«Είναι τεμπέλης, δεν προσέχει στην τάξη και πολύ συχνά είναι αφηρημένος». Για δεκαετίες αυτή ήταν η εκτίμηση πολλών δασκάλων για εκατομμύρια παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, που σήμερα ως ενήλικες, έχουν άσχημες αναμνήσεις από τα σχολικά τους χρόνια.

Ωστόσο στην εποχή μας, πολλοί γονείς και δάσκαλοι είναι περισσότερο ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι γύρω τις μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένα μεγάλο ποσοστό των παιδιών, τα οποία χρειάζονται άλλη προσέγγιση και κατάλληλη υποστήριξη, ώστε να μπορέσουν να «ξεδιπλώσουν» τις ικανότητες και τα ταλέντα τους, που πολλές φορές αποτελούν  μια απρόσμενη ευχάριστη έκπληξη για όλη την οικογένεια. Άλλωστε ας μη ξεχνάμε ότι μαθησιακές δυσκολίες αντιμετώπιζαν πολλά από τα πιο φωτεινά μυαλά που άφησαν το θετικό τους αποτύπωμά στην παγκόσμια ιστορία, όπως Τόμας Εντισον, ο Αϊνστάιν και η Αγκάθα Κρίστι!

Ποιες είναι, όμως, οι πιο συχνές μαθησιακές δυσκολίες; Ποια είναι τα πρώτα ύποπτα σημάδια που  πρέπει να αναγνωρίζουν γονείς και παππούδες και να συζητούν με τους δασκάλους; Και ποιος είναι ο οδηγός επιβίωσης για να επικρατεί ηρεμία στην ψυχούλα του παιδιού αλλά και στο σπίτι; Τις απαντήσεις σε όλες αυτές αλλά και άλλες ερωτήσεις, δίνει στο topontiki.gr η κυρία Ζωή Νίκα, Ειδική Παιδαγωγός, MSc.

1. Ποιες είναι οι πιο συχνές μαθησιακές δυσκολίες;

Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (ΕΜΔ) αποτελούν νευροαναπτυξιακές διαταραχές που εκδηλώνονται με επίμονες δυσχέρειες στην απόκτηση και χρήση μαθησιακών δεξιοτήτων, όπως η ανάγνωση, η γραφή και τα μαθηματικά. Οι δυσκολίες αυτές δεν απορρέουν από ζητήματα που σχετίζονται με τη νοημοσύνη, πολιτισμικούς ή γλωσσικούς παράγοντες, ούτε από αισθητηριακές ή κινητικές βλάβες. Αντανακλούν διαφοροποιήσεις στον τρόπο λειτουργίας και ωρίμανσης του εγκεφάλου που επηρεάζουν συγκεκριμένες γνωστικές διεργασίες.

Αναλυτικότερα, κατατάσσονται σε τρεις βασικούς τομείς:

• ΕΜΔ με δυσκολίες στην ανάγνωση (παλαιότερα: δυσλεξία),
• ΕΜΔ με δυσκολίες στη γραπτή έκφραση (δυσορθογραφία/δυσγραφία),
• ΕΜΔ με δυσκολίες στα μαθηματικά (δυσαριθμησία).

2. Ποια είναι τα συχνότερα προειδοποιητικά συμπτώματα που πρέπει να μας οδηγήσουν στον ειδικό για κάθε μαθησιακή δυσκολία;

Τα πρώιμα συμπτώματα των ΕΜΔ ποικίλλουν ανάλογα με τον τομέα που επηρεάζεται, ωστόσο ορισμένα σημεία-δείκτες αποτελούν ενδεικτικά:

(α) ΕΜΔ με δυσκολίες στην ανάγνωση

• Αργή, κοπιώδης ή/ ή και  με φωνολογικά λάθη ανάγνωση, όπως παραλείψεις ή αντικαταστάσεις γραμμάτων/ λέξεων.
• Δυσκολία στην κατανόηση κειμένου, ακόμη και όταν  η αποκωδικοποίηση και ευχέρεια κρίνονται  ικανοποιητικές.

(β) ΕΜΔ με δυσκολίες στη γραπτή έκφραση

• Συχνά ορθογραφικά λάθη και  ασυνέπεια στη γραφή των ίδιων λέξεων.
• Φτωχή σύνταξη και δυσκολία στη δομή του λόγου.
• Παράλειψη των συμβάσεων του γραπτού λόγου (Σημεία στίξης, κενά μεταξύ των λέξεων, οργάνωση κειμένου).
• Δυσανάγνωστη γραφή.

(γ) ΕΜΔ με δυσκολίες στα μαθηματικά

• Δυσκολία κατανόησης ποσοτικών εννοιών, αριθμητικών συμβόλων και μαθηματικών σχέσεων.
• Δυσκολία στην αυτοματοποίηση βασικών αριθμητικών δεδομένων
• Δυσκολία στην εκτέλεση πράξεων
• Δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων

Επιπλέον, πολλά παιδιά εμφανίζουν δευτερογενή συμπτώματα, όπως μειωμένη αυτοεκτίμηση, άγχος επίδοσης και σχολική αποφυγή. Η έγκαιρη παραπομπή για ψυχοπαιδαγωγική αξιολόγηση είναι κρίσιμη, καθώς η πρώιμη παρέμβαση οδηγεί σε ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων με απώτερο στόχο την προαγωγή της ψυχικής υγείας και της μάθησης.

3. Τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς και οι παππούδες για κάθε μια από αυτές. 

Καθοριστικός παράγοντας για την υποστήριξη ενός παιδιού με ΕΜΔ είναι η στενή συνεργασία μεταξύ της οικογένειας και του σχολείου. Ο/Η εκπαιδευτικός αποτελεί τον πρώτο παρατηρητή των μαθησιακών δυσκολιών στην τάξη. Επομένως, η εποικοδομητική συνεργασία με την οικογένεια επιτρέπει την έγκαιρη ανίχνευση και παρέμβαση. Έπειτα, είναι σημαντικό να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό για ό,τι τους απασχολεί αναφορικά με τη μαθησιακή πρόοδο του παιδιού, καθώς ισχύει απόλυτα το ρητό «κάλλιο προλαμβάνειν παρά θεραπεύειν»· η έγκαιρη ανίχνευση και παρέμβαση αποτελούν την ουσία της πρόληψης.

4. Ποιες είναι οι βασικές χρηστικές οδηγίες για καλύτερη επικοινωνία, διάβασμα και φυσικά παιχνίδι.

• Οργάνωση χώρου και χρόνου: Το παιδί χρειάζεται έναν σταθερό, ήσυχο χώρο μελέτης, απαλλαγμένο από περισπασμούς.
• Δομή του έργου: Οι δραστηριότητες είναι ωφέλιμο να «σπάνε» σε μικρότερα, ρεαλιστικά βήματα, με διαλείμματα και σαφή στόχο κάθε φορά.
• Χρήση εξατομικευμένων στρατηγικών μάθησης, όπως προτείνουν οι ειδικοί (οπτικοποιήσεις, λεκτικά βοηθήματα, κ.ά.).
• Παιχνίδι ως μέσο μάθησης: Μέσα από εκπαιδευτικά παιχνίδια, επιτραπέζια, δραστηριότητες ρόλων και κίνηση, ενισχύονται οι γνωστικές και κοινωνικές δεξιότητες με τρόπο φυσικό και χαρούμενο. 
• Τέλος, το πιο σημαντικό, άνευ όρων αποδοχή και ενθάρρυνση: Το παιδί πρέπει να αισθάνεται ότι η αξία του δεν καθορίζεται από τη σχολική του επίδοση και ότι έχει δίπλα του ανθρώπους που το αποδέχονται, το κατανοούν και το ενθαρρύνουν να εξελίσσεται με τον δικό του ρυθμό.

«Στη σύγχρονη εποχή,  οι γονείς – πέραν των πολλαπλών προκλήσεων στην άσκηση του γονεϊκού τους ρόλου- έρχονται αντιμέτωποι με αισθήματα ενοχής και ανεπάρκειας αναφορικά με την αποτελεσματική υποστήριξη του παιδιού στη μαθησιακή του πορεία», μας λέει η Ζωή Νίκα και καταλήγει: «Είναι ουσιώδες  να τονιστεί ότι οι γονείς δεν είναι – και δε χρειάζεται να είναι – δάσκαλοι· χρειάζεται να είναι υποστηρικτικοί συνοδοιπόροι στο ταξίδι της μάθησης. Η αναζήτηση βοήθειας δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, αλλά πράξη αγάπης και φροντίδας. Δε σημαίνει παραίτηση· αντίθετα, αποτελεί ενεργητική πράξη υποστήριξης και πρόληψης. Οι ειδικοί λειτουργούν ως εργαλεία προόδου: συνεργατικά, διεπιστημονικά και με σεβασμό στη μοναδικότητα κάθε παιδιού. Η γνώση, η αποδοχή και η συνεργασία αποτελούν το θεμέλιο για την ανάπτυξη ενός παιδιού που μαθαίνει όχι “παρά” τις δυσκολίες του, αλλά μέσα από αυτές».

Διαβάστε επίσης:

Το υπουργείο Υγείας αφήνει εκτός τα 57 Ιατρεία Πόνου του ΕΣΥ και κάνει «δωράκι» σε ιδιωτικές δομές την Παρηγορητική Φροντίδα

Παίδων «Αγία Σοφία»: Το πρώτο δημόσιο νοσοκομείο που ανακουφίζει τον πόνο των παιδιών μέσω εικονικής πραγματικότητας

Πάνω απο 1 εκατομμύριο διαβητικοί στην Ελλάδα – Χιλιάδες δεν το γνωρίζουν