Η διαστημική κάψουλα της Nasa, η αποκαλούμενη Osiris-Rex, θα εισέλθει στη γήινη ατμόσφαιρα την Κυριακή κινούμενη με ταχύτητα 15 φορές μεγαλύτερη από αυτή μίας σφαίρας. Στον ουρανό θα φαίνεται μία πύρινη σφαίρα, αλλά σταδιακά η ταχύτητα θα ανακοπεί από τα αλεξίπτωτα της κάψουλας και θα προσγειωθεί ήρεμα στη Δυτική Έρημο της Γιούτα.

Η κάψουλα μεταφέρει πολύτιμο φορτίο – μια χούφτα σκόνη που άρπαξε από τον αστεροειδή Bennu, έναν διαστημικό βράχο που έχει μέγεθος βουνού και υπόσχεται πληροφορίες για την πιο προφανή των ερωτήσεων που απασχολούν τον άνθρωπο: από πού προερχόμαστε;

«Όταν θα πάρουμε την βάρους 250 γραμμαρίων σκόνη από τον αστεροειδή Bennu, θα μελετήσουμε υλικά που υπήρχαν πριν από τον πλανήτη μας, ίσως κάποιοι σπόροι που υπήρχαν πριν από το Ηλιακό μας σύστημα», λέει ο καθηγητής Ντάντε Λαουρέτα, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας της Nasa, που θα μελετήσει την διαστημική σκόνη.

«Προσπαθούμε να φέρουμε κοντά τα κομμάτια από την αρχή. Πώς σχηματίστηκε η Γη και γιατί είναι ένας κατοικήσιμος κόσμος; Από πού πήραν το νερό τους οι ωκεανοί; Από πού προήλθε ο αέρας στην ατμόσφαιρά μας; Και το πιο σημαντικό- ποια είναι η πηγή των οργανικών μορίων που δίνουν όλη τη ζωή στην Γη;», πρόσθεσε ο Ντάντε Λαουρέτα.

Μια βασική άποψη που κερδίζει έδαφος είναι ότι πολλά από τα βασικά συστατικά μεταφέρθηκαν στον πλανήτη από μια βροχή αστεροειδών, πολλοί από τους οποίους ίσως να ήταν ακριβώς όπως ο Bennu. Ο αστεροειδής αυτός είναι «ένας σωρός από μπάζα», μια χαλαρή συγκέντρωση υλικών που έμειναν από το «χτίσιμο» πλανητών.

Η προσπάθεια να αποσπάσουμε υπολείμματα από τον Bennu άρχισε το 2016, όταν η Nasa έστειλε στο διάστημα την κάψουλα Osiris-Rex, που χρειάστηκε δύο χρόνια για να φτάσει στον αστεροειδή και άλλα δύο χρόνια προετοιμασίας πριν η επιστημονική ομάδα μπορέσει να εστιάσει με ακρίβεια σε ένα σημείο του διαστημικού βράχου, από το οποίο θα μπορούσε να αποσπαστεί δείγμα «εδάφους».

Τι σχέση έχει με τον Bennu, ο κιθαρίστας των Queen

Ένας άνθρωπος κλειδί στην προσπάθεια εντοπισμού του στόχου των επιστημόνων στον αστεροειδή είναι ο Σερ Μπράιαν Μέι, που συμμετέχει στην επιστημονική ομάδα και έχει δημιουργήσει τον «άτλαντα» του Bennu.

Ο Σερ Μπράιαν Μέι δεν είναι άλλος από τον διάσημο κιθαρίστα του βρετανικού ροκ συγκροτήματος Queen, ο οποίος είναι αστροφυσικός και ειδικός στη δημιουργία τρισδιάστατων εικόνων.

Ο άλλοτε κιθαρίστας των Queen ξέρει όσο λίγοι να επεξεργάζεται δύο εικόνες ενός θέματος που έχουν τραβηχτεί από ελαφρώς διαφορετικές οπτικές γωνίες, ώστε να δίνεται η αίσθηση της προοπτικής και ουσιαστικά να δημιουργήσει μία τρισδιάστατη απεικόνιση του αντικειμένου. Με την συνεργάτιδά του, Κλόντια Μαντζόνι, έφτιαξαν την τελική λίστα με τους πιθανούς στόχους στον αστεροειδή, όπου θα μπορούσε να γίνει συλλογή δειγμάτων «εδάφους» και έτσι υπέδειξαν τα ασφαλέστερα σημεία προσέγγισης για την κάψουλα.

«Πάντα έλεγα ότι χρειαζόμαστε την τέχνη, όσο και την επιστήμη», δήλωσε στο BBC ο θρυλικός μουσικός και αστροφυσικός, «χρειάζεται να έχεις αίσθηση του εδάφους για να ξέρεις αν το διαστημικό όχημα θα αποτύχει ή θα χτυπήσει τον βράχο που ήταν στην άκρη του επιλεγμένου πεδίου, το οποίο ονομάσαμε Αηδόνι».

Όταν κελαηδεί το «Αηδόνι»

Η στιγμή της συλλογής της διαστημικής σκόνης από τον αστεροειδή, στις 20 Οκτωβρίου 2020, ήταν συγκλονιστική για την επιστημονική ομάδα.

Το Osiris-Rex κατέβηκε στον αστεροειδή, με έναν μηχανισμό αρπαγής στο άκρο ενός βραχίονα τριών μέτρων. Η ιδέα ήταν να χτυπήσει την επιφάνεια του αστεροειδούς και την ίδια στιγμή να προκαλέσει μία έκρηξη αερίου αζώτου για να σηκώσει σκόνη. Αυτό που έγινε προκάλεσε σοκ. Όταν ο μηχανισμός έκανε την επαφή η επιφάνεια άνοιξε σαν να ήταν υγρή. Την ώρα που προκλήθηκε η έκρηξη αζώτου από την πίεση δημιουργήθηκε ένας κρατήρας διαμέτρου οκτώ μέτρων. Υλικά άρχισαν να εκτοξεύονται προς κάθε κατεύθυνση, ευτυχώς και μέσα στον θάλαμο συλλογής.

Και έτσι το Osiris-Rex επιστρέφει μεταφέροντας το πολύτιμο δείγμα από το «έδαφος» του αστεροειδούς και ολοκληρώνοντας ένα ταξίδι που διήρκεσε επτά χρόνια και διήνυσε απόσταση επτά δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων.

Όταν η κάψουλα προσγειωθεί με ασφάλεια θα οδηγηθεί στο Διαστημικό Κέντρο Τζόνσον, στο Τέξας, όπου έχει δημιουργηθεί ένας ειδικός θάλαμος για να γίνει η ανάλυση του δείγματος διαστημικής σκόνης.

Ο Bennu πιθανολογείται ότι περιέχει αρκετό νερό, ίσως όσο το 10% του βάρους του, παγιδευμένο στα ορυκτά στοιχεία του. Οι επιστήμονες θέλουν να δουν αν το ποσοστό των διάφορων τύπων ατόμων υδρογόνου στο νερό αυτό είναι αντίστοιχο με εκείνο στους ωκεανούς στον πλανήτη μας. Αν όντως συμβαίνει κάτι τέτοιο, η Γη στο πρώτο διάστημα της δημιουργίας της ήταν τόσο ζεστή που έχασε το μεγαλύτερο μέρος του νερού που είχε και πιθανώς ένας βομβαρδισμός που έγινε αργότερα από αστεροειδείς μας άφησε το νερό που έχουμε στους ωκεανούς.

Ο Bennu πιθανώς περιέχει και περίπου 5-10% του βάρους του σε άνθρακα. Εδώ οι επιστήμονες εστιάζουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Όπως γνωρίζουμε η ζωή στον πλανήτη μας βασίζεται στην οργανική χημεία. Όπως έγινε με το νερό, μήπως κάποια σύνθετα μόρια μεταφέρθηκαν από το διάστημα, και έτσι άρχισε η βιολογία στη νεαρή Γη μας;

Γνωρίζουμε από την μελέτη των μετεωριτών ότι οι αστεροειδείς είναι πιθανό να περιέχουν διαφορετικά οργανικά μόρια. Αλλά στους μετεωρίτες είναι πολύ μολυσμένα, κάτι που δεν συμβαίνει στην περίπτωση του δείγματος από τον αστεροειδή Bennu.

«Στην πραγματικότητα δεν έχουμε μελετήσει ποτέ τα αμινοξέα που χρησιμοποιούνται σε πρωτεϊνες σε μετεωρίτες λόγω της μόλυνσης. Έτσι πιστεύουμε ότι θα κατανοήσουμε καλύτερα αυτό που ονομάζουμε υπόθεση εξωγενούς παράδοσης, δηλαδή την ιδέα ότι οι αστεροειδείς ήταν η πηγή των δομικών στοιχείων της ζωής», επισημαίνει ο καθηγητής Λορέτα.

Ένας επικίνδυνος «γείτονας» με πολύτιμα μυστικά

Η Nasa θεωρεί τον Bennu τον πιο επικίνδυνο διαστημικό βράχο στο Ηλιακό Σύστημα. Το μονοπάτι που ακολουθεί στο διάστημα του δίνει τις μεγαλύτερες πιθανότητες πρόσκρουσης στη Γη από οποιονδήποτε άλλον γνωστό αστεροειδή.

Αλλά δεν χρειάζεται πανικός – οι πιθανότητες είναι πολύ μικρές: σαν να ρίχναμε ένα νόμισμα στον αέρα και να είχαμε έντεκα φορές στη συνέχεια το ίδιο αποτέλεσμα – «κορώνα»! Και ακόμα κι αν έρθει προς τη Γη ο αστεροειδής, κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί πριν από το τέλος του επόμενου αιώνα.

Διαβάστε επίσης:

Νιγηρία: Ένοπλοι απήγαγαν 35 άτομα από πανεπιστήμιο

Φθινοπωρινή απόδραση σε έναν κρυμμένο παράδεισο των Δαλματικών Ακτών (Videos)

Ιταλία: Ανοιχτός για το κοινό ο Οίκος του Τιβερίου ύστερα από 50 χρόνια (video)