Τα αλλεπάλληλα μπάχαλα στον Πειραιά και την Ειδομένη και η εικόνα διάλυσης του κράτους, η οποία είχε αρχίσει να εμπεδώνεται για τα καλά στη συνείδηση των πολιτών, φαίνεται να κινητοποιούν για τα καλά την κυβέρνηση, η οποία επιταχύνει τους ρυθμούς λειτουργίας της για να καλύψει το πολύ χαμένο έδαφος των τελευταίων μηνών στη διαχείριση του μεταναστευτικού / προσφυγικού.

Από τη Δευτέρα άρχισε η μετεγκατάσταση των «κατασκηνωτών» του λιμανιού του Πειραιά στις νέες εγκαταστάσεις στον Σκαραμαγκά με τη μεταφορά περίπου 1.000 ανθρώπων.

♦ Την Τρίτη έγινε μεγάλη αστυνομική επιχείρηση στην Ειδομένη και προσήχθησαν 14 άτομα, τα οποία εμφανίζονται με την ταμπέλα «αλληλέγγυοι». Ένας Γερμανός συνελήφθη επειδή κατείχε ένα μαχαίρι.

Έχουμε να κάνουμε με ένα «ξύπνημα» της κυβέρνησης από τον λήθαργο μηνών ή απλώς η πρόοδος στην ετοιμασία των εγκαταστάσεων που προορίζονται για τη φιλοξενία μεταναστών και προσφύγων επιτρέπει τώρα μόλις την προσπάθεια εκκένωσης των αυτοσχέδιων καταυλισμών;

Στην πραγματικότητα ισχύουν και τα δύο.

 

Η κυβέρνηση επί μήνες αδυνατούσε να ελέγξει όχι μόνο τις ροές ανθρώπων, κάτι που ούτως ή άλλως ήταν σχεδόν αδύνατον, αλλά κυρίως τους όρους της διαμονής τους εντός της χώρας. Κυρίως λόγω της βεβαιότητας ότι, επειδή η Γερμανία το επιθυμούσε, τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας θα παρέμεναν ανοιχτά και η εξ Ανατολών πίεση θα συνέχιζε να εκτονώνεται προς Βορρά.

Όταν τα σύνορα έκλεισαν, η χώρα βρέθηκε χωρίς υποδομές φιλοξενίας – εκτός από την πλημμελή υλικοτεχνική υποδομή για ταυτοποίηση και καταγραφή – και άρχισε να πατάει γκάζι για να καλύψει το χαμένο έδαφος.

Παράλληλα όμως σημαντικό έδαφος είχε χαθεί σε έναν ακόμη τομέα: αυτόν της διαχείρισης των αυτοσχέδιων καταυλισμών. 

Είτε επειδή για πολύ καιρό θεωρούσε ότι τα σύνορα θα έμεναν εν τέλει ανοιχτά είτε λόγω αδυναμίας να θρέψει χιλιάδες ανθρώπους και να τηρήσει μέτρα τάξης, κατ’ ουσίαν παρέδωσε τη διαχείριση σε ένα ετερόκλητο πλήθος μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ).

Όμως σε αυτό το πλήθος συμπεριλαμβανόταν, εκτός από τους διεθνώς αναγνωρισμένους ιατρικούς οργανισμούς, ένα συνονθύλευμα από εγχώριες και διεθνείς οργανώσεις και άτυπες ομαδώσεις, οι οποίες περιλάμβαναν εγχώριους και αλλοδαπούς «αλληλέγγυους» με μη προσδιορισμένα κίνητρα, ισλαμικές ομάδες και κάθε καρυδιάς καρύδι που βολευόταν με τη δημιουργία μπάχαλου.

♦ Κάποιοι από αυτούς πιστεύουν βλακωδώς ότι με ανοργάνωτες «μπούκες» προς την ΠΓΔΜ θα ανοίξουν τα σύνορα.

♦  Άλλοι θεωρούν ότι η απόγνωση των προσφύγων θα βάλει φωτιά στα ξερόχορτα της αγανάκτησης και θα προκαλέσει έναν «νέο Δεκέμβρη».

♦   Άλλοι κάνουν μπίζνες τεράστιων χρηματικών ποσών με την παρουσία και το υποτιθέμενο έργο τους.

♦   Άλλοι – ισλαμιστές και μυστικές υπηρεσίες – στρατολογούν ανθρώπους για τους δικούς τους λόγους.

Το βέβαιο είναι ότι αυτή η κατάσταση χρειάζεται ξεκαθάρισμα.

 

Μετανάστες και πρόσφυγες εκτός οργανωμένων δομών – είτε το παραδέχονται κάποιοι είτε όχι – αποτελούν μια βόμβα έτοιμη να εκραγεί. Και οι αιτίες ούτε λίγες είναι ούτε ευκαταφρόνητες:

1 Υπάρχει ζήτημα υγιεινής και δημόσιας υγείας σε κάθε ανοργάνωτο καταυλισμό χιλιάδων ανθρώπων χωρίς τις στοιχειώδεις, έστω, υποδομές – αυτό δεν χρειάζεται καμιά περαιτέρω επεξήγηση και οποιονδήποτε στοιχειωδώς λογικό άνθρωπο.

2 Τα χρήματα των ανθρώπων αυτών είτε τελείωσαν είτε τελειώνουν με ραγδαίο ρυθμό. Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, οι περισσότεροι εκ των προσφύγων και μεταναστών δεν είχαν πάνω τους περισσότερα από 2.000 ευρώ – αν είχαν και τόσα – κατά την είσοδό τους στη χώρα μας. Τα περισσότερα από αυτά ήδη τους τα έφαγαν οι εγχώριοι επιτήδειοι με τρόπους που είναι γενικά γνωστοί.

3 Πολλοί από αυτούς είναι ήδη εγκλωβισμένοι επί μήνες και η όποια προσδοκία τους να περάσουν στην Ευρώπη εξανεμίζεται – αν δεν έχει ήδη εξανεμιστεί. Η ελπίδα μετατρέπεται σε απόγνωση και αυτή είναι η χειρότερη κατάληξη για όποιον έχει διανύσει εκατοντάδες ή χιλιάδες χιλιόμετρα, έχει δαπανήσει πολλές χιλιάδες ευρώ, έχει ναυαγήσει ή, ακόμη, έχει χάσει μέλη της οικογένειάς του στην προσπάθεια να περάσει στην Ευρώπη.

4 Για τους εγχώριους – νησιωτικούς ή άλλους – πληθυσμούς, ας μην κοροϊδευόμαστε, πρόσφυγες και μετανάστες ήταν ασμένως ευπρόσδεκτοι όσο αποτελούσαν πηγή αύξησης του τζίρου των τοπικών οικονομιών. Τώρα που το στάτους των ανθρώπων αλλάζει και αυτοί μετατρέπονται σε εμπόδιο για την ομαλή οικονομική λειτουργία ολόκληρων περιοχών (αποκλεισμοί λιμανιών και σιδηροδρομικών γραμμών, αδύνατη πρόσβαση σε χωράφια κ.λπ.), αλλάζουν και οι διαθέσεις απέναντί τους.

5 Η χειραγώγηση μεταναστών και προσφύγων από ιδιοτελείς – για να μην πούμε κάτι βαρύτερο – δήθεν «αλληλέγγυους» είναι ένας επιπλέον παράγοντας για την εμφάνιση επεισοδίων βίας.

6 Η χωρίς διαχωρισμό συμβίωση μεταξύ μεταναστών και προσφύγων, οι θρησκευτικοί, φυλετικοί και άλλοι ανταγωνισμοί μεταξύ τους, η πολιτισμική ασυμβατότητα μεταξύ των διαφόρων εθνοτικών ομάδων, αλλά και η ανάπτυξη εγκληματικών δραστηριοτήτων στους μη ελεγχόμενους καταυλισμούς μπορούν να τινάξουν στον αέρα κάθε ιδέα ευνομίας και τάξης.

Με όλα αυτά ως δεδομένα, η εύφλεκτη ύλη έχει ήδη σωρευθεί και είναι θέμα χρόνου η έκρηξη.

Μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο, η κυβέρνηση φαίνεται να τρόμαξε και, έστω και αργά, κινητοποιείται για τη μεταφορά των μεταναστών και προσφύγων σε χώρους οργανωμένους, με υποδομές φιλοξενίας και ασφαλείς για τους φιλοξενούμενους.

Ο ρυθμός ετοιμασίας των εγκαταστάσεων δείχνει ότι πιθανότατα σε έναν μήνα και ο Πειραιάς και η Ειδομένη θα έχουν αδειάσει. Βεβαίως η κατάσταση δεν έχει ακόμη τεθεί υπό έλεγχο και δεν υπάρχει μόνο ένα σενάριο εκκένωσης:

♦   Στην καλή εκδοχή, μετανάστες και πρόσφυγες, εξαντλημένοι από την αναμονή και απογοητευμένοι από την έλλειψη προοπτικής εισόδου στην κεντρική Ευρώπη, θα θελήσουν να πάνε τουλάχιστον σε μια οργανωμένη δομή μέχρι να κριθεί ποια θα είναι η προοπτική τους.

♦   Στην κακή εκδοχή, μεγάλος αριθμός μεταναστών και προσφύγων θα επιχειρήσει να παραμείνει εκτός δομών. Στην περίπτωση αυτή, η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να λάβει μέτρα, τα οποία ενδεχομένως θα περιλαμβάνουν και άσκηση ήπιου ή λιγότερο ήπιου εξαναγκασμού.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ακόμη και αν χρειαστεί να ασκηθεί κάποιου είδους βία, είναι προτιμότερη αυτή η επιλογή από το ενδεχόμενο να ξεσπάσουν εκτεταμένες ταραχές, στις οποίες τα πράγματα ίσως γίνουν εντελώς ανεξέλεγκτα. Τουλάχιστον η κυβερνητική άσκηση πυγμής μπορεί να έχει στόχο, συγκεκριμένο χρόνο και όριο. Αντιθέτως, μια έκρηξη βίας στο πεδίο της κοινωνίας μπορεί να παραγάγει τέρατα…

 

Οδυνηρές συνέπειες εσφαλμένων κυβερνητικών επιλογών

Η κατάσταση που αντιμετωπίζει η χώρα στην Ειδομένη και τον Πειραιά με την ανοργάνωτη κατασκήνωση χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων εμφανίζεται πια ως οδυνηρή συνέπεια βασικών εσφαλμένων, όπως αποδεικνύεται, επιλογών της κυβέρνησης. Η κυριότερη απ’ αυτές τις λάθος επιλογές προέκυψε από την εκτίμηση πως η προβολή του δράματος αυτών των συγκεντρωμένων σε άθλιες αυτοσχέδιες κατασκηνώσεις ανθρώπων από τα διεθνή ΜΜΕ θα μπορούσε να ευαισθητοποιήσει την ευρωπαϊκή και παγκόσμια κοινή γνώμη και να πιέσει στη λήψη αποφάσεων που θα βοηθούσαν τη μετεγκατάσταση αυτών των ανθρώπων σε χώρες της πλούσιας Ευρώπης.

Ωστόσο, αυτή η επιλογή της κυβέρνηση το μόνο που έκανε ήταν να χαλαρώσει ακόμη περισσότερο τους ήδη ασθενείς ελληνικούς κρατικούς μηχανισμούς, οι οποίοι πολύ σύντομα βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι θα μπορούσαν να διαχειριστούν. Αυτή ακριβώς η αδυναμία του ελληνικού κράτους να προσφέρει τα στοιχειώδη (ύπνο, τροφή, ιατρική φροντίδα) στους αυτοσχέδιους προσφυγικούς καταυλισμούς στην Ειδομένη και τον Πειραιά ήταν η ευκαιρία για τη δραστηριοποίηση «αλληλέγγυων» και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, που έσπευσαν να καλύψουν το κενό.

Από αυτό το σημείο και μετά οι ελληνικές αρχές έχασαν τον έλεγχο της κατάστασης, καθώς οι πρόσφυγες και οι μετανάστες άκουγαν με μεγαλύτερη προσοχή και εμπιστοσύνη αυτούς που ήταν ανάμεσά τους (ΜΚΟ και αλληλέγγυους) παρά τις ελληνικές αρχές.

Γι’ αυτόν τον λόγο, οι υπηρεσίες του ελληνικού κράτους δεν ήταν δυνατό να πείσουν τους χιλιάδες απελπισμένους και ταλαιπωρημένους ανθρώπους των αυτοσχέδιων καταυλισμών ότι ο δρόμος που περνά από την Ειδομένη, την ΠΓΔΜ και καταλήγει στην Ευρώπη είναι κλειστός και δεν θα ανοίξει…

Δύο εμπόδια

Οι προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης να πάρει στα χέρια της τον έλεγχο της κατάστασης, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί η απαράδεκτη κατάσταση που δημιουργήθηκε στην Ειδομένη και τον Πειραιά, προσέκρουσε σε δύο εμπόδια:

1 Ενώ οι συγκεντρωμένοι πρόσφυγες και μετανάστες στους αυτοσχέδιους καταυλισμούς ξεπερνούσαν τους 15.000, το ελληνικό κράτος δεν ήταν ακόμη σε θέση να τους προσφέρει ασφαλή χώρο διαμονής σε οργανωμένο προσφυγικό καταυλισμό.

2 Με την απουσία των κρατικών υπηρεσιών, πολύ σύντομα δραστηριοποιήθηκαν μεγάλες ΜΚΟ, οι οποίες εξασφάλισαν μεγάλα χρηματικά ποσά (από τη Βρετανία και άλλες χώρες) για να προσφέρουν βοήθεια και υποστήριξη σε πρόσφυγες και μετανάστες που διαβιούν σε μη οργανωμένους καταυλισμούς. Οι εν λόγω ΜΚΟ, όπως αντιλαμβάνεται κάποιος, είχαν και έχουν συμφέρον να συντηρήσουν την κατάσταση των μη οργανωμένων καταυλισμών στον Πειραιά και την Ειδομένη.

Τα χρήματα, που είναι πολλά, άμβλυναν απ’ ό,τι φαίνεται την ευαισθησία των επαγγελματιών των ΜΚΟ και τα στελέχη τους έκαναν και κάνουν ό,τι μπορούν για να πείσουν τους πρόσφυγες ότι δεν πρέπει να μετακινηθούν σε οργανωμένες δομές…

Κάπως έτσι φτάσαμε στο σημερινό χάλι, όπου περίπου το 1/3 των εγκλωβισμένων μεταναστών και προσφύγων βρίσκεται σε μη οργανωμένες κατασκηνώσεις και έξω από τον έλεγχο των ελληνικών αρχών. Μάλιστα, όσο ο χρόνος περνά και τα χρήματα αυτών των ανθρώπων τελειώνουν, η κατάστασή τους θα γίνει αφόρητη και οι αντιδράσεις τους εντονότερες.

Κάτι που επίσης πρέπει να σημειωθεί είναι ότι ο εγκλωβισμός αυτών των ανθρώπων στην Ελλάδα είναι «απόλυτος». Η μόνη ασφαλής έξοδος (από Ειδομένη στην ΠΓΔΜ) είναι σφραγισμένη και οι άλλοι δρόμοι (από Αλβανία και Βουλγαρία) απαγορευτικά επικίνδυνοι. Σύμφωνα με όσα γνωρίζει μέσω ξένων υπηρεσιών η ελληνική κυβέρνηση, ο δρόμος της Βουλγαρίας συνεπάγεται τον ξυλοδαρμό, τη ληστεία και την απέλαση προσφύγων και μεταναστών. Ο δρόμος της Αλβανίας, όπως λένε παράγοντες της ελληνικής κυβέρνησης, είναι ακόμη πιο «σκληρός», καθώς λειτουργούν κυκλώματα που έχουν να κάνουν με εμπόριο λευκής σαρκός και ανθρωπίνων οργάνων.