Τι συμβαίνει στο υπουργείο Εξωτερικών που υποχρεώνει το διοικητικό συμβούλιο της Ένωσης Διπλωματικών Υπαλλήλων (ΕΔΥ) να προχωρήσει σε δίωρη διαμαρτυρία και στάση εργασίας.

Την ώρα που ο υπουργός Εξωτερικών και ο αναπληρωτής του, από το βήμα της Βουλής, στο πλαίσιο της συζήτησης του ετήσιου προϋπολογισμού για το 2022, αναφέρονταν με ιδιαίτερη προσοχή στη διεθνή σημασία της χώρας και το διπλωματικό έργο, χωρίς να γίνεται οποιαδήποτε αναφορά στα οικονομικά του υπουργείου Εξωτερικών;

Προβληματίζει ιδιαίτερα η κίνηση της ΕΔΥ, ως να μην είχαν προηγηθεί οι απαραίτητες συνομιλίες διπλωματών και πολιτικής ηγεσίας και του υπουργού Εξωτερικών με τους συναρμόδιους υπουργούς Οικονομικών με αντικείμενο συζήτησης τις οικονομικές απαιτήσεις μίας σύγχρονης και δυναμικής διπλωματίας.

Η επιλεγμένη διαμαρτυρία, τη στιγμή που όλα έχουν συμφωνηθεί και ο Προϋπολογισμός συζητιέται στο Κοινοβούλιο, υψίστη στιγμή της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, δεν εξυπηρετεί τους στόχους των διπλωματών της χώρας ούτε τον υπουργό Εξωτερικών, που απευθύνεται στον ελληνικό λαό από το βήμα του Κοινοβουλίου για να κοινοποιήσει την αποτελεσματικότητα και σταδιακή επίτευξη των στόχων της εξωτερικής μας πολιτικής.

Κάποιες αστοχίες, όπως μια απρογραμμάτιστη πτήση στο Αφγανιστάν ή η αδυναμία του πρέσβη στα Εμιράτα να προϊδεάσει εγκαίρως την Αθήνα για την «απρόβλεπτη» εξέλιξη των σχέσεων Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων με την Τουρκία, ώστε να μη χρειασθεί έκτακτη σύσκεψη στο Μαξίμου, αποτελούν κάποιες από τις αναπάντεχες εκπλήξεις του επαγγέλματος. Άκριτη και η επιλογή της ΕΔΥ να προχωρήσει σε δίωρη στάση εργασίας την ημέρα συζήτησης του προϋπολογισμού.

Ακατάλληλη στιγμή

Η εικόνα που δημιούργησε η «αυθόρμητη κινητοποίηση» των ολίγων διπλωματών υπολείπεται κατά πολύ της πραγματικής ελληνικής διπλωματίας, που επέτυχε να συμπεριληφθεί στο άρθρο 37 των συμπερασμάτων του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων σαφέστατη απαίτηση της Ε.Ε. για την καλή γειτονία. Δεν μπορεί οι άνθρωποι που πασχίζουν καθημερινά με ελάχιστα μέσα, αλλά με σαφή αντίληψη της διπλωματίας, να επιλέγουν λάθος στιγμή και λάθος τρόπο για να προβάλλουν την ανάγκη βελτιωμένου προϋπολογισμού για το υπουργείο Εξωτερικών.

Δεν είναι αυτονόητη η αναφορά του άρθρου 37 των Συμπερασμάτων του Συμβουλίου, ούτε η ουσία της μπορεί να χαθεί στην κοντόφθαλμη προσέγγιση κάποιων, που δεν κατανοούν το μέγεθος των απαιτήσεων και των αναγκών της ελληνικής διπλωματίας.

Το κείμενο λέει: «Η Τουρκία πρέπει να παύσει κάθε απειλή και ενέργεια που βλάπτει τις σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σεβαστεί την κυριαρχία όλων των κρατών – μελών της Ε.Ε. επί των χωρικών τους υδάτων και του εναέριου χώρου τους, καθώς και όλα τα κυριαρχικά τους δικαιώματα».

Ελάχιστοι εντόπισαν τη σημασία του άρθρου 37, αλλά και πάλι περιόρισαν την εφαρμογή και ερμηνεία του στη στηλίτευση του casus belli.

Όμως, ευτυχώς για τις διεθνείς σχέσεις, την Ε.Ε., την Ελλάδα και την Κύπρο, το άρθρο 37 περιέχει μεγαλύτερο εύρος πολιτικής και η νομική βάση στην οποία στηρίζεται αυτό το άρθρο ερμηνεύει το Διεθνές Δίκαιο και το ευρωπαϊκό κεκτημένο με καθαρότητα και απαιτήσεις.

Η Ε.Ε. επαναφέρει με τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων τη συζήτησή με την Τουρκία στο πλαίσιο που έχουν αμοιβαία συμφωνήσει οι δύο πλευρές. Προβάλλεται η απαίτηση σεβασμού της Κυπριακής Δημοκρατίας, της κυριαρχίας όλων των κρατών – μελών, αποφυγή κάθε απειλής και απόλυτη εφαρμογή των προβλέψεων του Δικαίου της Θάλασσας.

Με ψίχουλα

Για να καταλήξει με ομοφωνία το σύνολο των χωρών της Ε.Ε. σε αυτό το κείμενο συμπερασμάτων, που αποτελεί δημόσια τοποθέτηση των κρατών – μελών και συνεπώς πολιτική δέσμευσή τους τουλάχιστον έναντι των λαών της, απαιτήθηκε επίμονη και ουσιαστική εργασία προετοιμασίας, βελτιώσεων του κειμένου και κοινοτικής αλληλοκατανόησης για να συμφωνηθεί ενοποιημένο κείμενο, στο οποίο έγιναν σεβαστές όλες οι απόψεις, τα συμφέροντα, αλλά και η έκφραση της κοινοτικής αλληλεγγύης.

Οι επιτυχίες απαιτούν διάθεση επαρκών μέσων και μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται η σημαντική και άμεση διόρθωση του προϋπολογισμού του υπουργείου Εξωτερικών, ώστε ο συνδυασμός εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής άμυνας να εναρμονίζονται στη βάση της λογικής που απαιτεί η αποτελεσματική, δυναμική και διεκδικητική διπλωματία να προηγείται της άμυνας των προηγμένων οπλικών συστημάτων, ώστε να αμβλύνονται οποιεσδήποτε αντιθέσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θερμή σύγκρουση.

Μελετώντας προσεκτικά τη συμπεριφορά της Ε.Ε. και τις τοποθετήσεις των κρατών – μελών απέναντι στις κρίσεις που ταλαιπωρούν τη διεθνή κοινότητα θα μπορούσαμε εύκολα να μιλήσουμε για ολιγωρίες, δισταγμούς, πολιτικές σκοπιμότητες.

Επειδή όμως η Ε.Ε. βασίζεται σε σύνολο νόμων, αρχών, πολιτικών και αποφάσεων, υποχρεωνόμαστε να εμβαθύνουμε στην ανάλυσή μας για να ξεπεράσουμε με επιτυχία την απειλή και την πόλωση που εξελίσσεται στην περιοχή μας.

Τα μέτωπα που αντιστρατεύονται τα συμφέροντά μας, προτάσσοντας τις δικές τους επιδιώξεις, φαίνεται να ενοποιούνται δημιουργικά στο κείμενο συμπερασμάτων με γλώσσα σαφή, που δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις. Απομένει σε όσους πραγματικά ενδιαφέρονται να αξιοποιήσουν την πολιτική τοποθέτηση του συνόλου της Ε.Ε. και τη νομική βάση που παρέχεται, κυρίως Ελλάδα, Κύπρος και Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να δραστηριοποιηθούν συντονισμένα, χωρίς καθυστερήσεις και δήθεν οικονομικά εμπόδια, για να οδηγηθούν οι εξελίξεις στην επίτευξη των κοινών μας στόχων.

Δεν είναι όμως μόνο η Ε.Ε. που επιδιώκει τη σταθερότητα και τον ορθολογισμό στην περιοχή της ευρύτατης ανατολικής Μεσογείου. Οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, ακόμη και το Κατάρ, ο καθένας από τη σκοπιά του, εκκινούν από την απαίτηση για ελάχιστη βάση συνεννόησης που θα εξασφαλίζει την καλή γειτονία, τον σεβασμό της κυριαρχίας όλων των κρατών της περιοχής, την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου και του σύγχρονου Δικαίου της Θάλασσας.

Για τα συμφέροντα της χώρας μας δεν μπορεί να δημιουργηθεί καλύτερη στιγμή. Η πολιτική σταθερότητα του δημοκρατικού μας συστήματος, η οικονομική ανάκαμψη μετά τη μακροχρόνια κρίση, οι επενδυτικές ευκαιρίες που δημιουργούνται στο εκσυγχρονισμένο και σταθεροποιημένο περιβάλλον μας, η δημιουργική μακροχρόνια διεθνής δραστηριοποίηση μας, επιβάλλουν ανασύσταση και εκσυγχρονισμό της διπλωματικής μας υπηρεσίας.

Την απαίτηση πρέπει να προβάλλει ο υπουργός Εξωτερικών, με τον τρόπο που γνωρίζει να πείθει τους συναδέλφους του υπουργούς, αλλά και τον πρωθυπουργό της χώρας, που του εμπιστεύτηκε το σημαντικό χαρτοφυλάκιο της εξωτερικής μας πολιτικής.

Οι υπηρεσιακοί παράγοντες και ο σύλλογος των διπλωματών οφείλουν να πείσουν την ηγεσία ότι το έργο πάντοτε θα γίνεται, ακόμα και με τους ελαχιστότατους πόρους που διαθέτει το υπουργείο Οικονομικών, το οποίο προφανώς αγνοεί τη σημασία της εξωτερικής πολιτικής.

Το απαιτητικό περιβάλλον

Είναι πολύ φυσικό οι λογιστές της χώρας να αδυνατούν να αντιληφθούν τη δύναμη και τη δυναμική της εξωτερικής πολιτικής, όμως οι ηγεσίες των υπουργείων που ορίζουν τον προϋπολογισμό γνωρίζουν πολύ καλά, από τη συχνή επαφή τους με τις Βρυξέλλες και με άλλες χώρες, τις απαιτήσεις του διεθνούς ανταγωνισμού.

Προβολή του εθνικού προϊόντος, επιβολή και η σταθεροποίηση του επωνύμου «Ελλάς» στην αρένα της διεθνούς αναμέτρησης πραγματοποιείται μόνο όταν οι υπηρεσίες προσαρμόζονται στις σύγχρονες απαιτήσεις, το ανθρώπινο δυναμικό αναβαθμίζεται, και όταν τα μέσα διατίθενται με μέτρο τις πραγματικές απαιτήσεις της εποχής και όχι τις ανεξήγητα περιοριστικές ρυθμίσεις του υπουργείου Οικονομικών, που επί πολλές δεκαετίες ταλαιπωρεί την υπηρεσία και τα στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών.

Ο κόσμος στον οποίο ανήκουμε κινείται με ταχύτητες που πριν από λίγα χρόνια ήταν αδιανόητες. Οι μεταβολές στις διακρατικές αλλά και διεθνείς σχέσεις δεν προβλέπονται από καμία θεωρία, εγχειρίδιο πολιτικής, αλλά ούτε κι από τους πιο ευφάνταστους πολιτικούς και διπλωμάτες.

Χώρες ανοίγουν πρεσβείες σε περιοχές που αποτελούν περιοχές προτεραιότητας των εθνικών τους συμφερόντων, προσφέρουν αναπτυξιακή βοήθεια, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες σε διεθνείς οργανισμούς, κινήσεις που θεωρείται από άλλους ότι ξεπερνούν τις δυνατότητές τους, επιδιώκοντας να αναδείξουν τον διεθνή τους ρόλο και να καθιερωθούν ως αξιόπιστοι συνομιλητές και διαμεσολαβητές σε πολύ σημαντικά θέματα της διεθνούς πολιτικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Κατάρ.

Μία χώρα που αντιμετώπισε με επιτυχία την πολιτική κρίση που δημιούργησαν γείτονες, προφασιζόμενοι τη διεθνή τρομοκρατία. Το Κατάρ μεσολαβεί, με αποδοχή από τις μεγάλες δυνάμεις, στις εξελίξεις στο Παλαιστινιακό, στο Αφγανιστάν, στο Σουδάν, προσφέρει ανθρωπιστική τακτική και έκτακτη βοήθεια σε πολλά μέρη του κόσμου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα – στο Μάτι και στις τελευταίες μεγάλες πυρκαγιές του καλοκαιριού –, αποδεικνύοντας ότι υπάρχει για όλους χώρος διεθνούς παρουσίας αρκεί οι επιλογές να πραγματοποιούνται με συνέπεια και πολιτική αποφασιστικότητα.

Η Τουρκία «παντού»

Την ίδια πολιτική και διπλωματική συμπεριφορά επιλέγει και ο ταραξίας της ανατολικής Μεσογείου. Σχεδόν όποια πέτρα της διεθνούς πολιτικής και να σηκώσουμε κάπου θα βρίσκεται και η Τουρκία.

Όμως και η Ελλάδα δεν υστερεί καθόλου σε παρόμοιες επιλογές. Τριμερείς, τετραμερείς συνεργασίες, στρατηγικές συμφωνίες με ΗΠΑ, ΗΑΕ, Ισραήλ, αναπτυξιακή βοήθεια και ανθρωπιστικές δραστηριότητες, στη διεκδίκηση με επιτυχία θέσεων σε διεθνείς οργανισμούς – ΙΜΟ, UNESCO – και με προσδοκία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Τώρα που ήλθε η ώρα των εφαρμοσμένων πολιτικών δεν μπορεί να σταματήσει η εξέλιξη στο ανταγωνιστικό πεδίο των διεθνών σχέσεων, επειδή οι λογιστές διευκολύνονται να μειώνουν τις οικονομικές παροχές σε υπουργεία και υπηρεσίες που δεν κατανοούν, παρ’ όλο που οι υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών, με το έργο και τις δραστηριότητές τους, εισφέρουν κεφάλαια και συνάλλαγμα στη χώρα. Οι συνάψεις διεθνών συμβολαίων για επενδύσεις στην Ελλάδα, οι αμυντικές συμφωνίες συμπαραγωγών και συνεργασιών προσθέτουν ρευστότητα στην ελληνική οικονομία. Η βελτίωση των προγραμμάτων Golden Visa, οι αφίξεις τουριστών μακροχρόνιας διαμονής σε ελληνικές ιδιοκτησίες ή ενοικιαζόμενες κατοικίες καθώς και οι ψηφιακοί νομάδες προωθούνται στη χώρα μας, επειδή η Ελλάδα (brand name) παρουσιάζεται σωστά από τις διαπιστευμένες αρχές μας στο εξωτερικό. Όμως και τα έσοδα που εξασφαλίζονται από την καλή λειτουργία των προξενικών αρχών ανά τον κόσμο δεν θα πρέπει να παραβλέπονται. Το υπουργείο Εξωτερικών αποτελεί μία παραγωγική μονάδα της δημόσιας διοίκησης, η οποία, για να βελτιώνει το ποιοτικό της προϊόν, προσβλέπει σε συνεχή έλεγχο, επίμονη αξιολόγηση των προσφερόμενων υπηρεσιών και του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και στη διάθεση των απαραίτητων τεχνολογικών και άλλων μέσων για την επιτυχή ολοκλήρωση των στόχων της εξωτερικής πολιτικής.

Απαραίτητος όμως και ο έπαινος της ηγεσίας προς όλα τα στελέχη για το συνολικό έργο, που με αυταπάρνηση και κάθε λογής θυσίες επιτελούν καθημερινά σε όλον τον κόσμο.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης επί τιμή

Διαβάστε επίσης:

Ερντογάν: Ούτε βήμα πίσω από τα χαμηλά επιτόκια παρά την κατάρρευση της λίρας

Τουρκία: Η λίρα βυθίζεται και ο Ερντογάν αγοράζει Μερσεντές αξίας μισού εκατομμυρίου ευρώ

Μητσοτάκης από Βουλγαρία: Η Τουρκία πρέπει να σταματήσει τις προκλητικές ενέργειες και το αδιανόητο casus belli