Σαράντα χρόνια μετά τον θάνατο του Φράνκο, ιστορικοί συνεχίζουν να κατεδαφίζουν τους μύθους που ο ισπανός δικτάτορας είχε ο ίδιος δημιουργήσει ξαναγράφοντας διαρκώς την ιστορία του στην προσπάθειά του να διαιωνίσει την εξουσία του (1939-1975).

Σαράντα χρόνια μετά τον θάνατο του Φράνκο, ιστορικοί συνεχίζουν να κατεδαφίζουν τους μύθους που ο ισπανός δικτάτορας είχε ο ίδιος δημιουργήσει ξαναγράφοντας διαρκώς την ιστορία του στην προσπάθειά του να διαιωνίσει την εξουσία του (1939-1975).

Ο Φρανθίσκο “Φράνκο είπε ψέματα σχεδόν για όλα”, τονίζει ο βρετανός ιστορικός Πολ Πρέστον, ο οποίος θεωρείται ο μεγάλος ειδικός σε ό,τι αφορά την φρανκική περίοδο.

“Ένα από τα μεγαλύτερα ψέματά του ήταν ότι δήθεν έσωσε την Ισπανία από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ αυτό που έκανε στην πραγματικότητα ήταν να προσπαθεί διαρκώς να συμμετάσχει σ’ αυτόν” στο πλευρό των φασιστών, προσθέτει ο συγγραφέας της μνημειώδους βιογραφίας “Φράνκο” μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο από το Λονδίνο.

Ο στρατηγός είχε προκαλέσει και στη συνέχεια κερδίσει τον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία (1936-1939) χάρη στην αποφασιστική βοήθεια του Χίτλερ και του Μουσολίνι. “Η Ισπανία ήταν μια χώρα καθημαγμένη, και περισσότερο ένα πρόβλημα παρά μια λύση για τον Χίτλερ, ο οποίος εκνευρίστηκε μ’ αυτό που του ζητούσε ο Φράνκο” για να μπει στη σύγκρουση, εξηγεί στο γαλλικό Πρακτορείο ο ισπανός ιστορικός Κάρλος Χιλ Αντρές.

“Και προσοχή, όταν 47.000 άνδρες πηγαίνουν να πολεμήσουν στο ρωσικό μέτωπο στους κόλπους της Γαλάζιας Μεραρχίας (Division Azul, πολέμησε στο πλευρό των Γερμανών), δεν μπορεί να λέει κάποιος ότι η Ισπανία δεν βρίσκεται σε πόλεμο”, συμπληρώνει ο συνάδελφός του Χούλιαν Κασανόβα, συντονιστής του συλλογικού βιβλίου αναφοράς “40 χρόνια με τον Φράνκο”.

Στα κείμενά του, ο Πρέστον περιγράφει τον Φράνκο ως έναν άνδρα “λίγο καλλιεργημένο”, “μέτριο”, εγωκεντρικό και “υπολογισμένα ωμό”, τον οποίο κινούσε ένα άγριο μίσος για τον αυτονομισμό, τον κομμουνισμό και τη μασονία, από τους οποίους ήθελε να καθαρίσει τη χώρα.

Η βία του καθεστώτος ήταν δομική, καθώς “τουλάχιστον 50.000 άνθρωποι εκτελέσθηκαν μέσα στη δεκαετία που ακολούθησε τον πόλεμο” και “εκατοντάδες χιλιάδες φυλακίσθηκαν”, υπογραμμίζει ο Κασανόβα.

Όμως ο στρατιωτικός επέδειξε επίσης, σύμφωνα με τον Πρέστον, “μεγάλη οξυδέρκεια” και “διορατικότητα”, προσαρμοζόμενος στις συνθήκες.

Ο Φράνκο που “τον έστειλε ο Θεός” ως “σωτήρα της δυτικής χριστιανικής παράδοσης”, ο Φράνκο, “ο μεγαλύτερος στρατηγικός νους του αιώνα” που “δεν σφάλλει ποτέ”, ο Φράνκο, “αρχιτέκτονας του οικονομικού θαύματος”… Οι θρύλοι αφθονούσαν στη διάρκεια της ζωής του, διαδιδόμενοι από την Καθολική Εκκλησία ή τις επίσημες ειδήσεις, που προβάλλονταν υποχρεωτικά στους κινηματογράφους. Ορισμένοι εξακολουθούν να είναι διαδεδομένοι, όπως ότι ο Φράνκο ήταν “σωτήρας των εβραίων”.

“Ο Φράνκο δεν ήταν όπως ο Χίτλερ, δεν ήθελε να εξολοθρεύσει ολόκληρη την εβραϊκή φυλή, ήταν όμως πολύ αντισημίτης”, σχολιάζει ο Πρέστον. “Άρχισε να εμφανίζεται πιο ευέλικτος έναντι των εβραίων όταν άρχισε να διαφαίνεται ότι ο Άξονας μπορεί να ηττηθεί”. “Υπάρχει ένα φυλλάδιο που δημοσιεύθηκε το 1947 από την ισπανική κυβέρνηση, το οποίο λέει πως ο Φράνκο προσέφερε στους εβραίους τη δυνατότητα να εγκατασταθούν στην Ισπανία, κάτι που είναι καθαρό ψέμα, καθώς τους προσέφερε το πολύ τη δυνατότητα να περάσουν από τη χώρα, και αυτό πολύ περιορισμένα”.

 

“Όλη η ζωή μου είναι δουλειά και στοχασμός”, είχε πει ο Φράνκο το 1946, ενώ είχε αρχίσει ήδη από το 1936 να παίζει γκολφ και αργότερα ψάρευε από το γιοτ του ή οργάνωνε πολυτελή κυνήγια, στη διάρκεια των οποίων μοιράζονταν κυβερνητικά συμβόλαια.

Στο βιβλίο του “Το άλλο πρόσωπο του καουντίγιο”, ο ισπανός ιστορικός Άνχελ Βίνιας διαλύει την εικόνα του “λιτού και ολιγαρκούς” ηγέτη. “Ενώ οι στρατιώτες του πέθαιναν στα χαρακώματα, υπέφεραν από την πείνα και τις ψείρες, εκείνος έγινε εκατομμυριούχος”, καθώς στις 30 Αυγούστου 1940 είχε συγκεντρώσει περίπου 34 εκατομμύρια πεσέτες (388 εκατ. ευρώ του 2010), διαβεβαιώνει ο Βίνιας.

Στο βιβλίο του αναφέρει την “επιχείρηση καφέ”: πρόκειται για την πώληση το 1939 600 τόνων καφέ που είχαν σταλεί από τη Βραζιλία για να χρηματοδοτηθούν κοινωνικά έργα, αλλά τα κέρδη από την πώλησή τους κατέληξε μυστικά σ’ έναν λογαριασμό του Φράνκο.

“Ο φρανκισμός ήταν ένα από τα πιο διεφθαρμένα καθεστώτα στην ιστορία της Ισπανίας”, καταλήγει ο Βίνιας. “Όμως δεν λέω ότι ο Φράνκο ήταν κλέφτης”, καθώς στη δικτατορία του, “επειδή ο Φράνκο ήταν πηγή δικαίου, οι αποφάσεις του ήταν νόμος, τίποτε απ’ ό,τι έκανε δεν μπορούσε να είναι παράνομο”.

Σαν να ήταν βασιλιάς, ο Φράνκο άφηνε χιλιάδες Ισπανούς να γονατίζουν όταν περνούσε το αυτοκίνητό του, διαπίστωσε το 1939 ένας αμερικανός πρεσβευτής, απαιτούσε να περπατάει κάτω από θόλο στις μεγάλες θρησκευτικές τελετές και απένεμε τίτλους ευγενείας…

Τελικά “ο εγωισμός του, του υπαγόρευσε ότι μόνο κάποιος με βασιλικό αίμα θα μπορούσε να τον διαδεχθεί”, γράφει ο Πρέστον, διαλύοντας έναν τελευταίο μύθο: “Την ιδέα ότι είχε προβλέψει και εγκρίνει τον ρόλο που θα διαδραμάτιζε ο Χουάν Κάρλος στη μετάβαση στη δημοκρατία”, ενώ ο διάδοχός του, ο οποίος είχε εκπαιδευθεί από τον ίδιο, “ήταν αυτός που αποφάσισε να μην εκπληρώσει τα καθήκοντα που του είχε αναθέσει ο Φράνκο”.