Με την ανακοίνωση των αποφάσεων του Βίλνιους και τις προκαταρκτικές εργασίες των Υφυπουργών Ελλάδας και Τουρκίας, τόσο στη θετική ατζέντα όσο και στον πολιτικό διάλογο, οι δύο ηγέτες των χωρών έθεσαν την κοινά αποδεκτή βάση προσέγγισης αμοιβαίου οφέλους. Χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε συμπληρωματική εξήγηση, όσοι γνωρίζουν τη θεωρία και την εφαρμογή win-win/kazan-kazan διαπραγμάτευσης με σιγουριά περίμεναν, χωρίς την παραμικρή αγωνία, την υιοθέτηση κειμένου (paper of principals) κοινώς αποδεκτών αρχών του Διεθνούς Διακαίου, θεμελιώδη προϋπόθεση επιτυχούς εξέλιξης των συνομιλιών αμοιβαίου οφέλους (win-win).

Τη σύνταξη κειμένου αρχών ανακοίνωσε η τουρκική πλευρά και συνυπογράφτηκε στην Αθήνα από τους δύο ηγέτες. Οι συνδιαλεγόμενες πλευρές προσεγγίζουν όλα τα θέματα κοινού ενδιαφέροντος, τα οποία εξυπηρετούν την οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, παραμερίζοντας για το απώτερο μέλλον συζητήσεις που πολώνουν και χολώνουν τους διαπραγματευτές με πιθανή συνέπεια οι ηγεσίες των χωρών να αποκλίνουν από την κοινά διακηρυγμένη επιδίωξη και να αναλώνονται ξανά στην προώθηση ρεβανσισμού.

Το τρίτο μέρος…

Η Ελλάδα και η Τουρκία προχωρούν στην επιλεγμένη διαδικασία προσέγγισης, σύμφωνα με τις προβλέψεις του εγχειρίδιου που οδηγεί στη συμφωνία (getting to Yes), στο οποίο προβλέπεται η παρουσία και τρίτου μέρους (διευκολυντή/facilitator).

Χωρίς ουσιαστικές παρεμβάσεις, ο διευκολύνων τις επικοινωνίες (facilitator) ενεργεί ως «από μηχανής θεός» μόνο όταν διαπιστωμένα οι συνομιλητές ολισθαίνουν προς άκαμπτες θέσεις. Βεβαίως ο διευκολύνων την προσέγγιση γνωρίζει καλύτερα τους κανόνες των συνομιλιών αμοιβαίων ωφελημάτων.

Όταν διαπιστώνεται ότι με δηλώσεις ή και πράξεις τους τα μέρη οδηγούνται στην πόλωση και την αποξένωση, τότε εφαρμόζεται «διαπραγματευτικό ζίου-ζίτσου». Παρατηρώντας προσεκτικά τη διαδρομή μέχρι την Αθήνα (07.12.23) διαπιστώνεται εφαρμογή του απαραίτητου πλαισίου, δηλαδή καταγραφή των προβληματικών θέσεων, σταδιακή προσέγγιση των συνομιλητών με χαλαρή ημερήσια διάταξη, εφαρμογή διαπραγματευτικού «ζίου-ζίτσου», υπογραφή του κειμένου αρχών στη συνάντηση των Αθηνών.

Οι εργασίες των πλευρών σε τεχνικό επίπεδο θα συνεχισθούν συντονιζόμενες από τους Υφυπουργούς Εξωτερικών και τους Υπουργούς που εμπλέκονται χάριν της θετικής ατζέντας. Μεγάλο έργο αναλαμβάνουν οι Υπουργοί Τουρισμού λόγω του εύρους, οικονομικού, επενδυτικού, πολιτιστικού, διπλωματικού και πολιτικού του τουριστικού τομέα.

Η διαπραγμάτευση win-win αποτελεί ένα διαφορετικό διαπραγματευτικό τρόπο προσέγγισης των αντιτιθέμενων χωρών, που αξιοποιεί χαλαρή ημερήσια διάταξη, παραμερισμό ακραίων θέσεων και εθνικών διεκδικήσεων με αποδοχή των πλευρών ότι δεν δημιουργούνται δεσμεύσεις προκειμένου κατά την τελική συμφωνία να μην υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Εμπειρικά διαπιστώνεται ότι όχι μόνο στην αρχική φάση της διαδικασίας, αλλά και αργότερα τόσο η ιστορία όσο και το πρόσφατο παρελθόν των διμερών σχέσεων ορίζουν πολύ συχνά τη συμπεριφορά των διαπραγματευτών και ως εκ τούτου επιβάλλεται να κυριαρχήσει, προς όφελος της συνολικής προσπάθειας σε όλη τη διαπραγμάτευση και ειδικότερα στους κύκλους των επί μέρους συνομιλιών, το κείμενο αρχών που έχουν υιοθετήσει οι ηγέτες των συνδιαλεγομένων. Η διαδικασία δεν αποτελεί πανάκεια και η άποψη υπογραμμίζεται σαφέστατα και από τον πατέρα της θεωρίας των win-win negotiations, Prof. Roger Fisher.

Διαπραγματεύσεις με παρελθόν

Η μακροχρόνια και ενδελεχής μελέτη των κειμένων του και η ευτυχής συγκυρία της μακράς προσωπικής συνομιλίας μας (1998) με πείθουν ακόμη και σήμερα για τη μεγάλη σημασία της κωδικοποιημένης συνάντησης που επιλέγουν η Ελλάδα και η Τουρκία συγκρατώντας ότι:

– Η γεωγραφία δεν μεταβάλλεται.

– Το παρελθόν των δύο χωρών δεν διαγράφεται.

– Τα διεθνή δεδομένα το 2023 κυριαρχούνται από εντάσεις.

– Τελικώς διαπιστώνεται διάθεση προσεγγίσεων.

Ο κόσμος όλος αντιλαμβάνεται την αλλαγή των εποχών, τη δυναμική των διεθνών σχέσεων, αλλά και τις εντάσεις των διμερών απαιτήσεων, που ακόμη και σήμερα καθίστανται οριακές ή και μοιραίες για τις διεθνείς σχέσεις. Οι συνέπειες είναι εμφανείς στην περιφέρεια, αλλά και στις διεθνείς ισορροπίες. Αναζητούνται άμεσες και ασφαλείς διέξοδοι, χωρίς νικητές και ηττημένους. Ο κόσμος έντρομος στρέφεται προς κάθε δυνατή και ασφαλή καταφυγή, επειδή η φρίκη του πολέμου και η εκατόμβη των νεκρών χτυπά την πόρτα μας. Καμία περιοχή δεν μπορεί με σιγουριά να ισχυριστεί ότι θα μείνει στο απυρόβλητο.

Στην Αθήνα (7.12.2023), αλλά και μετά τη συγκεκριμένη ημερομηνία, τυχαία ή προμελετημένα, η διεθνής κοινότητα δοκιμάζει την αποτελεσματικότητα και την αντοχή των εργασιών για την οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

Διεθνής αξιολόγηση

Οι κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν μπήκαν στο αυστηρό ζύγι της διεθνούς αξιολόγησης χωρίς να το επιζητούν, αλλά επειδή το επιβάλλει η πραγματικότητα του κόσμου, που συνδιαμορφώνουμε και συγκατοικούμε. Το μήνυμα δεν μπορούν να το αντιπαρέλθουν οι δύο σύμμαχοι και μελλοντικοί εταίροι στην Ε.Ε., εξ αιτίας των τρομερών προκλήσεων που καλούνται να αντιμετωπίσουν από κοινού.

Καμία πλευρά δεν προσπαθεί να κερδίσει χρόνο, όπως υπαινίσσονται αρκετοί αναλυτές στη χώρα μας. Οι επιλογές τους στο Βίλνιους χαρακτηρίζονται τουλάχιστον και μετά την Αθήνα από πολιτική συνέπεια και αποφασιστικότητα για να εκμεταλλευτούν όλα τα θετικά που δημιουργούνται ακόμη και από τη δύσκολη διεθνή πραγματικότητα, αλλά και για να αντιμετωπίσουν με υπευθυνότητα κάθε σκόπελο, που έχει προκληθεί από συμπεριφορές του παρελθόντος και συνεχίζει να απειλεί την προσπάθεια των δύο χωρών και της ευρωατλαντικής στρατηγικής.

Οι δύο χώρες δεν εντάσσουν στην ημερήσια διάταξη των συνομιλιών τους θέματα που θα μπορούσαν να καταστρέψουν ό,τι οικοδομήθηκε για να πραγματοποιηθεί η συνάντηση εργασίας των δύο ηγετών και να έχει συνέχεια, ώστε να επιτευχθεί συμφωνία προώθησης αμοιβαίων συμφερόντων.

Το πράττουν ενσυνείδητα και όχι με σκοπιμότητα κάποιας κρυφής ατζέντας. Εξ άλλου για να αντιλαμβανόμαστε όλοι με τον ίδιο τρόπο την αξία την συνομιλιών αμοιβαίων κερδών υπογραμμίζεται ότι ακόμη και οποιαδήποτε επιθυμία του Προέδρου Ερντογάν ή Τούρκων αξιωματούχων για επίσκεψη στη Θράκη δεν αποτελεί ακραία πολιτική απαίτηση, επειδή εντάσσεται ακριβώς στο ίδιο πλαίσιο ενδιαφερόντων που εκδηλώνονται από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις και τις εκφράσεις της κοινωνίας των πολιτών για τους Κωνσταντινουπολίτες, Ίμβριους, Πόντιους και όλους τους Χριστιανούς της Τουρκίας, από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι τα σύνορα με τη Συρία.

Αμοιβαία οφέλη

Στη διαδικασία των συνομιλιών για αμοιβαία οφέλη οι πλευρές διατηρούν τις διακηρυγμένες θέσεις τους, που σταδιακά μάλλον θα αμβλύνονται διά του διαλόγου που εξελίσσεται για την ικανοποίηση των κοινών τους συμφερόντων. Η θετική ατζέντα προσφέρει σημαντική υπηρεσία προς την κατεύθυνση αμοιβαίας κατανόησης και συνεργασιών, οικονομικών, εμπορικών, πολιτιστικών, τουριστικών, ενεργειακών. Η ανανεωμένη Τελωνειακή Ένωση που επιζητεί η Τουρκία και επιθυμεί η Ε.Ε. δημιουργεί ασφαλέστερο περιβάλλον για τις ελληνικές επιχειρήσεις και την εξωστρέφεια των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στους τομείς ενδιαφερόντων και των δύο χωρών.

Όσο εξελίσσονται οι συνομιλίες και οικοδομείται εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο ηγετών τόσο μεγαλύτερη εμφανίζεται η πιθανότητα να αντιμετωπισθούν με καλύτερο τρόπο, μακριά από ακρότητες και οξύτατες δημόσιες τοποθετήσεις, κάποια μεγάλα συμβατικά θέματα, τα οποία αποτελούν αγκάθια στη μεταξύ μας σχέση.

Η Συνθήκη της Λωζάννης οριοθετεί το πλαίσιο των δικαιωμάτων Χριστιανών σε Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο, Τένεδο και Μουσουλμάνων στη Θράκη. Όταν οι δύο χώρες κατορθώσουν να αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο τη σημασία κάθε άρθρου, κάθε πρόβλεψης της Υπερτάτης Συνθήκης, τότε θα περιττεύουν παρερμηνείες που απεργάζονται χώροι προβληματικής αντιμετώπισης του Διεθνούς Δικαίου. Επίσης με αποκατάσταση της συναντίληψης των συμφερόντων θα ξεπερασθεί αποτελεσματικότερα κάθε απόκλιση από τις Ιδρυτικές Συνθήκες της Ε.Ε.

Η εσωτερική νομοθεσία των κρατών δεν μπορεί να θίγει το πνεύμα και το γράμμα του ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου που δεσμεύει όλα τα κράτη – μέλη και την Τουρκία από τη στιγμή που ξεκίνησε η ενταξιακή της διαδικασία από το 2005. Αθήνα και Άγκυρα γνωρίζουν πολύ καλά την πραγματικότητα που ορίζει τις σχέσεις τους με την Ε.Ε., τις διμερείς τους σχέσεις, αλλά και τις σχέσεις με κάθε ένα από τα μέλη της Ε.Ε.

Προφανώς οι ηγέτες Ελλάδος και Τουρκίας με το κείμενο αρχών των Αθηνών επιβεβαιώνουν τον σεβασμό τους στις θεμελιώδεις αρχές του Διεθνούς Δικαίου που εξασφαλίζει τα δικαιώματα των μειονοτήτων (σύγχρονου δικαίου περί μειονοτήτων και σχετικά άρθρα της Λωζάννης), τον σεβασμό στην ανεξαρτησία και την κυριαρχία όλων των κρατών – μελών του ΟΗΕ και της Ε.Ε.

Τις προβλεπόμενες συγκλίσεις που εκκινούν από Ελλάδα και Τουρκία παρακολουθούν και ενθαρρύνουν οι ΗΠΑ, αλλά και η διεθνής κοινότητα, παρά τις διαφορετικές προτεραιότητες γεωστρατηγικών και ενεργειακών συμφερόντων των δρώντων στην ευρύτατη περιοχή της γειτονιάς που ορίζεται από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την ευρύτατη Ανατολική Μεσόγειο.

Διαβάστε επίσης:

Δένδιας: «Καρφιά» στους προκατόχους του για την αμυντική βιομηχανία – Ποιες αλλαγές σχεδιάζει στη θητεία

Σύνοδος Κορυφής: Τον Ιανουάριο η αναθεώρηση για το δημοσιονομικό πλαίσιο – Βέτο Όρμπαν για τη βοήθεια στην Ουκρανία

Γηπεδική βία: Το υπουργείο χάνει τον έλεγχο – Η εξέγερση των ΜΑΤ και τα μπρος πίσω με την έρευνα