«Η οικονομία ήταν ο πιο καθοριστικός παράγοντας. Ο τουρκικός λαός ζητούσε αλλαγή και ο Ιμάμογλου είναι πλέον εξ ορισμού η Νέμεσις για τον Πρόεδρο Ερντογάν», λέει ο Χακάν Ακμπάς, σύμβουλος στο Albright Stonebridge Group, ερμηνεύοντας το αποτέλεσμα των εκλογών στην Τουρκία.

Οι κάλπες αυτές ήταν «η χειρότερη εκλογική ήττα» για τον Ερντογάν, κατά τον Μερτ Αρσλάναλπ, επίκουρο καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο Bogazici της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος εξηγεί ότι «ο Ιμάμογλου απέδειξε ότι μπορεί να έχει απήχηση στις βαθιές κοινωνικο-πολιτικές φράξιες που χαρακτηρίζουν τους ψηφοφόρους της αντιπολίτευσης, ακόμα και χωρίς θεσμική υποστήριξη. Κι αυτό τον καθιστά πολιτικά τον πιο ανταγωνιστικό αντίπαλο του καθεστώτος Ερντογάν».

Στις δημοτικές εκλογές της Τουρκίας δεν «ζυγίστηκε» ο τουρκικός εθνικισμός και η «υπερήφανη εξωτερική πολιτική», ούτε τα ανατολίτικα παζάρια για F-16 και οι λεονταρισμοί στο Αιγαίο. Μίλησε η τσέπη του Τούρκου πολίτη, που αδειάζει μόλις πάρει τον… παρά. Εξάλλου στην εξωτερική πολιτική τους οι Τούρκοι έχουν συνεπή στάση και στόχους με βάθος δεκαετιών, που δεν εξαντλούνται μόνο ενώπιον της κάλπης.

Το μήνυμα της φτωχολογιάς

Σύμφωνα τη Συνομοσπονδία Τουρκικών Εργατικών Συνδικάτων (TÜRK-İŞ), η τελευταία μελέτη που έγινε έθεσε το όριο της πείνας στη χώρα στις 16.793 λίρες τον μήνα για μια τετραμελή οικογένεια. Ο κατώτατος μισθός είναι 17.002 λίρες, δηλαδή μόλις 209 λίρες πάνω από το όριο της πείνας. Οι 209 λίρες διαφορά είναι έξι ευρώ, δηλαδή περίπου όσο χρειάζεται ένας Τούρκος για να αγοράσει μια φρατζόλα ψωμί, ένα κιλό ρύζι, ένα κιλό πατάτες, ένα κιλό μήλα, 10 αυγά και ένα πακέτο τσιγάρα. Αυτός ο πολίτης πήγε στην κάλπη και έστειλε μήνυμα…

Το μήνυμα ελήφθη;

«Λάβαμε το μήνυμα. Θα διορθώσουμε τα λάθη μας», είπε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος όμως είχε παραδεχτεί νωρίτερα πως «όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία». Κι αυτή τη φορά κέρδισε την Πόλη ο μεγάλος αντίπαλός του, ο Ιμάμογλου, και μάλιστα με αδιαμφισβήτητη διαφορά δέκα μονάδων.

Για τον Ερντογάν η Κωνσταντινούπολη αποδείχτηκε ένα χαμένο στοίχημα. Η πιο οδυνηρή ήττα που έχει υποστεί στα χρόνια της παντοδυναμίας του.

Ο Σινάν Ουλγκέν, διευθυντής του think tank Edam, δήλωσε στο Associated Press ότι το αποτέλεσμα διαμορφώθηκε από τους ψηφοφόρους που ήθελαν να τιμωρήσουν τον Ερντογάν και η «Le Monde» επικεντρώθηκε στα ολέθρια αποτελέσματα των Erdogan-omics, με τον πληθωρισμό στο 67% και τις τιμές των τροφίμων να ανεβαίνουν κατά 3,29% τον Μάρτιο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και κατά 75% σε σχέση με τον Μάρτιο του 2023. Οι τιμές ανέβηκαν παρά τις προεκλογικές εκπτώσεις στο Ραμαζάνι.

«Οι συντηρητικοί ψηφοφόροι τιμώρησαν το AKP στην κάλπη για το κόστος διαβίωσης», εξήγησε η Σελίν Νασί, επίκουρη καθηγήτρια στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο του LSE.

Η νέα πολιτική σκηνή

Το αποτέλεσμα σε παντουρκικό επίπεδο καταγράφει πτώση του ΑΚΡ του Ερντογάν 7% και αντίστοιχα άνοδο 8% για το CHP των κεμαλιστών. Το ΑΚΡ είναι πλέον δεύτερο κόμμα, με διαφορά ενός εκατομμυρίου ψηφοφόρων από το πρώτο κόμμα, το CHP. Οι κεμαλιστές έχουν πανεθνικά 37,7% έναντι 35,49% του ΑΚΡ, που πέρυσι συγκέντρωσε το 44,3% έναντι 30,01% του CHP. Είναι η χειρότερη ήττα για το ΑΚΡ από την ίδρυσή του, το 2001.

Μαζί με τον Ερντογάν είδε τα ποσοστά του να μειώνονται κατά 2,5% και το ακροδεξιό Εθνικιστικό Κίνημα του Μπαχτσελί. Καταβαραθρώθηκε επίσης η αποκαλούμενη «λύκαινα» της τουρκικής πολιτικής, η εθνικίστρια Μεράλ Άκσενερ, που είδε το κόμμα της, το İYİ, να πέφτει από το 9,9% πέρυσι στο 3,77% φέτος και το πολιτικό μέλλον της είναι θολό.

Από την πλευρά των κερδισμένων βρίσκονται οι Κούρδοι με το DEM (ποσοστό 5,70%), αλλά και το Νέο Κόμμα Πρόνοιας (YRP), που στις περσινές προεδρικές εκλογές είχε συμμαχήσει με τον Ερντογάν και φέτος κατέβασε δικούς του υποψηφίους στις δημοτικές, συγκεντρώνοντας σε παντουρκικό επίπεδο ποσοστό 6,1%.

Ο ηγέτης του κόμματος αυτού, ο Φατίχ Ερμπακάν, είναι γιος του ισλαμιστή πρωθυπουργού Νετσμετίν Ερμπακάν, ο οποίος είναι ο θεωρητικός του πολιτικού Ισλάμ και μέντορας του Ερντογάν και της ιδεολογίας που εμπεριέχει εθνικιστικά και ισλαμικά στοιχεία. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι το κόμμα του Ερμπακάν εξαργύρωσε την αντι-ισραηλινή ρητορική και τις επικρίσεις στον Ερντογάν για τις επαφές που διατηρεί με το Τελ Αβίβ παρά το μακελειό στη Γάζα.

Ένα μήνυμα απ’ τον… Κλίντον

Ο Ερντογάν όμως δεν πλήρωσε τόσο το παιχνίδι που ξέρει να παίζει καλά, πατώντας πάντα σε δύο βάρκες σε περιόδους κρίσεων, όπως στην περίπτωση του Ισραήλ και της Ρωσίας. Πλήρωσε την οικονομική κρίση και γι’ αυτό του ταιριάζει η ατάκα του Μπιλ Κλίντον ή, για την ακρίβεια, του συμβούλου του, Τζέιμς Κάρβιλ: «Είναι η οικονομία, ανόητε».

Φράση που χρησιμοποιούσε ο Κάρβιλ για να εξηγήσει στο επιτελείο του Κλίντον ότι τις προεδρικές εκλογές με αντίπαλο τον Μπους δεν θα τις έκρινε το Ιράκ και οι σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά η οικονομική πολιτική. Ο Κάρβιλ αποδείχτηκε πως είχε δίκιο, ο Κλίντον κέρδισε, η ατάκα έμεινε στην Ιστορία και θα πρέπει να ξαναδιαβάσει την Ιστορία ο Ερντογάν για να καταλάβει τι έγινε στις δημοτικές εκλογές.

Το λάθος και τα μελλούμενα

Ο Τούρκος Πρόεδρος έκανε το λάθος να δώσει διαστάσεις εθνικών εκλογών στη μάχη για την Κωνσταντινούπολη, διακηρύσσοντας ότι από την πόλη που ξεκίνησε η άνοδός του στην εξουσία θα κρινόταν και το μέλλον της Τουρκίας.

Είχε στο μυαλό του πως αν κέρδιζε την Κωνσταντινούπολη, έστω και με τον ελάχιστα χαρισματικό Μουράτ Κουρούμ που υποστήριξε, θα οδηγούσε σε περαιτέρω περιδίνηση το CHP και θα μπορούσε να κάνει συνταγματική αναθεώρηση για να εξασφαλίσει δυνατότητα επανεκλογής του στην προεδρία – κάτι που δεν μπορεί να κάνει με το ισχύον Σύνταγμα.

Ο Ερντογάν δεν έχασε μόνο την Κωνσταντινούπολη. Ίσως αποδειχτεί προφητική η δήλωση που έκανε προεκλογικά ότι αυτές οι εκλογές ήταν οι τελευταίες του. Άλλα είχε στο μυαλό και δεν του βγήκε το σενάριο. Είναι όμως όντως οι «τελευταίες εκλογές» του Ερντογάν; Με αυτόν τον βετεράνο της πολιτικής κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος.

Πάντως, «οι σημαντικές αλλαγές στην Τουρκία γίνονται όταν οι άνθρωποι δεν έχουν να φάνε», όπως εξήγησε ο Αλί Φάικ Ντεμίρ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Γαλατασαράι της Κωνσταντινούπολης.

Ο Ερντογάν έχει το αφήγημα για αξιοπρεπή έξοδο: «τίποτα δεν είναι αιώνιο σε αυτή τη γη, με βάση τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του» Τούρκου Προέδρου, όπως ανέφερε ο Μπαϊράμ Μπαλγκί, ερευνητής στο παριζιάνικο CER-Sciences Po, που θεωρεί ωστόσο ότι θα ήταν «έκπληξη να βάλει τέλος στην καριέρα του» ο Σουλτάνος του λευκού παλατιού.

Ας μην ξεχνούμε πως ο πολύπειρος Τούρκος Πρόεδρος έχει μπροστά του άλλα τέσσερα χρόνια για να διορθώσει τα λάθη και να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα. Τέσσερα χρόνια που, αν τα εξαντλήσει, μπορεί να ετοιμάσει τον διάδοχό του και να παραδώσει μια Τουρκία κομμένη και ραμμένη στα δικά του μέτρα.

Κέρδισε δήμους και χρόνο το CHP

Οι εκτιμήσεις για πιθανότητα πρόωρων εκλογών έγιναν μάλλον μέσα στον ενθουσιασμό που προκάλεσε στην Τουρκία η νίκη του CHP. Ο Ερντογάν εξακολουθεί να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων και δεν είναι από εκείνους που έχουν τάσεις αυτοχειριασμού.

Το CHP από την άλλη δεν κέρδισε μόνο τις δημοτικές εκλογές, αλλά και τον πολιτικό χρόνο που χρειάζεται για να παρουσιάσει ένα συνολικό πρόγραμμα διακυβέρνησης, αν θέλει να έχει ελπίδες να συνεχίσει στον δρόμο προς την εξουσία. Γιατί με τη σημερινή εικόνα ο δρόμος θα είναι εξαιρετικά ανηφορικός.

Οι δημοτικές εκλογές «εμφύσησαν νέα ζωή στο CHP», δήλωσε στο Politico η Σελίν Νασί, και ενίσχυσαν τη θέση του Ιμάμογλου, που είναι «ο μόνος πολιτικός που κατάφερε να κερδίσει τον Ερντογάν τρεις φορές».

«Η Τουρκία θα ανθίσει σε μία νέα εποχή δημοκρατίας από αύριο», δήλωσε στην επινίκια συγκέντρωσή του ο Ιμάμογλου, έχοντας μπροστά του μια λαοθάλασσα οπαδών του που κρατούσαν κόκκινες σημαίες.

Πάει ο Ιμάμογλου για Πρόεδρος, λοιπόν; Θα ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο με τον Ερντογάν, που πρώτα κατέκτησε την Πόλη κι ύστερα ολάκερη την Τουρκία; Ο ίδιος λέει πως τον ενδιαφέρει μόνο η Κωνσταντινούπολη. Αλλά… «τρώγοντας έρχεται η όρεξη».

Διαβάστε επίσης:

Βολιβία: 14 νεκροί σε σύγκρουση λεωφορείου με φορτηγό – Δύο τραυματίες (video)

Γάζα: Στην Αίγυπτο ο διευθυντής της CIA για συμφωνία κατάπαυσης του πυρός – «Πράσινο φως» για παραδόσεις ανθρωπιστικής βοήθειας (video)

Γιατί ο Μακρόν τροφοδοτεί ανησυχίες για την ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού