Εδώ και σχεδόν 4 εβδομάδες, τα περισσότερα ΑΕΙ της χώρας μας τελούν υπό κατάληψη. Το νομοσχέδιο “φωτιά” που ετοιμάζεται να περάσει από την βουλή η κυβέρνηση, έχει πυροδοτήσει κύμα αντιδράσεων και οργής εντός της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Οι φοιτητές εναντιώνονται στην εξίσωση των πτυχίων των ιδιωτικών κολλεγίων με αυτά των δημόσιων ΑΕΙ, αλλά και στην ίδρυση μη κρατικών – μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στην χώρα μας. Η ατμόσφαιρα μυρίζει μπαρούτι, και μέσα σε αυτό το ομιχλώδες τοπίο αναδύονται πολλά ερωτήματα, όπως και διαπιστώσεις για τις χρονίζουσες παθογένειες, τον συντηρητισμό αλλά και τον διχασμό που ορίζουν την Ελληνική κοινωνία. Ομως για μία ακόμα φορά, φαίνεται πως η “εθνική μανία” μας να διαλέξουμε πλευρά, μας έκανε να χάσουμε πάλι την ουσία…

Η κυβέρνηση, υπερασπιζόμενη το νομοσχέδιο, ρίχνει στο τραπέζι το επιχείρημα “τι γίνεται στις υπόλοιπες χώρες” . “Η λειτουργία πανεπιστημιακών ιδρυμάτων από ιδιωτικούς φορείς , με μη- κερδοσκοπικό χαρακτήρα, είναι συνηθισμένη σε όλες τις χώρες της ΕΕ, αλλά και του κόσμου” μας λένε. “Η ιδιωτική πρωτοβουλία θα επιτρέψει στους νόμους της αγοράς και του ανταγωνισμού να επικρατήσουν στο πεδίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και θα ανεβάσει το επίπεδο σπουδών για τους φοιτητές”. Ταυτόχρονα, ήδη 40.000 και βάλε φοιτητές είναι και σπουδάζουν σε “ιδιωτικά στο εξωτερικό”, άρα γιατί να έχουμε διαφεύγοντα μυαλά αλλά και κεφάλαιο;

Οι φοιτητές αντιπαρατίθενται, φωνάζουν το προφανές, πως ο δημόσιος χαρακτήρας της εκπαίδευσης την κρατά μη- ταξική, δίνοντας έτσι το δικαίωμα σε κάθε παιδί, ανεξαρτήτως της οικονομικής δυνατότητας των γονιών του, να σπουδάσει και να βελτιώσει το βιοτικό του επίπεδο. Η παιδεία -ναι πράγματι- είναι δικαίωμα, και τα δικαιώματα δεν μπορούν να είναι εμπορεύσιμα αγαθά. Ο δημόσιος χαρακτήρας της παιδείας εξασφαλίζει την αξιοκρατία και την αξιοσύνη στην εισαγωγή των φοιτητών στα ιδρύματα. Όσα λεφτά και να έχεις, αν δεν “στρωθείς” να διαβάσεις πανεπιστήμιο “δεν θα δείς”.

Τα επιχειρήματα και των 2 πλευρών “πάνε και έρχονται”, όμως κανείς δεν θα βρει το δίκιο του. Οχι επειδή κανείς τους δεν είναι σωστός, αλλά επειδή το ερώτημα είναι εξ’ αρχής λαθος. Το δίλημμα “ναι ή όχι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια” είναι παραπλανητικό. Προφανώς με τον τρόπο που πάει να το εφαρμόσει η κυβέρνηση η απάντηση είναι όχι, όμως το πραγματικό ερώτημα είναι άλλο: “Τι παιδεία θέλουμε να έχουμε στην χώρα μας”;

Η διαπίστωση πως τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι προβληματικά, είναι κοινώς αποδεκτή από κάθε πολίτη. Τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι υποχρηματοδοτούμενα, το ΕΜΠ λαμβάνει ετησίως 7 εκατ. ευρώ, ενώ αντίστοιχα το MIT έχει ετήσιο budget 1 δισ. Υπολείπονται επιπλέον σωστής διοίκησης, με όραμα αλλά και πλάνο: “που είμαστε, που ήμασταν αλλά που θέλουμε να πάμε;”. Οταν όλη η ευρώπη τρέχει στην εποχή του AI, τα ελληνικά πανεπιστήμια ακόμα προσπαθούν να καταλάβουν το internet.

Ομως το πρόβλημα είναι ακόμα πιο βαθύ, είναι πρόβλημα νοοτροπίας. Η ελληνική κοινωνία, τείνει να ανάγει τις πανεπιστημιακές σπουδές, σε κύριο προαπαιτούμενο για μια επιτυχημένη καριέρα. “Πέρνα κάπου και βλέπεις μετά”, λένε στα βλαστάρια τους, γονείς και καθηγητές. Οδηγούνται ετσι ετησίως, χιλιάδες παιδιά, είτε το θέλουν είτε όχι, στο βάναυσο δρόμο των πανελληνίων. Οι εξετάσεις του άγχους, του στρές και των κρίσεων πανικού, ένας “ανήφορος” που μοιάζει για μονόδρομος… Το ποιός μας είπε σε αυτή τη χώρα, ότι η τεχνική εκπαίδευση είναι “κατώτερη” της θεωρητικής, αποτελεί ερώτημα μέχρι και σήμερα. Για να καλυφθεί η ζήτηση, το κράτος “εφτιαχνε” ΑΕΙ. Σχολές “σπαρμένες” σε κάθε πόλη της επικράτειας, πειστήριο της προεκλογικής υπόσχεσης ενός βουλευτή που έγινε πράξη, πίσω στα “ωραία χρόνια” της μεταπολίτευσης. Η αγορά εργασίας ζητά τεχνικούς, οδηγούς και τεχνίτες, χειρωνάκτες με λίγα λόγια, όχι άλλους μάνατζερ και αναλυτές. Στον πρόσφατο διαγωνισμό PISA του ΟΟΣΑ, οι έλληνες μαθητές είχαν χαμηλότερη επίδοση από αυτή του 2018, ενώ η συνολική βαθμολογία μας ήταν κάτω από τον μέσο όρο των υπόλοιπων μελών του οργανισμού. Οταν οι μαθητές έχουν αδυναμία στην κατανόηση βασικού κειμένου, τι φοιτητές θα γίνουν, σε όποιο πανεπιστήμιο, δημόσιο ή μη;

H αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων χρειάζεται έναν συνδυασμό τεχνοκρατικής αντίληψης αλλά και πολιτικού θάρρους. Πρέπει να καταστήσουμε το ζήτημα της παιδείας, σε εθνική μας προτεραιότητα, να το συζητήσουμε υπερεκομματικά, με ωριμότητα αλλά και ωμότητα. Τα ημίμετρα -όπως έχουμε δει στο παρελθόν- συνήθως δεν αποδίδουν. Ακόμα και να “περάσει” τώρα η κυβέρνηση τον επίμαχο νόμο, μια απλή προσφυγή στο ΣτΕ από κάποιους πολίτες, αρκεί ώστε να ακυρωθεί τόσο ο αυτός, όσο και κάθε προβλεπόμενη άδεια λειτουργίας.

Το κατηγορητήριο για την ελληνική παιδεία αλλά και τα προβλήματα που το νομοσχέδιο αυτό δημιουργεί, δεν χωράνε στις γραμμές αυτού του κειμένου. Καθιστούν όμως προφανές, πως δεν πρέπει να αναλωθούμε αλλο στο πλαστό δίλημμα των ιδιωτικών ή μη πανεπιστημίων, στο δίλημμα αυτό καθ αυτό. Ο δημόσιος διάλογος πρέπει να στραφεί στην ολική και κατεπείγουσα αναμόρφωση της δημόσιας παιδείας στη χώρα μας. Να φτιάξουμε σχολεία και πανεπιστήμια που θα παράγουν μυαλά ανοιχτά, σκεπτόμενα, όχι ρομπότ και παπαγάλους. Να κάνουμε τα παιδιά, τους νέους μας, ευτυχισμένους και δημιουργικούς, όχι αγχωμένους καριερίστες. Στον σύγχρονο κόσμο που πλέον δεν έρχεται, αλλά έφτασε, όλα είναι ρευστά. Τα εφόδια του παρελθόντος είναι αχρείαστα ίσως και επιβαρυντικά για να τα “βγάλει κανείς πέρα” σε αυτόν. Τό μόνο που χρειάζεται ένας νέος σήμερα, που πρέπει να το απαιτεί, είναι παιδεία. Και ναι, αν με ρωτάτε, η παιδεία δεν αγοράζεται!

Ο Κώστας Χρονόπουλος είναι Φοιτητής ΕΜΠ και Μέλος Ν.Ε Αρκαδίας ΠΑΣΟΚ

Διαβάστε επίσης:

Ο Δούκας του Στρέφη

Ο κυνισμός στην Υγεία

Γάμος ομοφύλων, Αριστερά και Εκκλησία