Στις 10 Ιανουαρίου του 1929, πριν από 95 χρόνια, συστήθηκε στο κοινό ο δαιμόνιος ερευνητής δημοσιογράφος Τεντεν, δημιούργημα του Ζορζ Προσπέρ Ρεμί. Από τα αρχικά του ονοματεπώνυμου – RG – ο Βέλγος κομίστας έμεινε στην ιστορία ως Ερζέ και ο ήρωας που έφτιαξε με το πενάκι του έμελε να γίνει ένας από τους πιο δημοφιλείς στην Ευρώπη του 20^ου αιώνα.

Ουδείς αμφισβήτησε τις καλλιτεχνικές δυνατότητες του Ερζέ, αλλά ούτε και τις δημοσιογραφικές ικανότητες του Τεντεν, όμως δημιουργός και δημιούργημα είναι αμφιλεγόμενες προσωπικότητες.

Πίσω και από τους δύο βρισκόταν ο Βέλγος καθολικός ιερέας και εκδότης Νορμπέρ Ουαλέζ, που έβγαλε την καθολική εφημερίδα Le Vingtième Siècle. Στο γραφείο του δέσποζε η φωτογραφία του Μπενίτο Μουσολίνι. Μια φωτογραφία με ιδιόχειρη αφιέρωση του Ντούτσε: «Στον Νορμπέρ Ουαλέζ, φίλο της Ιταλίας και του φασισμού, με αγάπη και συναδελφικότητα». Η εφημερίδα εξέφραζε συχνά και αντισημιτικές θέσεις.

Ο Ερζέ το 1929 ήταν 22 χρόνων και ήδη είχε αρχίσει να δημοσιεύει κόμικς από τα 19, σε προσκοπικά περιοδικά, καθώς και ο ίδιος είχε περάσει από τον προσκοπισμό.

Τεντέν και Μιλού – Ένα αχτύπητο δίδυμο

Έχοντας ως μέντορα τον καθολικό ιερέα και εκδότη της εφημερίδας Le Vingtième Siècle, ο Ερζέ δημιουργεί το αγόρι με το τσουλούφι, που συνοδεύεται από το πιστό σκυλάκι Μιλού (ένα κατάλευκο φοξ-τεριέ) και αρχίζει τις παράτολμες περιπέτειές του. Δουλεύει μόνος του, δεν εμπιστεύεται κανέναν και αρχίζει την περιπλάνηση στον κόσμο με την πρώτη περιπέτεια να εκτυλίσσεται στη Σοβιετική Ένωση.

Ο Τεντέν είναι ένας μοναχικός λύκος, χωρίς σαφή πολιτική ταυτότητα, αλλά καταφανώς αντικομμουνιστής.

Ο Ερζέ ως συνεργάτης των Ναζί

Μετά την επιβολή της γερμανικής κατοχής στο Βέλγιο, το 1940 η εφημερίδα Le Vingtième Siècle έκλεισε, αλλά ο Ερζέ βρήκε στέγη στην λαϊκή εφημερίδα Le Soir, που είχε τεθεί υπό τον έλεγχο της ναζιστικής διακυβέρνησης του κατεχόμενου Βελγίου. Ο Ερζέ δεν είχε κανένα πρόβλημα να συνεργαστεί με τους Ναζί που εξέδιδαν τη Le Soir, η οποία έκλεισε το 1944, όταν οι Σύμμαχοι απελευθέρωσαν το Βέλγιο. Όμως τότε σταμάτησε η έκδοση της εφημερίδας και το προσωπικό απολύθηκε – μεταξύ αυτών και ο Ερζέ. Όσοι δούλευαν στη Le Soir στα χρόνια της γερμανικής κατοχής θεωρήθηκαν συνεργάτες των Ναζί. Έγινε ενδελεχής έρευνα για τις σχέσεις των εργαζόμενων στη Le Soir με το ναζιστικό καθεστώς, αλλά ουδέποτε απαγγέλθηκαν κατηγορίες εναντίον του Ερζέ. Όμως η συνεργασία του κομίστα με τη ναζιστική έκδοση τον στιγμάτισε ως προδότη. Ωστόσο, σήμερα τιμάται ιδιαιτέρως στο Βέλγιο και οι συμπατριώτες του είναι υπερήφανοι για τον δημιουργό του Τεντέν. Μάλιστα το 2009 ιδρύθηκε το Μουσείο Ερζέ.

Ο πατέρας του Ερζέ ήταν Βαλλώνος εργάτης και η μητέρα του Φλαμανδή και οι δύο πιστοί καθολικοί. Τα παιδικά χρόνια ήταν δύσκολα – μάλιστα ο βιογράφος Μπενουά Πίτερς αφήνει να εννοηθεί ότι είχε κακοποιηθεί σεξουαλικά από τον θείο εκ μητρός, Σαρλς Αρτίρ Ντιφόρ. Ήταν ένα μελαγχολικό παιδί που ενθουσιαζόταν από τις ταινίας του βωβού κινηματογράφου και βιβλία περιπέτειας, όπως ο Χολκμπερι Φιν και ο Ροβινσώνας Κρούσος.

Ο Ερζέ πάντως έλεγε πως «η παιδική μου ηλικία, η εφηβεία, τα χρόνια του προσκοπισμού και της στρατιωτικής θητείας, όλα ήταν γκρι. Δεν ήμουν ούτε δυστυχισμένο αγόρι, ούτε ευτυχισμένο, μάλλον ένα αδιάφορο παιδί».

Σε ηλικία 20 ετών γνώρισε τον εκδότη της συντηρητικής – καθολικής εφημερίδας Le Vingtième Siècle, τον ιερέα Νορμπέρ Ουαλέζ, ο οποίος του άνοιξε το δρόμο για την καταξίωση, δίνοντας χώρο στις ιστορίες που σκαρφιζόταν ο νεαρός κομίστας. Ο Ερζέ αντιμετώπιζε τον εκδότη με σεβασμό, σαν πατέρα του και εξέφραζε με κάθε ευκαιρία την ευγνωμοσύνη του.

Το 1929, μια μέρα σαν και σήμερα ο Ερζέ παρουσίασε τον Τεντέν και το σκυλάκι του και τους έστειλε στη Σοβιετική Ένωση, σε μία περιπέτεια με προφανή αντικομμουνιστική διάθεση, που είχε στόχο να «εκπαιδεύσει» τους νέους αναγνώστες της καθολικής εφημερίδας στα… χρηστά ιδεώδη… Η επιτυχία του Τεντέν ήταν τέτοια που οδήγησε σε αύξηση πωλήσεων της εφημερίδας και ο εκδότης αναγνώρισε τη δουλειά του Ερζέ δίνοντάς του δύο βοηθούς.

Μετά τη Σοβιετική Ένωση ο Τεντέν ταξίδεψε στο Κογκό, έχοντας ως σημαία τις απόψεις της αποικιοκρατίας. Το Βελγικό Κογκό θα έπρεπε να είναι υπερήφανο ως αποικία των Βέλγων και ο Ερζέ δούλευε πάνω στο στερεότυπο των Κογκολέζων που είναι ανόητοι στα όρια της ηλιθιότητας και τεμπέληδες, που χρειάζονταν την βελγική κυριαρχία. Γι’ αυτό όταν άρχισε να αναλύεται το πολιτικό περιεχόμενο των περιπετειών του Τεντέν, ο Ερζέ κατηγορήθηκε ως ρατσιστής. Αλλά το 1930, την εποχή που δημοσιευόταν η κογκολέζικη περιπέτεια του Τεντέν, όλα αυτά άρεσαν στους Βέλγους και οι πωλήσεις της εφημερίδας εκτοξεύτηκαν.

Ο Τεντέν στη συνέχεια πήγε στην Αμερική, όπου δεν υπήρχε λόγος να είναι αντικομμουνιστής, αλλά εμφανιζόταν περίπου ως ιεροκήρυκας του καθολικισμού.

Στη γερμανική κατοχή, ο Ερζέ και ο Τεντέν βρήκαν στέγη στη φιλόξενη Le Soir, που προπαγάνδιζε τη Νέα Τάξη του Χίλτερ. Όταν ο βασιλιάς του Βελγίου Λεοπόλδος ΙΙΙ παρέδωσε τη χώρα στους Ναζί ο Ερζέ δεν έκρυψε την ικανοποίησή του.

Μετά την ήττα του ναζισμού, κάποιοι θυμήθηκαν πως το 1942 ο Ερζέ είχε δημοσιεύσει την περιπέτεια του Τεντέν «The Shooting Star», όπου ο ήρωας είχε ως ανταγωνιστή έναν κακό αμερικανο-εβραίο επιχειρηματία και γι’ αυτό κατηγόρησαν τον δημιουργό για αντισημιτισμό.

Όταν οι Σύμμαχοι μπήκαν στις Βρυξέλλες, τον Σεπτέμβριο του 1944 η Le Soir έκλεισε και ο Ερζέ συνελήφθη ως συνεργάτης των Ναζί και μπήκε σε μαύρη λίστα, με συνέπεια να μείνει άνεργος. Μάλιστα η εφημερίδα της βελγικής αντίστασης La Patrie, δημοσίευσε ένα σατιρικό κόμικ για τον Τεντέν και τον Ερζέ, με τον τίτλο «Οι Περιπέτειες του Τεντέν στην Χώρα των Ναζί».

Ο Ερζέ βγήκε από το αδιέξοδο το 1945, όταν δύο πρώην μέλη συντηρητικής αντιστασιακής οργάνωσης τον πλησίασαν για να συμμετάσχει στην έκδοση εβδομαδιαίου περιοδικού για παιδιά. Για να πειστούν οι μεταπολεμικές αρχές του Βελγίου για να δεχτούν την αποκατάσταση του ονόματος του Ερζέ, τον αποκάλεσαν «μάλλον γκαφατζή, παρά προδότη», για τη δουλειά του με τη ναζιστική έκδοση της Le Soir.

Κι αφού όλα έγιναν «μέλι-γάλα», ο Ερζέ επέστρεψε δριμύτερος, μαζί του και ο Τεντέν, που συνέχισε τις περιπέτειές του.

Ο Λόρενς Γκρουβ, πρόεδρος του International Bande Dessinée Society, είπε για τον Ερζέ ότι «όταν ήταν μόδα να είσαι Ναζί, εκείνος ήταν Ναζί και όταν ήταν μόδα να είσαι αποικιοκράτης ρατσιστής, εκείνος ήταν έτσι».

Ενώ ο αμερικανο-βιετναμέζος συγγραφέας Βιέτ Ταν Ενγκουγιέν, σημείωσε ότι «ενώ το έργο του Ερζέ είναι προβληματικό, παραμένει καθηλωτικό αφηγηματικά και αισθητικά».

Όπως ομολόγησε ο Ενγκουγιέν, πολλοί έχουν ήδη ξεχάσει τις ηθικολογίες του Τεντέν, αλλά είναι δύσκολο να ξεχάσουν την αισθητική και την αφηγηματική δεινότητα του Ερζέ.

Διαβάστε επίσης:

ΗΠΑ: 26χρονη καθηγήτρια έβαζε μαθητές να κρατάνε τσίλιες – Ήθελε να κάνει… ανενόχλητη σεξ με 16χρονο

ΗΠΑ: Το αεροσκάφος της αντιπροέδρου Χάρις εξετράπη εξαιτίας κακοκαιρίας

Γιατί συνεχίζεται η αιματοχυσία στη Γάζα