Η ιστορία δεν γράφεται με αν, ούτε υπάρχει διαθέσιμη σε πειραματική μορφή ώστε να την ανασυστήνουμε κατά το δοκούν, πάνω σε υποθέσεις και εικασίες. Όμως το ερώτημα παραμένει: ποια θα ήταν η τροπή των πραγμάτων αν στις 18.9.2005 ο Γκέρχαρντ Σρέντερ δεν έχανε τις εκλογές με μόλις 1% διαφορά από τους χριστιανοδημοκράτες; Τι θα συνέβαινε αν η έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης έβρισκε αυτόν στο τιμόνι της Γερμανίας (και της Ευρώπης) και όχι την Αγγέλα Μέρκελ (που σ’ εκείνες τις εκλογές βγήκε, θυμίζω, επίσης ηττημένη, χάνοντας σημαντικό ποσοστό και διασωζόμενη αποκλειστικά χάρη στο φτενό της προβάδισμα);

 

Η ιστορία δεν γράφεται με αν, ούτε υπάρχει διαθέσιμη σε πειραματική μορφή ώστε να την ανασυστήνουμε κατά το δοκούν, πάνω σε υποθέσεις και εικασίες. Όμως το ερώτημα παραμένει: ποια θα ήταν η τροπή των πραγμάτων αν στις 18.9.2005 ο Γκέρχαρντ Σρέντερ δεν έχανε τις εκλογές με μόλις 1% διαφορά από τους χριστιανοδημοκράτες; Τι θα συνέβαινε αν η έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης έβρισκε αυτόν στο τιμόνι της Γερμανίας (και της Ευρώπης) και όχι την Αγγέλα Μέρκελ (που σ’ εκείνες τις εκλογές βγήκε, θυμίζω, επίσης ηττημένη, χάνοντας σημαντικό ποσοστό και διασωζόμενη αποκλειστικά χάρη στο φτενό της προβάδισμα);

Προσωπικά, πιστεύω, πολύ διαφορετική. Ο Σρέντερ ήταν εντελώς άλλος τύπος καγκελαρίου, ένας πολιτικός της δράσης και των πρωτοβουλιών, όχι της αναμονής και του καιροσκοπισμού όπως η διάδοχός του· λόγω χαρακτήρα, πολύ δύσκολα θα έμενε αμέτοχος απέναντι στη διαβρωτική παθητικότητα που χαρακτηρίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα και την οδηγεί στη διαρκή απαξίωση. Επιπλέον, έχοντας στο ενεργητικό του τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που γνώρισε το γερμανικό κοινωνικό κράτος τις τελευταίες δεκαετίες (την λεγόμενη “Ατζέντα 2010”), και έχοντας αναλάβει (και υποστεί…) όλο το βαρύ πολιτικό τους κόστος, θα ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος να περάσει το μήνυμα της δημοσιονομικής εξυγίανσης στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, χωρίς εκείνες τις αφόρητες δόσεις ηθικολογίας και διδακτισμού που βαραίνουν ιδίως τη δεύτερη κυβέρνηση Μέρκελ (2009-2013), όταν ως εταίρο της είχε το Φιλελεύθερο Κόμμα των ανεκδιήγητων Βεστερβέλλε και Ρέσλερ.

Ο Σρέντερ ήταν όμως και άνθρωπος των τολμηρών ρήξεων. Όπως τα έβαλε με τους παντοδύναμους συνδικαλιστές, ρισκάροντας ακόμη και τη διάσπαση του κόμματός του, έτσι δεν δίστασε να τα βάλει με τους Αμερικανούς στο απονενοημένο εγχείρημα του Τζωρτζ Μπους της εισβολής στο Ιράκ. Συνεχιστής της παράδοσης της Οστπολιτίκ της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας ενός Βίλλυ Μπραντ και ενός Έγκον Μπαρ, απώτερα ενός Μπίσμαρκ, είχε εκτιμήσει ορθά τη στρατηγική σημασία της συνεννόησης με τη Ρωσσία του Πούτιν. Η ουκρανική κρίση με αυτόν δεν θα είχε πάρει τις διαστάσεις που έχει σήμερα. Τέλος, οι σχέσεις του με τις ισλαμικές χώρες, ιδίως την Τουρκία, το Ιράν και τις κεντροασιατικές χώρες, θα ήταν χρήσιμες σήμερα όσο ποτέ.

Με την πτώση του Σρέντερ (και αργότερα του Γκόρντον Μπράουν στη Βρετανία), η ευρωπαϊκή κεντροαριστερά έμεινε ακέφαλη. Αλλά και η ίδια η Ευρώπη έχασε μια ζωτική δύναμη που δεν έχει έκτοτε καταφέρει να αντικαταστήσει.

 

* Ο Κ. Κουτσουρέλης είναι συγγραφέας (www.koutsourelis.gr)