτια.

Καλοριφέρ

Προσοχή θα πρέπει να δείχνουμε, ωστόσο, και στη θερμοκρασία που επιλέγουμε να ρυθμίζουμε τον θερμοστάτη στο καλοριφέρ. Είναι σημαντικό αυτή να μην ξεπερνά τους 19-20 βαθμούς Κελσίου για τις ώρες που είστε ξύπνιοι, ενώ καλό θα ήταν να τη χαμηλώσετε ακόμα 1-2 βαθμούς πριν πάτε για ύπνο.

Δυνατός αέρας

Αν πρέπει να κυκλοφορήσετε σε υπαίθριους χώρους όταν φυσά δυνατός αέρας, καλό θα είναι να χρησιμοποιήσετε προστατευτικά γυαλιά. Για μια βόλτα στο κρύο, τα γυαλιά ηλίου αρκούν, ενώ αν πρόκειται να κάνετε σκι, φροντίστε τα γυαλιά να έχουν τη μορφή μάσκας ώστε να προστατεύουν τα μάτια σας και από τα πλάγια.

Τεχνητά δάκρυα

Επιπλέον, έπειτα από συνεννόηση με τον οφθαλμίατρό σας, μορείτε να βάλετε τεχνητά δάκρυα ιδιαίτερα πριν βγείτε στο κρύο, τα οποία συμπληρώνουν τα φυσικά, ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν αρκετές φορές την ημέρα.

Προσοχή στους φακούς επαφής

Καλό είναι, επίσης, να αποφύγετε -αν είναι δυνατόν- τη χρήση φακών επαφής όταν έχει παγωνιά, διότι το κρύο εμποδίζει τα δάκρυα να υγράνουν την επιφάνεια των ματιών.

Υγραντήρας

Τέλος, αν η ατμόσφαιρα στο σπίτι σας είναι ξηρή, μια καλή λύση είναι η χρήση υγραντήρα ή αλλιώς, βρεγμένες πετσέτες πάνω στο καλοριφέρ.

«Γενικότερα η ξηροφθαλμία δεν οφείλεται πάντοτε στο ψύχος και την κεντρική θέρμανση τον χειμώνα. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχει υποκείμενες ιατρικές αιτίες, τις οποίες μόνο ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει. Αν τα προαναφερθέντα μέτρα αυτοβοήθειας δεν βελτιώνουν την κατάσταση, καλό είναι να μιλήσετε πάλι με τον οφθαλμίατρό σας για να σας πει τι πρέπει να κάνετε», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος, επισημαίνοντας:

«Το σύνδρομο Sjögren -σύνηθες αυτοάνοσο κυρίως στις γυναίκες-διάφορες λοιμώξεις των ματιών, η έλλειψη βιταμίνης Α, η κακή χρήση των φακών επαφής, η ανεπάρκεια των μεϊβομιανών αδένων των βλεφάρων κ.λπ., ευθύνονται συχνά για την ξηρότητα στα μάτια.

Φωτοκερατίτιδα

Η φωτοκερατίτιδα αποτελεί ένα ακόμα πρόβλημα που μπορεί να υποστεί κάποιος στα μάτια. Πρόκειται για έγκαυμα στον κερατοειδή το οποίο προκαλείται από βλάβη των κυττάρων του εξαιτίας της υπεριώδους ακτινοβολίας του ηλίου. Είναι πιο συχνή σε όσους βγαίνουν στα χιόνια χωρίς γυαλιά ηλίου, καθώς το χιόνι αντανακλά σε σημαντικό βαθμό την UV.

Είναι μια πάθηση πολύ επώδυνη, ενώ μπορεί να προκαλέσει και θόλωμα της όρασης. Ωστόσο, οι συνέπειές της είναι παροδικές συνήθως -κατά κανόνα υποχωρούν σε 1-2 μέρες-, εφόσον διακόψετε άμεσα την έκθεση των ματιών σας στην UV.

Αλλαγές στην όραση

Αν είναι απαραίτητο να εκτεθείτε για πολλή ώρα στο ψύχος, είναι πιθανό να προκληθούν αλλαγές στην όραση, λόγω συστολής των αιμοφόρων αγγείων των ματιών. Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια να τα βλέπετε όλα θολά ή ακόμα και διπλά (διπλωπία).

«Στην περίπτωση αυτή πρέπει να μεταβείτε σε έναν θερμαινόμενο χώρο», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος  προσθέτοντας: «αν μέσα σε μισή ώρα η όρασή σας δεν έχει επανέλθει στο φυσιολογικό, πρέπει να συμβουλευθείτε έναν οφθαλμίατρο. Όλα τα παραπάνω φυσικά, επηρεάζουν και όσους φορούν φακούς επαφής με τον αντίστοιχο τρόπο».

Σε γενικές γραμμές, αν και πολλά από τα ύποπτα συμπτώματα υποχωρούν καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία, δεν αποκλείεται να αποδειχθούν επικίνδυνα, κυρίως εάν έχουν κάποια άγνωστη, υποκείμενη αιτία και δεν οφείλονται στην παγωνιά.

Γι’ αυτό και είναι σημαντικό για κάθε ενοχλητικό σύμπτωμα στα μάτια να συμβουλευόμαστε άμεσα τον οφθαλμίατρό μας.

Διαβάστε επίσης:

ΕΚΑΒ: Παράδοση 10 νέων ασθενοφόρων – Στο «μικροσκόπιο» οι πόροι της υγείας από μικτή επιτροπή των υπ. Οικονομικών και Υγείας

Θεμιστοκλέους: Τρεις παρεμβάσεις για τις μεταμοσχεύσεις

Μανώλης Κέλλης καθηγητής ΜΙΤ: «Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα Google Maps της γνώσης»