Καινούριοι όροι, όπως ‘Revenge porn’ (εκδικητική πορνογραφία) και ‘cyber rape’ (κυβερνο-βιαμός) εισβάλλουν καθημερινά, όχι μόνον στο λεξιλόγιο, αλλά και στην καθημερινότητά μας.

Το νοσηρό αυτό ψηφιακοσυναισθηματικό πλέγμα εκφράζεται όταν προσωπικές εικόνες οι οποίες είχανε προηγουμένως σταλεί, στο πλαίσιο ερωτικής, ψηφιακής επικοινωνιάς,  με τη συναίνεση της απεικονιζόμενης (προτιμήθηκε σκοπίμως η αναγραφή του γένους στο θηλυκό, καθώς τα θύματα είναι στην πλειοψηφία τους γυναίκες), διαρρέονται σε ένα ευρύτερο κοινό, χωρίς τη συναίνεσή της (Mckinlay 2020). Το ίδιο ισχύει και για ερωτικές σκηνές βιντεογραφικώς ή φωτογραφικώς αποτυπωμένες οι οποίες αν και μπορεί να έχουν καταγραφεί συναινετικώς, διοχετεύονται σε σχετικούς πορνογραφικούς ιστοτόπους, πάλι χωρίς τη συναίνεση των καταγραφόμενων.

Στον ίδιο παθογόνο αστερισμό της σύγχρονης ψηφιακο-ερωτικής τοξικότητας υπάγεται και το “coercive sexting”, δηλαδή μία κατάσταση ψηφιακού καταναγκασμού στην οποία ο σεξουαλικός σύντροφος ασκεί πίεση για να αποκομίσει τα επιθυμητά μηνύματα ερωτικού περιεχομένου (Kernsmith 2018) , τα οποία μπορεί εν συνεχεία να διοχετευθούν στη δημόσια σφαίρα του διαδικτύου, ιδιαίτερα εάν συμπεριλαμβάνουν αποκαλυπτικώς αισθησιακό οπτικοακουστικό υλικό.

Δυστυχώς, τα θύματα του ‘revenge porn’ είναι πολύ πιθανό να κατηγορηθούν για τις πράξεις τους ή και να αντιμετωπισθούν ως «αμφιβόλου ηθικής» επειδή μοιράσθηκαν με τον σύντροφό τους τέτοιο υλικό (Feather, 1999) ή επειδή δέχθηκαν  να συμμετάσχουν σε ανάλογες ερωτικές, ιδιωτικές, φωτογραφήσεις ή βιντεοσκοπήσεις.

Τα θύματα του “revenge porn” έρχονται συχνά αντιμέτωπα με καταστάσεις όπου διακυβεύεται το αίσθημα αξιοπρέπειας και ασφάλειας, ενώ μπορεί να βιώσουν και την έλλειψη σεβασμού από φίλους ή από την οικογένειά τους (Franklin, 2014).

Αυτό αποτελεί μια εντελώς στρεβλή ανάγνωση της πραγματικότητας και της απαράδεκτης συμπεριφοράς των θυτών οι οποίοι, όπως έχουμε επισημάνει και κατά το παρελθόν διακρίνονται, στον πυρήνα της πράξης τους από μία ναρκισσιστική δομή που αποτυπώνεται ανάγλυφα στη «διαπροσωπική εκμετάλλευση» η οποία διατρέχει ως βασικός νοσηρός άξονας κάθε τέτοια πράξη δημοσιοποίησης προσωπικών στιγμών, είτε η πράξη της δημοσιοποίησης του ερωτικού υλικού γίνεται με εκδικητικό κίνητρο, μετά το τέλος της ερωτικής σχέσης, είτε επισυμβαίνει διαρκούσης της ερωτικής σχέσης-δεσμού, αφορμούμενη από τα εξίσου ταπεινά ψυχολογικά ελατήρια της νοσηρής επιβεβαίωσης, του προσπορισμού οικονομικού οφέλους από τις αντίστοιχες πορνογραφικές σελίδες ή της άντλησης αρρωστημένης ευχαρίστησης από τον δημόσιο εξευτελισμό του «άλλου» ο οποίος, μάλιστα τυγχάνει και ερωτικός (στις περισσότερες δε των περιπτώσεων ερωτική) σύντροφος.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως όσοι προβαίνουν σε τέτοιες, αξιοκατάκριτες πράξεις, εκμεταλλευόμενοι, μάλιστα, τον προαναφερθέντα κοινωνικό στιγματισμό που συνεπάγεται για τα θύματά τους η δημοσιοποίηση των τολμηρών ιδιωτικών τους στιγμών, είτε για να τα εκβιάσουν ωθώντας τα στη συνέχιση της νοσηρής αυτής ερωτικής αλληλεπίδρασης, είτε για να τα εκδικηθούν για τη διακοπή της σχέσης και την απόρριψη που μπορεί να εισέπραξαν οι ίδιοι, είτε για να αποκομίσουν οικονομικά οφέλη, είτε –τέλος- για να κορέσουν το ναρκισσιστικό έλλειμμα της δικής τους προσωπικότητας, εξευτελίζοντας την προσωπικότητα του άλλου, εμφανίζουν μια συμπαγή απουσία ενδιαφέροντος για τα συναισθήματα των άλλων.

Αδιαφορούν για τα δικαιώματα των συνανθρώπων τους και εν προκειμένω και των ερωτικών τους συντρόφων, δρουν παρορμητικά, δεν έχουν ενοχή και δεν καταφέρνουν να μάθουν από τις δυσάρεστες εμπειρίες (Harrison 2018). Τα δυσκοινωνικά – αντικοινωνικά χαρακτηριστικά των δραστών τέτοιων πράξεων, θα μπορούσαν να κωδικοποιηθούν ως ακολούθως:

Εκδήλωση σκληρότητας

Παροδικότητα στις ερωτικές σχέσεις

Ανευθυνότητα

Παρορμητικότητα και ευερεθιστότητα

Απουσία ενοχής και τύψεων

Αδυναμία αποδοχής της ευθύνης.

Την ίδια στιγμή, τα άτομα αυτά μπορεί να εμφανίζουν και να εξωτερικεύουν ένα διάχυτο πρότυπο επιφανειακής γοητείας με την οποία παρασέρνουν τα θύματά τους στο να δεχτούν την καταγραφή των ιδιαιτέρων τους σκηνών ή στιγμιοτύπων, συχνά αντίθετα προς την υποκειμενική τους βούληση, ενώ είναι κυρίαρχη στη συμπεριφορά τους η απουσία ενσυναίσθησης και η αίσθηση πως δικαιούνται συνεχώς χάρες και συμμόρφωση των άλλων στις επιθυμίες τους.

Εν κατακλείδι, αυτή η μη συναινετική, δημόσια πορνογραφία (nonconsensual porn – NCP), η διαμοίραση, δηλαδή, σεξουαλικώς αποκαλυπτικού υλικού, χωρίς τη συναίνεση του απεικονιζόμενου-συμμετέχοντος προσώπου θα πρέπει να θεωρηθεί ως μία μορφή βίας και κακοποίησης εντός της σχέσης (Εaton 2020). Εξεικονίζει ψηφιακώς όλο το νοσογόνο συμπύκνωμα της συναισθηματικής κακοποίησης, του εξαναγκασμού, των απειλών και του παθολογικού σχήματος αρνησης / ετερομομφικότητας και ελαχιστοποίησης της προσωπικής ευθύνης που διακρίνει τα ναρκισσιστικά και δυσκοινωνικά ελλείμματα των δραστών, επιβάλλοντας την άμεση ανάληψη προληπτικών δράσεων και πρωτοβουλιών αρωγής προς τα θύματα, κάποια από τα οποία, δυστυχώς έχουν οδηγηθεί ακόμη και σε αυτοκτονικές πράξεις .

Οι δράσεις μας αυτές πρέπει να είναι ακόμη πιο ουσιαστικές με δεδομένες της αλλαγές στην ερωτική και ψηφιακή αλληλεπίδραση που επέφερε η COVID-19 και οι αναγκαίως επιβληθείσες καραντίνες, με την κοινωνία να καλείται να προστατέψει τα θύματα, αναλαμβάνοντας ένα μέρος της ευθύνης την οποία αδυνατούν ακόμη και να αντιληφθούν οι αναδιπλωμένοι στη ναρκισσιστική ανωριμότητα και στη δυσκοινωνικά ελλειματική τους επιφανειακότητα δράστες.

*Ο Xρίστος Χ. Λιάπης είναι Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών και Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ, Μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας

Διαβάστε επίσης:

ΠΑΣΟΚ: Νέα ευκαιρία ή τελευταία;

Πώς βλέπει ο ΣΥΡΙΖΑ τη νίκη Ανδρουλάκη

Αυτό το στοίχημα δεν είναι μόνο του Ανδρουλάκη