Σύγκρουση για την Συνταγματική Αναθεώρηση μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης ξέσπασε πριν καλά καλά αρχίσει επίσημα η διαδικασία. Η ΝΔ αρνείται ή έστω δείχνει απρόθυμη να προσέλθει – και μάλιστα με όρους συναίνεσης – σε μια διαδικασία το πλαίσιο της οποίας ορίζει ο Αλέξης Τσίπρας και από την άλλη ο πρωθυπουργός την κατηγορεί ότι αιτία της άρνησής της να συμβάλει είναι ότι δεν θέλει καμία αλλαγή στον νόμο περί ευθύνης υπουργών υπονοώντας ότι επιθυμεί τη συγκάλυψη φαινομένων διαφθοράς κατά την περίοδο των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ – ΝΔ.

Στην ομιλία του, ειδικότερα, ο πρωθυπουργός κατηγόρησε τη ΝΔ ότι αναζητεί επιχειρήματα για να αποδράσει από την Αναθεώρηση, κάτι που όπως είπε δείχνει την ενδόμυχη επιθυμία του Κυριάκου Μητσοτάκη να μην αλλάξει ο νόμος περί ευθύνης υπουργών. 

Αν η κυβέρνηση επιχειρεί να σύρει την αξιωματική αντιπολίτευση στη διαδικασία εκτοξεύοντας κατηγορίες περί γαλάζιας διάθεσης συγκάλυψης της διαφθοράς η αξιωματική αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση για υποκρισία, αφού όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της το 2014, όχι μόνο χαρακτήρισε «άκαιρη» την πρόταση της τότε κυβέρνησης για τη Συνταγματική Αναθεώρηση αλλα λίγους μήνες μετά έριξε την κυβέρνηση Σαμαρά και μάλιστα το έπραξε «εργαλειοποιώντας την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας που θέλει σήμερα να αλλάξει».

Στο σκηνικό μάχης που διαμορφώνεται, θέσεις παίρνουν το ΚΙΝΑΛΛ και το Ποτάμι.

• Το μεν ΚΙΝΑΛΛ καταγγέλει την κυβέρνηση για επικοινωνιακά παιχνίδια και λαϊκισμό δηλώνει ωστόσο ότι θα προσέλθει στη διαδικασία με τις δικές του προτάσεις προκειμένου να δηλώσει τις αποστάσεις του από τη ΝΔ

• Το Ποτάμι, αν και στην πρώτη του ανακοίνωση τη Δευτέρα, μετά την επιστολή Τσίπρα στους αρχηγούς των κομμάτων εμφανίστηκε συναινετικό, χθες επανήλθε με αφορμή την ομιλία του πρωθυπουργού στην Κοινοβουλευτική Ομάδα, καταγγέλλοντας την απουσία του άρθρου 16 από την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ. Από τη μία έδειξε να συμπλέει με το βασικό επιχείρημα που προβάλλει η ΝΔ προκειμένου να μην προσέλθει στον διάλογο, από την άλλη δεν φαίνεται αυτό το ζήτημα να συνιστά για το Ποτάμι αιτία μη συμμετοχής στη θεσμική διαδικασία.

Το «εξάμηνο» της εκλογής ΠτΔ και η θρησκευτική ουδετερότητα

Σε ό,τι αφορά την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ η οποία οριστικοποιήθηκε στο πλαίσιο της χθεσινής συνεδρίασης, δύο από τα κεντρικά ζητήματα που ήταν ανοιχτά κατέληξαν ως εξής:

Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, με δεδομένη την αποσύνδεσή της από την διάλυση της Βουλής, ορίζεται με τρόπο που επιχειρεί να εξαντλήσει κάθε περιθώριο για συναίνεση. Συγκεκριμένα προτείνεται, εφόσον οι τρεις προβλεπόμενες ψηφοφορίες (όπου απαιτούνται 200 ψήφοι στην πρώτη και 180 στις δύο επόμενες) αποτύχουν, να ακολουθούν έξι ψηφοφορίες, μία ανά μηνά (συνεπώς σε διάστημα ενός εξαμήνου), με στόχο την εξεύρεση 180 βουλευτών. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας η θητεία του ΠτΔ παρατείνεται. Αν και αυτή η προσπάθεια από τύχει τότε ακολουθεί η απευθείας εκλογή από τον λαό, στην κρίση του οποίου τίθενται οι δύο πλειοψηφίσαντες της τελευταίας από τις έξι ψηφοφορίες. Το σκεπτικό είναι ότι με αυτό τον τρόπο ασκείται πίεση για συναίνεση προκειμένου να αποφευχθεί μια τέτοια μακρόσυρτη διαδικασία που ταλαιπωρεί το πολιτικό σύστημα και το εκθέτει σε αναταράξεις.

Για το ζήτημα των σχέσεων Κράτους – Εκκλησίας, και σύμφωνα με την εισήγηση του πρωθυπουργού και προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ προτείνεται

• η αναδιατύπωση του άρθρου 3 (και όχι η απαλοιφή του, όπως ζητούν Φίλης και 53) με πιο λιτό τρόπο, χωρίς όμως να αφαιρούνται ουσιώδη στοιχεία
• η προσθήκη της ρητής κατοχύρωσης της θρησκευτικής ουδετερότητας
• η προσθήκη της κατοχύρωσης ως υποχρεωτικού του πολιτικού όρκου για αιρετούς και δημόσιους υπαλλήλους.

Αναφορικά με τη διάταξη του εν λόγω άρθρου περί «επικρατούσας θρησκείας» επισημαίνεται ότι παραμένει ως έχει και πως δεν έρχεται σε σύγκρουση με τα περί θρησκευτικής ουδετερότητας διότι όπως διευκρινίστηκε θα υπάρχει ερμηνευτική δήλωση η οποία θα αναφέρει ότι «η αναγνώριση επικρατούσας θρησκείας δεν επιφέρει δυσμενείς συνέπειες έναντι άλλων θρησκειών».

«Τετραετείς πολιτικοί κύκλοι» πάση θυσία;

Τέλος, σε ό,τι αφορά την ουσία της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ ως κεντρική στόχευση αναδεικνύεται η διασφάλιση σταθερών κυβερνήσεων ή αλλιώς τετραετών πολιτικών κύκλων, κατά τη γνωστή στο πρόσφατο παρελθόν συζήτηση για τις «κλειδωμένες» θητείες (τετραετίες).

Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται σύμφωνα και με τον ίδιο τον πρωθυπουργό, μέσα από την αποσύνδεση της εκλογής του ΠτΔ από τη διάλυση της Βουλής και με την εποικοδομητική ψήφο δυσπιστίας. Επίσης, σύμφωνα με τον Αλέξη Τσίπρα, εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας και απλή αναλογική λειτουργούν ως θεσμικά αντίβαρα μεταξύ τους.

Σύμφωνα με το σκεπτικό που διατύπωσε με την απλό αναλογικό εκλογικό σύστημα αποφεύγεται η νόθευση της λαϊκής ψήφου και αποτυπώνεται στο κοινοβούλιο ο πραγματικός συσχετισμός δυνάμεων. Από την άλλη η εποικοδομητική ψήφος έρχεται να διασφαλίσει την σταθερότητα κυβερνήσεων συνεργασίας που κατά κανόνα δίνει η απλή αναλογική. Όπως μάλιστα είπε, η πρόβλεψη αυτή επιτρέπει στις κυβερνήσεις να συνεχίζουν αφού έχουν πάρει την ψήφο εμπιστοσύνης «χωρίς να υπόκεινται στον εκβιασμό μικρότερων δυνάμεων διαρκώς».

Αν και από την κυβέρνηση εκτιμούν ότι καμία από τις προτάσεις της δεν τραυματίζει τη συναίνεση και αφήνουν να εννοηθεί ότι με αμοιβαίες υποχωρήσεις «θα τα βρούμε», τα παραπάνω ζητήματα περί της αφαίρεσης εργαλείων της αντιπολίτευσης να προκαλέσει πρόωρες εκλογές, αναμένεται να τεθούν στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης καθώς προκαλούν ερωτηματικά ως προς την σκοπιμότητα αλλά και ως προς τη διασφάλιση της έκφρασης της λαϊκής βούλησης. Για παράδειγμα τι θα συμβεί αν εν τω μέσω μιας θητείας προκύψει καταφανής δυσαρμονία της λαϊκής βούλησης με τους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς, αλλά η αντιπολίτευση δεν μπορεί να προκαλέσει εκλογές;

Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση στην Επιτροπή αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τις προσεχείς μέρες η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ εφόσον υπογραφεί από τουλάχιστον 50 βουλευτές, θα επιδοθεί στον Πρόεδρο της Βουλής ο οποίος θα διορίσει επιτροπή Συνταγματικής Αναθεώρησης και θα προσδιορίσει συγκεκριμένο χρονικό διάστημα των εργασιών της.