Την πρώτη μέρα του Απρίλη, έχει καθιερωθεί να λέγονται ψέματα. Πώς άρχισε όλο αυτό, κανείς δεν είναι απόλυτα σίγουρος. Πάντως το «έθιμο» αυτό φαίνεται πως έχει σχέση με την «αρχή του χρόνου» που παλαιότερα γιορταζόταν την άνοιξη, κοντά στην εαρινή ισημερία της 21ης Μαρτίου.

Κάποιοι λένε ότι άρχισε στη Γαλλία, το 1564, όταν ο βασιλιάς Κάρολος Θ΄, με το περίφημο διάταγμα του Ροσιγιόν, αποφάσισε τον εορτασμό του νέου έτους την 1η Ιανουαρίου. Μέχρι τότε οι Γάλλοι γιόρταζαν την αρχή του έτους, την 1η Απριλίου, ώστε να συμπίπτει με την εποχή του Πάσχα, την αναγέννηση της φύσης και την έναρξη των αγροτικών εργασιών. Φαίνεται όμως πως κάποιοι υπήκοοι της Γαλλίας δυσκολεύονταν να αλλάξουν τη συνήθειά τους και να δεχθούν τη νέα ημερομηνία, και συνέχιζαν να κάνουν πρωτοχρονιά τον Απρίλιο. Οι υπόλοιποι Γάλλοι τους θεώρησαν οπισθοδρομικούς και άρχισαν να τους κοροϊδεύουν στέλνοντας ψεύτικα δώρα ή κάνοντας φάρσες.

Μια άλλη εκδοχή θέλει την πρωταπριλιά να συνδέεται με τους Κέλτες ψαράδες, που άρχιζαν την περίοδο του ψαρέματος την 1η Απριλίου, όταν ο καιρός άρχιζε κάπως να ζεσταίνει. Όταν όμως η ψαριά δεν ήταν καλή, είτε για να μην ντροπιαστούν είτε από πρόληψη έλεγαν διάφορα ψέματα και διηγούνταν εξωπραγματικές ιστορίες στους χωριανούς τους όταν επέστρεφαν. Είναι γνωστό πως ακόμα και στις μέρες μας οι ψαράδες είναι προληπτικοί, και δεν θέλουν για παράδειγμα να τους εύχεται κανείς «καλή ψαριά» ή «καλή επιτυχία» όταν φεύγουν για ψάρεμα. Είναι επίσης γνωστό ότι οι ψαράδες διασκεδάζουν λέγοντας ψέματα για τις αλιευτικές επιτυχίες τους. Κάπως έτσι, η 1η Απριλίου άρχισε να ταυτίζεται με τα ψέματα.

Κατά καιρούς στη φάρσα της πρωταπριλιάς συμμετέχουν ακόμη και οι εφημερίδες και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί. Η φάρσα και το ψέμα γίνονται πιο πιστευτά όταν προέρχονται από επίσημα χείλη.

Την πρωταπριλιά του 1976, στο BBC, ο Βρετανός αστρονόμος Πάτρικ Μουρ, ανέλυσε με κάθε σοβαρότητα ότι εκείνη την ημέρα στις 9:47 πμ. ακριβώς, η βαρύτητα της Γης θα επηρεαζόταν για ένα λεπτό, επειδή ο Πλούτωνας θα περνούσε πίσω από τον πλανήτη Δία. Εκατοντάδες ακροατές άρχισαν να καλούν και να ορκίζονται πως ένιωσαν τη μεταβολή στη βαρύτητα της Γης.

Το 1977, η εφημερίδα Guardian έκανε ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα για το «φανταστικό» νησιωτικό σύμπλεγμα Σεντ Σερίφ, που αποτελείτο από τα νησιά, Άνω Κάις και Κάτω Κάις, και το οποίο γιόρταζε την δέκατη επέτειο ανεξαρτησίας του, με λαμπρές εκδηλώσεις στην πρωτεύουσα Μποντόνι. Πολλοί αναγνώστες ζητούσαν πληροφορίες για το νησί, σκεπτόμενοι να περάσουν εκεί τις καλοκαιρινές διακοπές. Τελικά αποδείχθηκε μια αθώα φάρσα, και οι ονομασίες αποδείχθηκαν τυπογραφικοί όροι, αφού Μποντόνι (Bodoni) είναι η ονομασία μιας γραμματοσειράς.

«Thatchergate Tape» η φάρσα του αιώνα

Η πιο σοβαρή όμως φάρσα ήταν το «Thatchergate Tape». Επρόκειτο για μια κασέτα που έφτασε το 1982, στα χέρια Ολλανδών δημοσιογράφων. Η κασέτα υποτίθεται πως περιλάμβανε μια υποκλαπείσα συνομιλία του Αμερικανού προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν με την πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ. Η ηχογράφηση ήταν κακής ποιότητας λόγω παρεμβολών, και η συνομιλία ημιτελής, αλλά μπορούσε κανείς να αναγνωρίσει τις φωνές των δύο ηγετών. Συζητούσαν για τον πόλεμο στα νησιά Φόκλαντ, μεταξύ Αγγλίας και Αργεντινής, και για τη διαμάχη ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης για τα πυρηνικά όπλα μέσου βεληνεκούς.

Ο πρόεδρος Ρίγκαν είχε κάνει κάποια προσπάθεια για ειρήνη, αλλά ένα βρετανικό υποβρύχιο τορπίλισε το αργεντίνικο πολεμικό πλοίο «General Belgrano» που βυθίστηκε παίρνοντας στον υγρό τάφο 300 άτομα. Τις επόμενες μέρες οι Αργεντίνοι χτύπησαν με πύραυλο το βρετανικό πλοίο «Sheffield», σκοτώνοντας 24 Άγγλους ναυτικούς. Έτσι οι εχθροπραξίες γενικεύτηκαν.  

Στην κασέτα ο πρόεδρος Ρίγκαν αναφέρεται στο συμβάν, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Θάτσερ χτύπησε επίτηδες το «Belgrano» για να δυναμιτίσει τις ειρηνευτικές προσπάθειες των ΗΠΑ. Στη συνέχεια γίνεται κουβέντα για την πυρηνική πολιτική των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Ρίγκαν ακούγεται να λέει ότι σε περίπτωση σοβιετικής εισβολής στην Ευρώπη θα «εξαπολύσουμε πυραύλους εναντίον συμμάχων προκειμένου να περιορίσουμε αποτελεσματικά την Σοβιετική Ένωση».

Οι Ολλανδοί δημοσιογράφοι που παρέλαβαν την κασέτα, κατάλαβαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Εξετάζοντας προσεκτικά την κασέτα είδαν ότι δεν επρόκειτο για έναν ατόφιο διάλογο, αλλά για μια συρραφή από τμήματα ομιλιών των δύο ηγετών.    

Παρόλα αυτά, μέσα στο κλίμα δυσπιστίας του «Ψυχρού Πολέμου», το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, κατηγόρησε τη σοβιετική υπηρεσία πληροφοριών «KGB», για την παραγωγή της κασέτας. Η σοβιετική υπηρεσία πληροφοριών, ειδικευόταν στην κατασκευή πλαστών εγγράφων και στη χάλκευση αποδεικτικών στοιχείων.

Ο γρίφος τελικά λύθηκε δύο χρόνια αργότερα, το 1984, όταν η εφημερίδα Observer μετά από έρευνα αποκάλυψε ότι η κασέτα του σκανδάλου «Θάτσεργκεϊτ» δεν είχε σχέση με τους Σοβιετικούς, αλλά ήταν έργο του μουσικού πανκ συγκροτήματος Crass, και είχε φτιαχτεί σ’ ένα μικρό στούντιο, σε μια αγροικία του Έπινγκ, στο Έσεξ, όχι πολύ μακριά από το Λονδίνο.

Το συγκρότημα των Crass είχε σχηματιστεί το 1977, και αυτοπροσδιοριζόταν ως «αναρχοπάνκ», εκφράζοντας αντί-πατριαρχικές, αντί-εξουσιαστικές, αντί-ρατσιστικές, αντί-πολεμικές, αντί-καταναλωτικές, ιδέες και απόψεις. Οι Crass, που διαλύθηκαν το 1984, ομολόγησαν ότι δεν περίμεναν να πάρει τέτοιες διαστάσεις η φάρσα τους, ούτε να αντιδράσει έτσι η κυβέρνηση και ο Τύπος των ΗΠΑ. Μέλη του γκρουπ δήλωσαν: «Μπορεί η κασέτα να είναι φάρσα, αλλά αυτά που λέγονται είναι στην ουσία αλήθεια. Μείναμε έκπληκτοι που χρεώθηκε στην KGB. Η αντίδραση ήταν πολύ μεγαλύτερη απ’ αυτή που περιμέναμε. Δεν πιστέψαμε ότι θα την πατούσαν έτσι. Αυτό δείχνει τί μπορεί να καταφέρει κανείς». 

Διαβάστε επίσης:

Ουκρανία: «Δαβίδ εναντίον Γολιάθ» – Η επικοινωνιακή υπεροπλία του Κιέβου

Hotels Litteraires: Όταν ο Προυστ, ο Ρεμπώ και ο Φλωμπέρ γίνονται… ξενοδοχεία (Photos)

Εγκυμοσύνη κοντά στα 40: Γονιμότητα, κύηση, τοκετός – Πόσο εύκολο είναι να γίνεις μαμά σε μεγαλύτερη ηλικία