Όταν η Ποίηση απαγγέλλει την Ιστορία, δεν μπορείς παρά να υποκλιθείς στο έπος της Ιλιάδας. Πρόκειται για δεσμό ισχυρό και πανάρχαιο, παρά το γεγονός ότι τα είδη έγιναν διακριτά ήδη από την εποχή που ο μέγας Θουκυδίδης συνέγραψε την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου. Μερικές φορές, η ελευθερία του φανταστικού με τη δέσμευση του πραγματικού συνευρίσκονται για να συνθέσουν μια νέα μελωδία. Αυτή που υπηρετεί ως ποιητής αλλά και ως ιστορικός ταυτόχρονα ο Χάρης Βλαβιανός με το «Κρυφό ημερολόγιο του Χίτλερ». 

 

Δεν έχω υπόψη μου αυτή τη στιγμή πόσο πρωτότυπη ιδέα είναι το να ομιλείς (να γράφεις για την ακρίβεια ένα ημερολόγιο) για λογαριασμό ενός ιστορικού προσώπου, όπως ο Χίτλερ, πράγμα που έχει εξάλλου μηδαμινή σημασία μπροστά στο αποτέλεσμα. Συνήθως το αποτέλεσμα στη λογοτεχνία, αλλά και παντού, δικαιώνει – ή όχι – την πρόθεση. 

 

Υποθέτω ότι οι αφορμές αυτής της «ανασύνθεσης» του φανταστικού ημερολογίου του Χίτλερ όταν ήταν έγκλειστος στις φυλακές του Λάντσμπεργκ από τον Νοέμβριο του 1923 έως τον Δεκέμβριο του 1924 ξεπερνούν τα όρια της σκιαγράφησης της προσωπικότητάς του, μια και αναφέρονται σε μιαν ολόκληρη εποχή έντονων συγκινήσεων που προέρχονται από τον βαρύ απόηχο του πρόσφατου παρελθόντος όσο και των συνεπειών του για το παρόν της Γερμανίας αλλά και της Ευρώπης – κι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, και του κόσμου ολόκληρου… Έτσι, ο Βλαβιανός, ως ιστορικός πριν από όλα, έρχεται αντιμέτωπος με ένα βραχύ κομμάτι της Ιστορίας που αφορά τον εγκλεισμό του Χίτλερ, το οποίο ωστόσο έχει τεράστιες μελλοντικές προεκτάσεις, διότι εκείνη τη χρονιά, μέσα στο κεφάλι ενός παρανοϊκού μέτριας διάνοιας βετεράνου δεκανέα, αρχίζει να σχηματίζεται ένα από τα δολοφονικότερα και πιο αποτρόπαια επεισόδια της Ιστορίας… Ο Χίτλερ, την επίμαχη εποχή, δεν είναι το τέρας που έχουμε καταγεγραμμένο στη συλλογική και ατομική μας συνείδηση, αλλά μια περίπτωση στα όρια του γραφικού. 

 

Εδώ, ο Βλαβιανός βρέθηκε αντιμέτωπος με αυτήν ακριβώς τη δυσκολία: να μπει στο μυαλό του Χίτλερ δίχως τις δραματικές εντυπώσεις των μετέπειτα γεγονότων∙ να τον αντιμετωπίσει στο συγκεκριμένο ιστορικό του παρόν, κοντολογίς να πραγματοποιήσει έναν μικρό άθλο… 

 

Ο συγγραφέας «αναλαμβάνει» τον δικτάτορα αμέσως μετά το αποτυχημένο «Πραξικόπημα της Μπυραρίας» τον Νοέμβριο του 1923. Τότε συλλαμβάνεται και φυλακίζεται για έναν χρόνο. Κατά τη διάρκεια αυτού του εγκλεισμού, ο Βλαβιανός παρακολουθεί σε καθημερινή βάση τη σκέψη του εκκολαπτόμενου δικτάτορα συγγράφοντας ένα ημερολόγιο στη θέση του! Εντύπωση και θαυμασμό προκαλεί η τεκμηριωμένη και λεπτομερής ανάπλαση της εποχής, η καταγραφή των γεγονότων και ο συνδυασμός όλων αυτών στο μυαλό του Χίτλερ, το οποίο αναλαμβάνει να «χαρτογραφήσει» και να «αποκρυπτογραφήσει» ο συγγραφέας. 

 

Το αποτέλεσμα εν τέλει είναι ένα καθηλωτικό «μυθοπλαστικό ντοκουμέντο» που μας εισάγει στον ερεβώδη ψυχισμό ενός ανθρώπου του οποίου οι κατοπινές πράξεις και ενέργειες στιγμάτισαν την ανθρώπινη ιστορία. Πρόκειται για μια μυθοπλαστική ανασύσταση της πραγματικότητας, για έναν ευτυχή συνδυασμό ιστορίας και φαντασίας σε ένα βιβλίο που υπό τη μορφή ενός ημερολογίου μάς μεταφέρει σε μια συγκλονιστική ιστορική περίοδο με προεκτάσεις που αγγίζουν το παρόν μας διεισδύοντας στα μύχια ενός από τα εγκληματικότερα μυαλά της Ιστορίας.