Στον τέταρτο χρόνο πλέον της κυβερνητικής θητείας και σε ένα ιδιαίτερα ρευστό και κρίσιμο διεθνές περιβάλλον, πολλαπλασιάζονται οι αστάθμητοι επιταχυντές των πολιτικών εξελίξεων.

Η χώρα βρίσκεται ήδη σε μία παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, με τον Πρωθυπουργό να διαβεβαιώνει ότι οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας, αλλά παράλληλα να συντηρείται η πιθανότητα της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες, εφόσον οι διεθνείς εξελίξεις επιτρέψουν ένα «παράθυρο» για εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις. Η αλήθεια είναι ότι οι αστάθμητοι, διεθνείς και εσωτερικοί παράγοντες μπορεί να λειτουργήσουν με διαφορετική βαρύτητα στον προσδιορισμό του χρόνου των εκλογών, αλλά κυρίως- γιατί αυτό είναι το σπουδαιότερο- στην επόμενη μέρα για τη χώρα.

Η παράταση του πολέμου στην Ουκρανία αποτελεί ένα σημαντικό αστάθμητο παράγοντα για τις γεωπολιτικές, οικονομικές και ενεργειακές εξελίξεις σε όλη την Ευρώπη, επομένως και στην Ελλάδα. Αυτή η παράταση έχει αρνητικές επιπτώσεις για τη χώρα, γιατί αυξάνει τις πληθωριστικές πιέσεις (12% σε ετήσια βάση τον Ιούνιο), απομειώνει τα εισοδήματα, επιδεινώνει τις προοπτικές ανάπτυξης (οι προβλέψεις για 3% ανάπτυξη θεωρούνται ήδη αισιόδοξες), ενισχύει τον κίνδυνο ανεπάρκειας στην ενέργεια (έλλειψη φυσικού αερίου και άνοδος στις τιμές καυσίμων) και προδιαγράφει τις προοπτικές ενός «δύσκολου» και «παγωμένου» χειμώνα, ακόμη κι αν ο τουρισμός το καλοκαίρι έχει υψηλές αποδόσεις. Στις παρεπόμενες- αλλά κύριες για την οικονομία της καθημερινότητας- επιπτώσεις βρίσκονται η έκρηξη της ακρίβειας και η ραγδαία αύξηση της κερδοσκοπίας που ήδη προκαλούν μεγάλη οικονομική αβεβαιότητα στους πολίτες και ιδιαίτερα στους περισσότερο οικονομικά αδύναμους. Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, η ασκούμενη επιδοματική πολιτική έχει προφανώς ακραίο όριο την εξάντληση του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει προοπτικά ούτε τη βιωμένη ακρίβεια, ούτε τους νέους κινδύνους που θα προέλθουν από τη συνεχιζόμενη εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Τέτοιες συνθήκες δεν μπορεί να θεωρηθούν ευνοϊκές για διπλές εκλογικές αναμετρήσεις το επόμενο χρονικό διάστημα. Η γαλλική εμπειρία των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών διδάσκει ότι η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια των πολιτών από την ακρίβεια, την κερδοσκοπία και τον πληθωρισμό μπορούν να οδηγήσουν σε «θυμωμένη ψήφο», στο διχασμό της κοινωνίας και στην ανατροπή ή ακόμα και στην κατάρρευση προηγούμενων πολιτικών μετώπων και ισορροπιών.

Ταυτόχρονα, μετά τη Σύνοδο στη Μαδρίτη, την αναθεώρηση του στρατηγικού δόγματος του ΝΑΤΟ και τη σημειακή υποχώρηση του Ερντογάν στο ζήτημα της διεύρυνσης της Συμμαχίας με τη Σουηδία και τη Φιλανδία δεν προκύπτει κάποια ορατή ύφεση του αναθεωρητισμού και της προκλητικότητας της Τουρκίας. Μπορεί ο Ερντογάν να φέρεται ότι δεσμεύτηκε στον αμερικανό Πρόεδρο Τζ. Μπαϊντεν να απέχει από εντάσεις στο Αιγαίο και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οδηγούμαστε σε «ήρεμα νερά». Το αντίθετο συμβαίνει, αφού, μετά την ήπια έκβαση του «ανατολίτικου παζαριού» της Τουρκίας στη Μαδρίτη, επανήλθε η έξαρση της ρητορικής επιθετικότητας του Ερντογάν, η απόπειρα ανάμειξής του στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, οι επαναλαμβανόμενες προκλήσεις τούρκων αξιωματούχων για τη δήθεν αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου και η περιφορά διάφορων χαρτών της «γαλάζιας πατρίδας». Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν η ενδεχόμενη νέα εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, καθώς και η αμφισβήτηση της υφαλοκρηπίδας με την συνακόλουθη απειλή για τουρκικές γεωτρήσεις εντός της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, ιδιαίτερα όπου επιχειρεί η Eni Cyprus-Total και κατέχει νόμιμη άδεια έρευνας υδρογονανθράκων. Απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα απαιτείται ενίσχυση των ευρωπαϊκών και διεθνών συνεργασιών μας, υψηλή διπλωματική και επιχειρησιακή ετοιμότητα, εθνική συνεννόηση (η οποία δεν είναι πάντα αυτονόητη όπως έδειξαν οι τελευταίες δηλώσεις του ΣΥΡΙΖΑ για τα αποτελέσματα της Συνόδου του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη), αλλά και ισχυρή διακυβέρνηση της χώρας. Τα παραπάνω δύσκολα συνδυάζονται με διπλές εκλογές και εξίσου δύσκολα εξυπηρετούνται από μία παρατεταμένη προεκλογική περίοδο.

Τέλος, όταν αναφερόμαστε στις επικείμενες εκλογές ( το φθινόπωρο ή στη λήξη της κυβερνητικής θητείας) δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτές έχουν δύο ιδιαίτερες παραμέτρους. Η πρώτη παράμετρος είναι ότι η απλή αναλογική μπορεί να αποβεί απολύτως διαλυτική για την προοπτική πολιτικής σταθερότητας και διακυβέρνησης της χώρας. Μπορεί οι πολιτικοί ακροβατισμοί του ΣΥΡΙΖΑ για «προοδευτική διακυβέρνηση», για συνεργασία με τον Γ. Βαρουφάκη και με την ανοχή του ΚΚΕ να «ψυχαγωγούν» το εκλογικό ακροατήριο, αλλά δείχνουν ταυτόχρονα και τα αδιέξοδα αυτού του εκλογικού συστήματος. Η επιστροφή στα διλλήματα της «δημιουργικής καταστροφής» του 2015 δεν αξίζει στη χώρα και στους πολίτες με όλα όσα έχουν περάσει τα προηγούμενα χρόνια. Η δεύτερη παράμετρος είναι ότι στις επερχόμενες διπλές εκλογές θα κριθεί βεβαίως η πολιτική της Κυβέρνησης, αλλά παράλληλα θα δοκιμαστεί η ανθεκτικότητα του πολιτικού συστήματος. Μπορεί για ορισμένους η πολιτική σταθερότητα να μην είναι αυτοσκοπός, αλλά για τους περισσότερους είναι αναγκαίος όρος για να μπορεί το πολιτικό σύστημα –και όχι μόνο μια Κυβέρνηση- να αντιμετωπίσει τις πληθυντικές κρίσεις στις οποίες βρίσκεται ήδη η χώρα, όπως και αυτές που έρχονται και θα είναι σίγουρα δυσκολότερες.

Επομένως, οι αστάθμητες επιταχυντές των πολιτικών εξελίξεων φαίνεται να είναι περισσότεροι από αυτούς που χωρούν σε μία υπόθεση εργασίας τύπου «βλέπουμε μετά τις εκλογές τι θα προκύψει». Γιατί στην κρίσιμη περίοδο που διανύουμε, η λαϊκή εντολή είναι αυτή που θα αναδείξει τους νέους συσχετισμούς, αλλά κι αυτή που θα υποδείξει τις λύσεις. Και τότε, το παιγνίδι θα παιχθεί στο Κέντρο.

• Ο Θεόδωρος Π. Παπαθεοδώρου είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, πρώην Υφυπουργός

Διαβάστε επίσης:

Ελληνικές θάλασσες: Μύθοι και αλήθειες – Πόσες από τις… απειλές είναι πραγματικές;

Η εξωτερική πολιτική της σταφίδας!

Τα γυναικεία δικαιώματα ακόμα στο στόχαστρο