Μία συμφωνία μαμούθ υπέγραψε η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Τυνησία, υποσχόμενη βοήθεια ύψους 1,2 δισεκατομμυρίων ευρώ με τη μορφή επενδύσεων, άμεσης οικονομικής βοήθειας και δανείων, με αντάλλαγμα την ανακοπή των μεταναστευτικών ροών από τις τυνησιακές ακτές προς την Ευρώπη.

Πρόκειται για μία συμφωνία που ενισχύει πολιτικά τον πρόεδρο της Τυνησίας, Καϊς Σαγιέντ, ο οποίος κατηγορείται για διολίσθηση σε αυταρχικές πολιτικές τα τελευταία χρόνια, μία δεκαετία μετά την εξέγερση που ανέτρεψε τον Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι και οδήγησε σε διαδοχικές εξεγέρσεις στη βόρεια Αφρική με στόχο τα αυταρχικά καθεστώτα.

We feel very disappointed. This agreement does not represent us #Eu and that the European Union has shown the face of the truth when it comes to our interest. We forget all the violations, #Tunisia forced deportation and death of migrants in the desert.#UNHCR https://t.co/fXH2MCp7vu

— Refugees in Tunisia (@RefugeesTunisia) July 17, 2023

Η Τυνησία θεωρείτο ως η μόνη δημοκρατία που προέκυψε από το κίνημα της Αραβικής Άνοιξης.

Η διολίσθηση της Τυνησίας στον αυταρχισμό

«Από το 2011 η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει την πορεία της Τυνησίας προς τη δημοκρατία», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μετά την συμφωνία μαμούθ με την Τυνησία, προσθέτοντας ότι «είναι ένας μακρύς και κάποιες φορές δύσκολος δρόμος». Αλλά εξέφρασε την πεποίθηση ότι αυτές οι δυσκολίες μπορεί να ξεπεραστούν.

Αρκετοί Ευρωβουλευτές και οργανώσεις για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν προειδοποιήσει όμως ότι οποιαδήποτε συμφωνία δεν περιλαμβάνει διαβεβαιώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα θεωρηθεί ως αποδοχή των αντιδημοκρατικών πολιτικών του προέδρου Σαγιέντ.

«Με λίγα λόγια κάνουμε μια συμφωνία με έναν δικτάτορα που είναι αδίστακτος και αναξιόπιστος», δήλωσε χαρακτηριστικά η Ολλανδή Ευρωβουλευτής, Σοφί ιντ Βελντ, μιλώντας στην Επιτροπή Κοινωνικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών. «Αυτή η συμφωνία δεν συνάδει με τις αξίες μας, δεν θα είναι αποτελεσματική και δεν επιτεύχθηκε με διαφανή και δημοκρατικό τρόπο», πρόσθεσε η Σοφί ιντ Βελντ.

Ωστόσο, όπως παρατηρεί το CNN, η υπογραφή της συμφωνίας καταδεικνύει την απόγνωση ορισμένων Ευρωπαίων ηγετών στην προσπάθεια ανακοπής των μεταναστευτικών ροών.

«Πρόκειται για συμφωνία με έναν ηγέτη που δείχνει αυξανόμενη τάση αυταρχισμού», δήλωσε η Καμίλ Λε Κοζ, αναλύτρια του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής στις Βρυξέλλες, προσθέτοντας: «Δίνεται προτεραιότητα στην αντιμετώπιση του προβλήματος στο άμεσο μέλλον και στην ανακοπή των αφίξεων. Οι αξίες χάνουν».

When interest conflicts with humanity, interest always wins. #Migration They sued about racism and violations against immigrants… #iom After all this, there are those #UNHCR who still believe that there is such a thing as human rights. It is the biggest lie in history.#EU pic.twitter.com/XDyOxiCmqg

— Refugees in Tunisia (@RefugeesTunisia) July 16, 2023

Ο Σαγιέντ ανέβηκε στην εξουσία το 2019, μετά τον θάνατο του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της Τυνησίας, Μπέτζι Καϊντ Εσέμπσι.  Στις εκλογές κατέβηκε ως ανεξάρτητος, με υποσχέσεις για αντιμετώπιση της διεφθαρμένης ελίτ. Όμως οι δημοκρατικές αξίες μπήκαν στην άκρη το 2021, όταν στη διάρκεια της πανδημικής κρίσης ο πρόεδρος συγκέντρωσε τεράστιες εξουσίες, ανέτρεψε την κυβέρνηση, διέλυσε το κοινοβούλιο και άρχισε να κυβερνά με διατάγματα.

Ακολούθησε η περιστολή των ελευθεριών του Τύπου και της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και ανέλαβε ο ίδιος το αξίωμα του γενικού εισαγγελέα. Πέρυσι επέβαλε την ισχύ νέου Συντάγματος, που προβλέπει την ενίσχυση της παντοκρατορίας του. Θεωρείται υπεύθυνος για ένα κύμα ρατσιστικών επιθέσεων εναντίον των μαύρων στην χώρα, εν μέσω έντονου μεταναστευτικού κύματος.

«Άλλα λόγια ν΄  αγαπιόμαστε» από την Ούρσουλα και τον Ρούτε

Ωστόσο η διολίσθηση της Τυνησίας στον αυταρχισμό δεν ήταν στην ατζέντα της επίσκεψης της ευρωπαϊκής ηγεσίας και οι δημοσιογράφοι δεν είχαν την ευκαιρία να θέσουν ερωτήσεις μετά την υπογραφή της συμφωνίας. Ο Σαγιέντ βεβαίως εμφανίστηκε χαμογελαστός και εμφανώς ικανοποιημένος δίπλα στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι και τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε. Η παρουσία του Μαρκ Ρούτε συζητήθηκε μάλιστα διότι λίγες μέρες πριν από το ταξίδι στη Τύνιδα είχε ανακοινώσει την παραίτησή του και την αποχώρησή του από την ολλανδική πολιτική, μετά την κατάρρευση της κυβέρνησής του με αφορμή την πολιτική στο μεταναστευτικό.

#TeamEurope is back in Tunis.
 
We were here together a month ago to launch a new partnership with Tunisia.
 
And today, we take it forward. pic.twitter.com/fcSJ3Hw1GY

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) July 16, 2023

Εκπρόσωπος της Κομισιόν δήλωσε στο CNN ότι η συμφωνία που υπεγράφη στην Τύνιδα «εστιάζει στην μακρο-οικονομική σταθερότητα, το εμπόριο και τις επενδύσεις, τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, τις διμερείς επαφές και την μετανάστευση».

Η ΕΕ αρέσκεται να εμφανίζεται ως υπέρμαχος της δημοκρατίας στον αραβικό κόσμο, ως «υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο». Αλλά την τελευταία δεκαετία έχει δεχτεί μεγάλο ρεύμα μεταναστών και καταβάλλει προσπάθειες να το περιορίσει, βάζοντας στην άκρη και το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο γόρδιος δεσμός του μεταναστευτικού και οι ευρωπαϊκές αντιφάσεις

Φέτος μόνο περίπου 100.00 άνθρωποι έχουν περάσει την Μεσόγειο για να φτάσουν στην Ευρώπη, οι περισσότεροι στην Ιταλία, σύμφωνα με την Υπηρεσία Προσφύγων του ΟΗΕ. Πολλοί κάνουν ένα επικίνδυνο ταξίδι με μικρά σκάφη, χωρίς κανένα μέτρο ασφαλείας. Από το 2015 περισσότεροι από 23.000 άνθρωποι έχουν χαθεί στα νερά της Μεσογείου στην προσπάθεια να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές.

Το θέμα έχει προκαλέσει εντάσεις και μεταξύ των κρατών-μελών του ευρωπαϊκού κλαμπ. Από τη μία βρίσκονται χώρες όπως η Ιταλία, που δέχονται πρώτες το μεταναστευτικό κύμα και ζητούν βοήθεια από την ΕΕ για τη μετεγκατάστασή τους. Κι από την άλλη είναι χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία,  που αρνούνται να συνεργαστούν. Τόσο η Πολωνία, όσο και η Ουγγαρία κυβερνώνται από λαϊκιστές ακροδεξιούς πολιτικούς που υποστηρίζουν ΄τοι έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν ποιον θα δέχονται στην χώρα τους.

Το κατά πόσο η συμφωνία ΕΕ-Τυνησίας θα οδηγήσει σε ουσιαστικά αποτελέσματα, είναι ένα άλλο ερώτημα.

Το περιεχόμενο της ίδιας της συμφωνίας είναι ασαφές. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι η συμφωνία θα ήταν της τάξεως του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, αλλά στο τελικό κείμενο δεν αναφέρεται κανένας αριθμός.

«Η συμφωνία που δημοσιεύθηκε δεν έχει κανέναν αριθμό και είναι πάρα πολύ ασαφής, παρά το γεγονός ότι καλύπτει πολλά θέματα, όπου πραγματικά ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες», δήλωσε χαρακτηριστικά στο CNN ο Μαξ Γκαλίεν, ερευνητής του Ινστιτούτου Αναπτυξιακών μελετών στο πανεπιστήμιο του Σάσεξ.

Για να αρχίσει η ροή χρήματος στην Τυνησία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εξασφαλίσει το πράσινο φως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Κάτι που δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο, από την στιγμή που το κοινοβούλιο έχει κατ΄  επανάληψη επικρίνει τον Τυνήσιο ηγέτη «για αυταρχική διολίσθηση» και «ρατσιστικές θέσεις έναντι των μεταναστών από τις υποσαχάριες χώρες».

Επιπλέον εκφράζονται επιφυλάξεις για τα όρια της δικαιοδοσίας της Επιτροπής. Η συμφωνία προβλέπει ότι θα διευκολυνθεί η παροχή βίζας στους Τυνήσιους που θέλουν να μεταβούν στην Ευρώπη. «Αυτό όμως είναι προνόμιο των κρατών-μελών της ΕΕ. Δηλαδή η Ολλανδία και η Επιτροπή μπορούν να πάνε στην Τύνιδα και να δεσμευτούν για κάτι τέτοιο και να πουν ότι η ΕΕ θα κάνει κάποια πρόοδο στο θέμα, αλλά αν η Γαλλία ή η Γερμανία αποφασίσουν ότι δεν τους αρέσει, απλά δεν θα το εφαρμόσουν», είπε η Καμίλ Λε Κοζ.

Η ΕΕ και η χείρα φιλίας σε έναν δικτάτορα

Ο Μαξ Γκαλίεν λέει ότι η απουσία συγκεκριμένων δεσμεύσεων στο κείμενο της συμφωνίας ΕΕ-Τυνησίας σημαίνει ότι η συμφωνία έχει περισσότερο συμβολική αξία.

«Συντάχθηκε έτσι ώστε να φανεί κάποια πρόοδος, να σταλεί το μήνυμα συνεργασίας των δύο πλευρών σε αυτά τα θέματα, διότι και οι δύο πλευρές έχουν εσωτερικά ακροατήρια και συμφέροντα, αλλά νομίζω ότι είναι αμφίβολο ή εξαιρετικά ασαφές το αποτέλεσμα», πρόσθεσε ο Μαξ Γκαλίεν.

Ωστόσο και οι συμβολισμοί έχουν την αξία τους, λένε οι επικριτές της συμφωνίας. Η ΕΕ συνεργάζεται με την Τυνησία για το μεταναστευτικό, παρά τις σοβαρές κατηγορίες που διατυπώνονται κατά της Τύνιδας για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των μεταναστών στην Τυνησία. Οι τυνησιακές δυνάμεις κατηγορούνται για απάνθρωπη συμπεριφορά έναντι των μεταναστών και ο ίδιος ο πρόεδρος Σαγιέντ έχει χαρακτηρίσει την μετακίνηση πληθυσμών από άλλες αφρικανικές χώρες στην Τυνησία ως «εγκληματική βιομηχανία με στόχο την αλλοίωση της δημογραφικής σύνθεσης της Τυνησίας».

Αλλά η ΕΕ έχει τηρήσει την ίδια πολιτική και με άλλες βορειοαφρικανικές χώρες. Το 2017 υπέγραψε αντίστοιχη συμφωνία με την Λιβύη, παρόλο που το καθεστώς στην συγκεκριμένη χώρα αποδεδειγμένα παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Προφανώς, η ευρωπαϊκή ηγεσία βάζει (με ευκολία) στην άκρη θέματα αρχών, με μόνο στόχο την αντιμετώπιση ενός οξύτατου προβλήματος, που προκαλεί τριγμούς στο εσωτερικό της ΕΕ.

Διαβάστε επίσης:

Οργή σε μέρος της βρετανικής κοινωνίας για τη στέγαση προσφύγων σε πλωτή φυλακή

Φρανς Τίμερμανς: Διεκδικεί την πρωθυπουργία στις ολλανδικές εκλογές

Στο κυνήγι μιας… λέαινας η αστυνομία στο Βερολίνο (Video)