Η ένταση και ο κίνδυνος από την απειλή ενός γενικευμένου πολέμου, εξαιτίας της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, θα ήταν άδικο να μας οδηγήσουν να επικεντρώσουμε τις ανησυχίες και τα ενδιαφέροντα, κοινωνικά, διπλωματικά και στρατηγικά, αποκλειστικώς στον μονόδρομο που επιβάλλει η φρίκη της ένοπλης σφαγής.

Αν παγιδευτούμε σε αυτή την ατραπό κινδυνεύουμε να παραβλέψουμε ενδιαφέρουσες προοπτικές για την ικανοποίηση των συμφερόντων της Ελλάδας και την άμβλυνση των εντάσεων.

Η ελληνική πρόσκληση προς τον Πρόεδρο της Ουκρανίας να απευθυνθεί στον ελληνικό λαό διά του Ελληνικού Κοινοβουλίου «γκρίζαρε» από την επιλογή του τιμώμενου ηγέτη να μοιρασθεί το δικαίωμά του με συμπολεμιστές του, των οποίων όμως η εικόνα έχει δεχθεί μία σοβαρή διεθνή καταγγελία, που αφορά ναζιστικές μεθόδους και προτιμήσεις μελών του τάγματός τους. Δικαίως λοιπόν η ελληνική κοινωνία δυσαρεστήθηκε από αυτή την εξέλιξη και ακολούθησε πολιτική συζήτηση στο κοινοβούλιο και στα κόμματα, που εκφράζουν τον ελληνικό λαό.

Ανατολική Μεσόγειος και ΗΠΑ

Στο σύνθετο, πυκνά εναλλασσόμενο, δύσκολο διεθνές και εγχώριο περιβάλλον ο έγκριτος δημοσιογράφος Βασίλης Νέδος («Καθημερινή», σελ. 4, 8 Απριλίου 2022) εξασφάλισε συνέντευξη με την υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτόρια Νούλαντ. Ένα τόσο σημαντικό γεγονός δεν θα μπορούσε να διαλάθει της προσοχής μας. Ήδη από την πρώτη ανάγνωση του κειμένου εντοπίζονται σοβαρά πολιτικά μηνύματα και άξονες διπλωματίας, που αφορούν στις διεθνείς εξελίξεις και επικεντρώνονται κυρίως στην ανατολική Μεσόγειο.

Η άμεση ή έμμεση αναφορά στην ευρύτερη περιοχή ενδιαφερόντων της χώρας μας, της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, αλλά και των χωρών που συμμετέχουν σε όλων των μορφών συνεργασίες, που προωθεί τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα, δημιουργούν την αίσθηση ότι η κα Νούλαντ αντιλαμβάνεται τη σημασία της χώρας για τις γεωστρατηγικές προτιμήσεις των συμμάχων και εταίρων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Χωρίς περιστροφές η αξιωματούχος των ΗΠΑ, με συνεχή παρουσία στα θέματα ενέργειας και προώθησης των γεωστρατηγικών επιλογών της χώρας της, ενθαρρύνει την Ελλάδα όχι μόνο να εντατικοποιήσει τις δραστηριότητές της, αλλά και να ηγηθεί στην προσπάθεια με την οποία εγκαθίδρυσε και ανέπτυξε τις τριμερείς, τετραμερείς και ευρύτερες συνεργασίες, που μεταξύ πολλών άλλων σημαντικών αποτελεσμάτων επέτυχαν και την ίδρυση του Gas Forum.

Όμως με την προσεκτική πολιτική και διπλωματική ανάλυση των γεγονότων η κα Νουλαντ, διατηρώντας ίσες αποστάσεις επί θεμάτων ή εκκρεμοτήτων που αφορούν συμμαχικά κράτη, επιδιώκει να επιβάλει στην Τουρκία αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, εάν η Άγκυρα και ειδικότερα ο Πρόεδρος Ερντογάν επιθυμούν πραγματικά να συμμετάσχουν ισότιμα στην Τριμερή Συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Φαίνεται επίσης ότι οι ΗΠΑ, με τις δημόσιες επίσημες τοποθετήσεις των αξιωματούχων και όχι μόνο της κας Νούλαντ, προσδοκούν σε άμεσες εξελίξεις προς την κανονικότητα στρατηγικών σχέσεων και με τα άλλα δύο μέρη της τριμερούς συνεργασίας, ήτοι Ελλάδα και Ισραήλ, πλέον των διερευνητικών και διμερών επαφών.

Η πίεση της Ουάσιγκτον στην Άγκυρα

Η τρίτη αυτονόητη απαίτηση των ΗΠΑ, που υπογραμμίζεται διά της, ας μου επιτραπεί η έκφραση, ιστορικής συνέντευξης, αναδεικνύει την αμερικανική απαίτηση για προσαρμογή της Άγκυρας στις ευρωατλαντικές γεωστρατηγικές προτεραιότητες. Η παρότρυνση προς την τριμερή να διευρυνθεί απευθύνοντας πρόσκληση στην Τουρκία εκφράζει με σαφή, άλλα ιδιαίτερα διπλωματική γλώσσα, πίεση προς τον Πρόεδρο Ερντογάν να αποδεσμευθεί από τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει με την αγορά του αμυντικού συστήματος S-400 και τις δουλείες που επιβάλλει η Ρωσία με τη συμφωνία για το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακουγιού. Μόνο με εκπλήρωση των όρων, που αναδεικνύει περίτεχνα η συνέντευξη, μπορεί να λαμβάνεται υπόψη η Τουρκία από το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., μέλη της οποίας είναι η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα.

Ενεργειακή σκακιέρα

Όσον αφορά στα θέματα ενέργειας η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ υπογραμμίζει μία διάσταση την οποία πολλοί Έλληνες πολιτικοί καθώς επίσης και ειδικοί των ενεργειακών θεμάτων εγκαίρως και ευστόχως έχουν επισημάνει. Οι εξελίξεις υποχρεώνουν σε ταχύτατες δράσεις, ώστε να επιτευχθεί άμεση απεξάρτηση της Ευρώπης από την προμήθεια ρωσικής ενέργειας.

Προκρίνονται λύσεις αξιοποιώντας υπάρχοντα ηλεκτρικά δίκτυα, που επιτρέπουν ταχύτατες διασυνδέσεις με ανανέωση και επέκταση των υποδομών διανομής, αλλά και υλοποίηση προγραμματισμένων ηλεκτρικών διασυνδέσεων, των οποίων η χρηματοδότηση κρινόταν ως οικονομικά ασύμφορη.

Μέχρι τη στιγμή που εκδηλώθηκε η ρωσική επίθεση κυριαρχούσε εφησυχασμός που προκαλούσε η πολιτική διαβεβαίωση (;) ότι τα ενεργειακά συμβόλαια με τη Ρωσία δεν εργαλειοποιούνται. Δυστυχώς οι πρόσφατες αποφάσεις της Μόσχας και η βιαιότητα των επιλεγμένων δράσεών της εξαναγκάζουν τις κυβερνήσεις και τις αγορές να επιλέξουν δράσεις άμεσων και ουσιαστικών αποτελεσμάτων αποδίδοντας μεγάλη σημασία επίσης στις δυνατότητες μεταφοράς μεγάλων ποσοτήτων LNG προς την Ε.Ε., διά της πρωτοπόρου ελληνικής ναυτιλίας, ώστε να αυξηθεί σημαντικά η ηλεκτρική ενέργεια που θα διοχετεύεται στην Ε.Ε.

Επανέρχεται η δυνατότητα συμπληρωματικής ενέργειας από μονάδες άνθρακα, από αξιοποίηση φραγμάτων, στον προγραμματισμό αυτό ίσως να συμπεριλαμβάνονται τα μεγάλα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της Τουρκίας, και βεβαίως, μετά την επιτυχή τροπολογία που επέβαλε ο Πρόεδρος Μακρόν, από τη νέα πράσινη μορφή ενέργειας, την πυρηνική.

Μελετάται ο εκσυγχρονισμός υπαρχουσών δομών πυρηνικών μονάδων, άμεση βελτίωση όσων κρίνονται ξεπερασμένης τεχνολογίας, ακόμη και επαναλειτουργία εργοστασίων που αργούν, όπως πολλά στη Γερμανία, με την προϋπόθεση να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις ασφαλείας.

Πιθανώς με τον συντονισμό δράσεων και αποφάσεων να δίδονται άμεσες λύσεις ανάγκης από τις οποίες εξυπηρετούνται οι επιδιωκόμενες πολιτικές και ταυτοχρόνως ευνοούνται με οικονομικές ενισχύσεις χώρες της Ε.Ε., αλλά και τρίτες χώρες, συνεργαζόμενες με την Ε.Ε. στην εξασφάλιση ενέργειας, ώστε να μην προκληθεί μεγαλύτερη διεθνής κοινωνική, οικονομική και πολιτική ένταση.

Ο ορίζοντας ανοίγει και για νέες ενεργειακές συνεργασίες, που παλαιότερα αποκλείονταν όπως με τη Βενεζουέλα και το Ιράν, με το οποίο εξελίσσεται η συζήτηση για νέα συμφωνία που αφορά στα πυρηνικά, η οποία αν επιτευχθεί θα οδηγήσει και στην άρση των κυρώσεων με πιθανότητα θετικών εξελίξεων και στην ανανέωση των υποδομών ενέργειας της χώρας.

Η τύχη του EastMed

Η συγκυρία των ημερών λογικά οδηγεί όλους που ενδιαφέρονται για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ε.Ε., αλλά και διεθνώς, στη διαπίστωση ότι η ανάπτυξη του αγωγού EastMed απαιτεί περισσότερο χρόνο.

Η διαπίστωση αυτή, κυρίως πολιτική, έχει ως συνέπεια να ισχυρίζονται αρκετοί, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ, ότι η κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού δεν μπορεί να αποτελεί άμεση προτεραιότητα και επιλογή για την αντιμετώπιση της σοβαρής κρίσης που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Όμως η λογική διαπίστωση δεν οδηγεί υποχρεωτικά και στην ακύρωση του αγωγού EastMed, κυρίως όταν βεβαιώνεται και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η βιωσιμότητά του. Μεγάλο όμως ερώτημα για τη σημασία του πιθανώς να προκύψει όταν έχουν ξεπερασθεί οι ενεργειακές δυσκολίες, οι εξαρτήσεις από τη Ρωσία, και όταν όλος ο κόσμος με συνειδητή στροφή θα αναπτύξει εντατικότατα την παραγωγή πράσινης ενέργειας.

Η διεθνής συζήτηση, που σχολιάζει ακόμη και με αρνητική, αλλά εμπεριστατωμένη επιχειρηματολογία πολύ σημαντικές ελληνικές γεωστρατηγικές επιλογές δεν είναι κατ’ ανάγκην εχθρική ούτε μειωτική. Προφανώς οι ελληνικοί στόχοι θα απασχολούν τον διεθνή περίγυρο όσο η ελληνική εξωτερική πολιτική αυξάνει τη διεθνή της συμμετοχή, την αξία και την επικαιρότητά της, όσο οι στόχοι που έχουν τεθεί συντονίζονται αποτελεσματικά με τις εξελίξεις και τις απαιτήσεις της διεθνούς κοινότητας.

Η εστίαση στην ικανοποίηση των ελληνικών εθνικών συμφερόντων αποτελεί υποχρέωση και δέσμευση των ελληνικών κυβερνήσεων. Όμως υποχρέωση όλων των πολιτικών δυνάμεων της Ελλάδας παραμένει και η προσεκτική παρακολούθηση των διεθνών και περιφερειακών εξελίξεων. Η κατανόηση των διεθνών τάσεων και των επιπτώσεών τους στο παγκόσμιο περιβάλλον συμβάλλει προκειμένου η χώρα να παραμένει μεταξύ των αξιόπιστων συνομιλητών, διαμορφωτών της ευρωατλαντικής γεωστρατηγικής και των πρωταγωνιστών της περιφερειακής διπλωματίας, που σμιλεύουν και ενισχύουν τις διακρατικές και διεθνείς συνεργασίες.

Χωρίς να παραβλέπονται σημεία της συνέντευξης, που υποκρύπτουν σκοπιμότητες ή δημιουργούν δυσκολίες στην πραγματοποίηση των εθνικών επιδιώξεων, επιλέγεται η δημιουργική ανάγνωση του κειμένου και η αξιοποίηση όλων των πλεονεκτημάτων που παρέχονται στην ελληνική κυβέρνηση και το υπουργείο Εξωτερικών.

Σημαντική ενισχυτική παράμετρος στην ταχύτερη προώθηση της διεθνούς εκπροσώπησης της Ελλάδος μπορεί να προσθέτει από μία ενεργή και ενημερωμένη κοινωνία των πολιτών και τις ποικίλες εκφράσεις της προκειμένου να μεταφερθούν τα μηνύματα στις ηγεσίες των κρατών, ώστε να μην απορούμε με την παράλειψη καταγγελίας της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο από τον Πρόεδρο της Ουκρανίας. Βελτιωνόμαστε στην προώθηση των συμφερόντων μας όταν, επισημαίνοντας την παράλειψη του Ουκρανού Προέδρου για το Κυπριακό, συνειδητοποιούμε και αναδεικνύουμε την αδιαφορία της Ε.Ε. για την τουρκική εισβολή εδώ και μισόν αιώνα, αλλά και συνολικά του δυτικού μας κόσμου που αποφεύγει συστηματικά να λάβει ουσιαστικά μέτρα για να τερματισθεί η τουρκική παρανομία.

Αν οι παγκόσμιες πολιτικές επιλογές ήταν συνεπέστερες προς τις αρχές του διεθνούς δικαίου και της καλής γειτονίας η διεθνής προσδοκία για νομιμότητα και πολιτική αποτροπής θα εφαρμοζόταν εγκαίρως και αποτελεσματικότερα στην εποχή μας, πολύ πριν η Ρωσία παρανομήσει προσαρτώντας την Κριμαία και εισβάλλοντας στρατιωτικά, πριν από 46 ημέρες, στην Ουκρανία προκαλώντας πολεμική σύγκρουση στην Ευρώπη, στο έδαφος μίας μικρής γειτονικής, ομόδοξης και συγγενικής της χώρας.

*Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης επί τιμή

Διαβάστε επίσης:

Στροφή στις έρευνες για φυσικό αέριο

Έλαβαν τα μηνύματα; – Πώς «διαβάζουν» Αμερικανοί και Ευρωπαίοι τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία

ΚΚΕ: Νιώθουν δικαιωμένοι για Ζελένσκι