Θα μπορούσε να λέγεται και το χρονικό μιας προαναγγελθείσας αποτυχίας: λίγες μέρες μετά τους πανηγυρισμούς στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τη συμφωνία περί μέτρων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης στη Γηραιά Ήπειρο, οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ συναντήθηκαν εκτάκτως, υποτίθεται για να συγκεκριμενοποιήσουν τα μέτρα αυτά.

Μετά το τέλος της συνεδρίασης ο προεδρεύων Τσέχος υπουργός Ενέργειας έκανε λόγο για «γενική συζήτηση» και ουσιαστικά προανήγγειλε νέα συζήτηση, μάλλον στα τέλη του επόμενου μήνα, προκειμένου να φανεί αν υπάρχει περίπτωση να βρεθεί η «χρυσή τομή» και να υπάρξει συμφωνία σε συγκεκριμένα μέτρα σχετικά με την καθιέρωση πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, τις κοινές αγορές αερίου από τις χώρες-μέλη και –το κρίσιμο ζήτημα- την αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος.

Η εικόνα αυτή ταιριάζει απόλυτα με τις… παραδοσιακές μακρόσυρτες συζητήσεις εντός ΕΕ για οιοδήποτε θέμα. Μόνο που στην προκειμένη περίπτωση τα πράγματα είναι πολύ πιο επείγοντα: οι κυβερνήσεις προσπαθούν με δημοσιονομικές ταχυδακτυλουργίες να βρίσκουν χρήματα ώστε να επιδοτούν τους λογαριασμούς ρεύματος που βρίσκονται στα ύψη, η τιμή του φυσικού αερίου θυμίζει «τραινάκι του τρόμου» με τα σκαμπανεβάσματά της, και πλέον ο χειμώνας βρίσκεται πολύ κοντά για να αντέξουν οι πολίτες ατέρμονες συζητήσεις μέχρι να βρεθεί σημείο τομής.

Το πρόβλημα –όπως , άλλωστε, και τα περισσότερα προβλήματα στην ΕΕ- αρχίζει και τελειώνει σε θεσμικό επίπεδο: στο τελευταίο Forum των Δελφών, η Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, είχε περιγράψει με απόλυτη ειλικρίνεια ότι το σχήμα που έχει υιοθετηθεί από την Ευρώπη για την ενέργεια έχει ως βασικό στόχο την ενεργειακή επάρκεια. Όσον αφορά στην τιμολόγησή της, ε, εκεί τα πράγματα καθορίζονται από τις αγορές, το χρηματιστήριο ενέργειας, τις τιμές spot και όλα αυτά που για τον περισσότερο κόσμο αποτελούν αλαμπουρνέζικα.

Πολιτικό ζήτημα

Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν έχει δείξει ότι δυσκολεύεται να καταθέσει προτάσεις που θα ξεφεύγουν από τις νόρμες του υιοθετηθέντος σχήματος. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ακόμα και στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η πρότασή της για «δυναμικό» πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου συνοδευόταν από τη δέσμευση ότι –αν υιοθετηθεί- θα μπορεί να εφαρμοστεί για πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα. Όσον αφορά δε στο ζήτημα των κοινών αγορών φυσικού αερίου και κυρίως LNG, εκεί το πράγμα είναι πολύ πιο σύνθετο, καθώς εμπλέκονται εταιρείες, τράπεζες, χώρες, προηγούμενες ή και διμερείς συμφωνίες σε ένα κουβάρι που είναι πολύ δύσκολο να ξεμπερδευτεί.

Σε τρίτο επίπεδο, το ζήτημα είναι αμιγώς πολιτικό και καταλήγει σε ένα απλό ερώτημα: ποιος θα πληρώσει για οιοδήποτε κοινό πρόγραμμα (ό,τι κι αν περιλαμβάνει αυτό) για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Οι «βόρειοι» απορρίπτουν μετά βδελυγμίας κάθε πρόταση που έστω και υπονοεί αμοιβαιοποίηση χρέους και προτιμούν να προωθήσουν μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης (το 15% από εθελοντικό εύκολα γίνεται υποχρεωτικό), ενώ οι «νότιοι» πιέζουν για μεγαλύτερη αλληλεγγύη που μεταφράζεται σε περισσότερες μεταβιβάσεις από τους «πλεονασματικούς» της ΕΕ στους «ελλειμματικούς».

Ταυτόχρονα, η κάθε χώρα διαθέτει διαφορετικό μείγμα στην παραγωγή ενέργειας: οι Γάλλοι δίνουν βάρος στα πυρηνικά τους εργοστάσια, ενώ, ας πούμε, οι Ούγγροι κατάφεραν να πάρουν εξαίρεση από το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, αφού τους είναι απαραίτητο. Από την άλλη, οι Σκανδιναβοί που εδώ και χρόνια έχουν επενδύσει στις ΑΠΕ (π.χ. γεωθερμία ή αιολική ενέργεια), δεν μοιάζουν να συμμερίζονται τις αγωνίες άλλων χωρών-μελών της ΕΕ στις οποίες το φυσικό αέριο αποτελεί την μείζονα πηγή παραγωγής ενέργειας.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία

Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάσταση στις αγορές ενέργειας παραμένει εξαιρετικά ρευστή, λόγω του συνεχιζόμενου πόλεμου (και της κλιμάκωσής του από πλευράς Ρωσίας) στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται διαρκείς αναταράξεις στις τιμές και η οιαδήποτε πρόβλεψη για το πού θα «κάτσουν» να θεωρείται τουλάχιστον παρακινδυνευμένη. Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι πολύ δύσκολο να σχηματοποιηθούν μέτρα τα οποία μέσα σε ενδεχομένως μικρό χρονικό διάστημα να θεωρούνται είτε ανεπαρκή είτε υπερβολικά.

Τέλος, και αυτό είναι κάτι που ουδείς πρέπει να ξεχνά, η ίδια η ΕΕ δηλώνει ότι δεν πρόκειται η κρίση να την κάνει να παρεκκλίνει από το σχέδιό της για τη μετάβαση σε «πράσινη» ενέργεια και την απεξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα, στο πλαίσιο των πολιτικών για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, παρότι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι πετρέλαιο και φυσικό αέριο θα παραμείνουν για πολλά χρόνια ακόμα οι βασικές πηγές ενέργειας

Στην ουσία, η αδυναμία της ΕΕ να δράσει συλλογικά μπροστά στους πολλαπλούς κινδύνους που «κουβαλάει» μαζί της η ενεργειακή κρίση δείχνει ανάγλυφα (για άλλη μια φορά) τα εγγενή προβλήματα του εγχειρήματος. Όπως ανεκδοτολογικά αναφέρεται, πριν από πολλά χρόνια ο Χένρι Κίσινγκερ είχε πει ότι «όταν θέλω να μιλήσω με Ρωσία, παίρνω τηλέφωνο τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών. Όταν θέλω να μιλήσω με Ευρώπη, ποιον παίρνω;». Μπορεί πλέον, αν το θέλει, ο Κίσινγκερ να σηκώσει το τηλέφωνο και να πάρει τον «ομόλογό» του στην Ευρώπη, ωστόσο δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η απάντηση που θα λάβει σε ένα αίτημα θα είναι και ικανοποιητική ή άμεση.

Διαβάστε επίσης:

Συνεχίζει τις προκλήσεις ο Ακάρ: Η Ελλάδα είναι επεκτατική χώρα – Η Τουρκία θα προστατεύσει τα δικαιώματά της στο Αιγαίο (Video)

Βρετανία: Τη νέα κυβέρνηση σχηματίζει ο Ρίσι Σούνακ – Παραμένει υπουργός Οικονομικών ο Τζέρεμι Χαντ

Ενεργειακή κρίση: Δεν τα βρήκαν οι υπουργοί Ενέργειας για το φυσικό αέριο, η Κομισιόν απορρίπτει το «ιβηρικό μοντέλο»