Μέρος Τρίτο

Πίσω από τις τρεις επαύλεις όπου κατέλυσαν οι ηγέτες για να αναπαυθούν πριν ξεκινήσουν τις διαπραγματεύσεις για το πώς θα ξημέρωνε στον κόσμο η επόμενη μέρα του πολέμου (καθορίζοντας έτσι τη ζωή εκατοντάδων εκατομμυρίων πολιτών), δέσποζαν τα βουνά με τις χιονισμένες τους βουνοκορφές που συγκρατούσαν τους ανέμους. Ένας παραθαλάσσιος δρόμος απλωνόταν μπροστά από την ακτογραμμή της Μαύρης Θάλασσας. Η πόλη περιβαλλόταν από δάση, αμπελώνες, περιβόλια και βοτσαλωτές παραλίες, αλλά τα περισσότερα από τα σπίτια είχαν μείνει κουφάρια από την καταστροφική μανία του πολέμου.

Στο περιθώριο της Διάσκεψης

Μαζί με το πρωινό, το μεσημεριανό και το βραδινό, σερβιριζόταν πάντα χαβιάρι, ενώ σε όλες τις κρεβατοκάμαρες υπήρχαν ξέχειλες καράφες με βότκα. Ο Σεργκέι Μπέρια δεν ξέχασε ποτέ ότι Αμερικανοί και Βρετανοί φρουροί έπιναν τόσο πολύ, που αναγκάζονταν να τους μεταφέρουν σηκωτούς στα κρεβάτια τους. Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτής της συνάντησης ήταν οι δυσκολίες επικοινωνίας μεταξύ των οικοδεσποτών και των φιλοξενουμένων, καθώς οι Ρώσοι δεν γνώριζαν αγγλικά. Έτσι, κατέφευγαν σε παντομίμες στην προσπάθειά τους να συνεννοηθούν.

Είναι περιττό να τονίσουμε ότι οι σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούσαν και το πέταγμα της μύγας. Η κόρη του Ρούσβελτ, Άννα, και ένα ζευγάρι Αμερικανών, σε μια βόλτα τους στην πόλη, συνάντησαν ένα αγόρι. Η Άννα από ευγένεια – όπως συνηθίζεται παντού στον κόσμο – έβγαλε μια σοκολάτα και την έδωσε στο παιδί. Τότε ένας από τους στρατιώτες που παρακολουθούσαν τους Αμερικανούς περιπατητές έτρεξε και άρπαξε τη σοκολάτα από τα χέρια του παιδιού και την επέστρεψε στην Άννα λέγοντας: «Τα παιδιά της Ρωσίας δεν είναι πεινασμένα»!

Ένα άλλο περιστατικό αναφέρει ότι ο Στάλιν κάποια στιγμή σηκώθηκε να πάει προς νερού του, διαλανθάνοντας παραδόξως την προσοχή της φρουράς του, η οποία, όταν συνειδητοποίησε ότι χάθηκε ο ηγέτης, πανικοβλήθηκε, μέχρις ότου ένας Αμερικανός τους ενημέρωσε ότι… ουρεί στην τουαλέτα.

Τέλος, όταν ο Στάλιν βρέθηκε στις 4 Φεβρουαρίου στην έπαυλη «Λιβαδειά» μαζί με τους Τσώρτσιλ και Ρούσβελτ ήταν περιχαρής, καθώς μόλις είχε πληροφορηθεί ότι οι σοβιετικές δυνάμεις είχαν σταθεροποιήσει τα προγεφυρώματά τους πέρα από τον ποταμό Oder, στα δυτικά σύνορα της Πολωνίας, και βρισκόταν μόλις ογδόντα χιλιόμετρα από το Βερολίνο! Οι τρεις κάθισαν σε έναν βελούδινο καναπέ έχοντας μπροστά τους ένα σκαλιστό τραπέζι. Ο Ρούσβελτ φορούσε ένα ανοιχτόχρωμο κοστούμι με μια πολύχρωμη γραβάτα. Ο οικοδεσπότης τους τούς προσέφερε ένα μαρτίνι, αλλά όταν οι φιλοξενούμενοι ζήτησαν και μια φλούδα από λεμόνι στο ποτό τους, αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη καθώς δεν είχε! Το επόμενο πρωί, οι Αμερικανοί είδαν με έκπληξη ένα τεράστιο δέντρο με πάνω από διακόσια λεμόνια, όρθιο, στηριγμένο στην πόρτα τους. Το είχαν ξεριζώσει και μεταφέρει αεροπορικώς από τη Γεωργία…

Μερικά συμπεράσματα

Την επομένη και αφού οι ταξιδιώτες ξεκουράστηκαν, άρχισαν οι συνομιλίες και οι διαπραγματεύσεις, στις οποίες θα καθοριζόταν η μεταπολεμική τάξη πραγμάτων. Ό,τι αποφάσιζαν οι τρεις αυτοί ηγέτες έμελλε να καθορίσει για πολλές δεκαετίες τις ζωές εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Μπορεί αυτό να ακούγεται κάπως απόλυτο, αλλά αυτή ήταν η πραγματικότητα. Μάλιστα, ο ένας εξ αυτών, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούσβελτ, θα πέθαινε από ειρωνεία της μοίρας σε λιγότερο από δυο μήνες μετά την κοσμοϊστορική αυτή Διάσκεψη, οπότε το όραμά του για τις τύχες του κόσμου λαμβάνει μια διάσταση ευφάνταστης μυθιστορηματικής πλοκής.

Θα έλεγε κανείς ότι με έναν τρόπο η ελληνική παρουσία, έστω και συμβολικά, υπήρξε έντονη και στη Διάσκεψη της Γιάλτας. Εκτός από την ελληνική ονομασία της επιχείρησης, που έφερε το όνομα «Αργοναύτης» σε ανάμνηση της Αργοναυτικής Εκστρατείας, οι Δυτικοί πιστεύουν ώς τις μέρες μας ότι η Δύση πλήρωσε ακριβά το Χρυσόμαλλο Δέρας της ειρήνης στους Σοβιετικούς…

Η σταθερότητα αλλά και η ελευθερία που εξασφαλίστηκε για τη Δυτική Ευρώπη είχε ως αντίτιμο την κομμουνιστική επικράτηση στην Ανατολική. Ταυτόχρονα, ως αντάλλαγμα για την είσοδο της Σοβιετικής Ένωσης στον πόλεμο με την Ιαπωνία, η ΕΣΣΔ έβαλε πόδι στην κορεατική χερσόνησο στην Ασία. Γι’ αυτό, δεν είναι λίγοι εκείνοι οι ιστορικοί που θεωρούν τη Συμφωνία της Γιάλτας ως την αρχή του Ψυχρού Πολέμου.

Ιδιαίτερα ενοχλημένα εμφανίστηκαν και πολλά μέλη του βρετανικού Κοινοβουλίου αμέσως μετά τη Διάσκεψη της Γιάλτας, καθώς δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν μια καλύτερη μοίρα για την Πολωνία, θυμίζοντας ότι προς χάριν της μπήκαν οι Βρετανοί στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η Μεγάλη Βρετανία ήταν η χώρα που κατά τα δύο πρώτα χρόνια του πολέμου αντιμετώπισε ολομόναχη τις δυνάμεις του ναζιστικού Άξονα, όταν άλλες χώρες υπέγραφαν σύμφωνα μη επιθέσεως με τους ναζί…

Ο θάνατος του Ρούσβελτ, που συνέβη πριν από τη Διάσκεψη του Πότσνταμ, άφησε πίσω του μια σκιά αμφιβολιών για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε τα συμφέροντα της αμερικανικής πλευράς στην Τεχεράνη και τη Γιάλτα. Κάποιοι έφτασαν στο σημείο να τον κατηγορήσουν ότι υπήρξε υπερβολικά υποχωρητικός απέναντι στις απαιτήσεις του Στάλιν. Ο ίδιος ο Ρούσβελτ, καθώς ετοιμαζόταν να επιστρέψει από τη Γιάλτα στην Αμερική, είπε σε έναν σύμβουλό του, τον Αντόλφ Μπερλ: «Αντόλφ, δεν είπα ότι το αποτέλεσμα ήταν καλό. Είπα ότι ήταν το καλύτερο που μπορούσα να επιτύχω». Και όντως, ο Ρούσβελτ φαίνεται να έχει δίκιο, αν λάβουμε υπόψη μας, για παράδειγμα, ότι η μοιρασιά της Ευρώπης, η ιδέα του χωρισμού της Ευρώπης σε ζώνες επιρροής, δεν ήταν ούτε του Ρούσβελτ ούτε του Στάλιν, αλλά αποκλειστικά του Τσώρτσιλ.

Ένα επίσης σημαντικό επιχείρημα για την άδικη εκτίμηση της διαπραγματευτικής ικανότητας του Ρούσβελτ και της δήθεν υποχωρητικότητάς του απέναντι στις απαιτήσεις του Στάλιν είναι ότι όταν πραγματοποιείτο η Διάσκεψη της Γιάλτας, οι Σοβιετικοί κατείχαν ήδη ουσιαστικά την Κεντρική Ευρώπη και την Πολωνία. Στην πραγματικότητα, η μοναδική στάση που είχε τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί ο Ρούσβελτ ήταν «να προσφύγουμε στην επιρροή που μπορούμε να ασκήσουμε ώστε να βελτιώσουμε την κατάσταση». Ο Ρούσβελτ επίσης παραδεχόταν ότι μια πολωνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να είναι εχθρική απέναντι στην ΕΣΣΔ. 

Διαβάστε επίσης:

ΣΥΡΙΖΑ: Μετωπική για την ακρίβεια

Μαύρο ρεκόρ πληθωρισμού

Η ακρίβεια «ροκανίζει» την κυβέρνηση