Η ΚΟΥΒΕΝΤΑ για τη δημοκρατία στην Ευρώπη, την πολιτική ποικιλότητα και τις δυνάμει απειλές άρχισε αμέσως μόλις ξέσπασε η κρίση. Σχεδόν μια δεκα­ετία αργότερα, όλες οι απειλές έχουν μεγεθυνθεί, καθώς αυτή η συζήτηση θάφτηκε κάτω από τα ερείπια που συνεχίζει να σωρεύει η γερμανική οικονο­μική θεολογία με το… παράξενο για εμάς όνομα «φιλελεύθερη πολιτική της τάξης» (ordoliberalism).

♦ Στην Ιταλία πάμε ήδη για τον τέταρτο μη εκλεγμένο πρωθυπουργό – με­τά τους Μόντι, Λέτα και Ρέντζι. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι ο τελευταί­ος εκλεγμένος ήταν ο… Μπερλουσκόνι, τον οποίο κυριολεκτικά πέταξαν οι Γερμανοί σαν την τρίχα απ’ το ζυμάρι, και ότι ο επόμενος εκλεγμένος δεν αποκλείεται να είναι ο αλλοπρόσαλλος κωμικός Μπέπε Γκρίλο. Και τα μαύρα σύννεφα μαζεύονται όλο και πιο πυκνά πάνω από την ιταλική οι­κονομία.

♦ Στην Ελλάδα κάθε μνημόνιο τρώει και έναν πρωθυπουργό, ενώ η Βουλή έχει μετατραπεί σε «οικόπεδο» των δανειστών της χώρας, αφού η βασική της δουλειά είναι να περνάει τα νομοθετήματα που εκείνοι επιβάλλουν.

♦ Στη Γαλλία η πρωτοκαθεδρία της Λεπέν και η πίεση της Γερμανίας για αλ­λαγή οικονομικού υποδείγματος έχουν οδηγήσει μέχρι στιγμής σε μια προεδρική υποψηφιότητα ακραία νεοφιλελεύθερη για τους Ρεπουμπλι­κανούς και μια… καραδεξιά για τους Σοσιαλιστές. Η εποχή της «κοινωνι­κής πολιτικής» φαίνεται ότι απειλείται να τελειώσει βιαίως και στη Γαλλία.

♦ Στην Ολλανδία και την Αυστρία όλο και μεγαλώνει η ισχύς των ακροδεξι­ών κομμάτων, τα οποία απειλούν να καταλάβουν την εξουσία.

♦ Στην Πορτογαλία έφυγε η Δεξιά, ήρθαν οι Σοσιαλιστές και η Αριστερά, αλ­λά η συζήτηση για νέο μνημόνιο αναζωπυρώνεται κάθε τρεις και λίγο.

ΤΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ θα μπορούσαν να είναι περισσότερα, όμως το συμπέρα­σμα θα παρέμενε το ίδιο: Και η δημοκρατία στο θεσμικό επίπεδο και η κοι­νωνική πολιτική οπισθοχωρούν ταχέως.

ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ευθύνη γι’ αυτό φέρει η Γερμανία. Όμως δεν είναι άμοιροι ευθυ­νών όσοι δεν κατάφεραν να αντιτάξουν στην οικονομική θεολογία μια αξιό­πιστη πολιτική. Η αδυναμία – ενδεχομένως και ανικανότητα – των κρατών της Ευρώπης να αντιτάξουν μια εθνική πολιτική οδηγεί τώρα, με τον πιο ά­τσαλο και ασχεδίαστο τρόπο, σε έναν εθνικισμό της μαύρης συμφοράς.

Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ του έθνους – κράτους από τις ευρωλιγούρικες δήθεν τεχνο­κρατικές πολιτικές ηγεσίες δεν ήταν αυτό που ζητούσαν οι κοινωνίες τους, οι οποίες τώρα, ζαλισμένες από τις αλλεπάλληλες σφαλιάρες, εμπιστεύο­νται την τύχη τους σε τυχάρπαστους, απατεώνες και φασίστες. Στερνή μου γνώση…