Ιταλία, Ελλάδα και Αυστρία ήταν τα τρία ευρωπαϊκά μέτωπα που πήραν φωτιά το διήμερο 4 και 5 Δεκεμβρίου και έθεσαν σε επιφυλακή το ευ-ρωσύστημα για τυχόν ανεπιθύμητες εκρήξεις στα επίπεδα της πολιτι­κής και των αγορών. Και τα τρία με κάποιον τρόπο μπήκαν κάτω από το χαλί, αν και άφησαν πίσω τους αναρίθμητες εκκρεμότητες. Σε κάθε πε­ρίπτωση όμως έγινε φανερή η – γνωστή στους συνεπείς παρατηρητές των ευρωπαϊκών πραγμάτων – στρατηγική της Γερμανίας: αφήστε μας να κάνουμε εκλογές με την ησυχία μας και όλα θα τα ξαναδούμε μετά το τέλος του 2017.

Ηπαταγώδης – αν και αναμενόμενη – ήττα του Ματέο Ρέντζι στο δη­μοψήφισμα που ο ίδιος προκάλε­σε με αντικείμενο την ενίσχυση της πρωθυπουργικής εξουσίας εις βάρος των διοι­κητικών περιφερειών και της Γερουσίας αφήνει ανοιχτά όλα τα πολιτικά ενδεχόμενα της επό­μενης περιόδου και ακόμη πιο ανοιχτό το θέμα των τραπεζών, των δημοσιονομικών επιδόσε­ων και του βάθους των μεταρρυθμίσεων που απαιτεί το ευρωσύστημα από την Ιταλία.

Στην Αυστρία ηττήθηκε ο ακροδεξιός υπο­ψήφιος για την προεδρία, αλλά το 47% που συ­γκέντρωσε στην προεδρική εκλογή και το 30% που παίρνει το κόμμα του, το οποίο είναι πρώ­το στις δημοσκοπήσεις, συντηρούν και τη ρευ­στότητα και τον κίνδυνο μιας ακροδεξιάς κυ­βέρνησης στο μέλλον.

Εξ άλλου η επέλαση της Άκρας Δεξιάς αποτε­λεί συστημικό κίνδυνο επιπλέον στις βουλευ­τικές εκλογές της Ολλανδίας και τις προεδρι­κές της Γαλλίας, που θα διεξαχθούν το πρώτο εξάμηνο του 2017, ενώ είναι ασαφές το τι θα μπορούσε να συμβεί στην Ιταλία, αφού ένας α­κόμη πρωθυπουργός – μετά τους Μόντι, Λέτα και Ρέντζι – θα αναλάβει τον θώκο χωρίς εκλογές και με άγνωστο περιθώριο αντο­χής πριν φτάσουμε σε κάλπες, στις οποίες παραμονεύει ο αστάθμη­τος λαϊκιστής Μπέπε Γκρίλο.

Η ελληνική εκκρεμότητα

Η Ελλάδα είναι μια ακόμη α­νοιχτή εκκρεμότητα, καθώς το Eurogroup της Δευτέρας έδω­σε στην κυβέρνηση τα βραχυ­πρόθεσμα μέτρα για το χρέ­ος, της επέτρεψε να δώσει το Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγ­γύης, της προσφέρει – λεκτικά τουλάχιστον – τη δυνατότητα να μην εμφανίσει γραμμένα σε αυτήν τη φάση τα μέτρα με τα οποία θα επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα το 2018, αλλά της αφήνει μια σειρά από σημαντικές αβαρίες.

♦ Πρώτη και σπουδαιότερη ότι τα μεσοπρόθε­σμα μέτρα για το χρέος μετακυλίονται ύστερα από τις γερμανικές εκλογές. Είπαμε, οι κάλπες της Μέρκελ είναι υπεράνω όλων…

♦ Δεύτερη αβαρία, ότι το πρωτογενές πλεόνα­σμα παραμένει στο 3,5% και, ενώ το Eurogroup αναφέρει κάπως αόριστα ότι «οι ελληνικές αρ­χές δεσμεύονται να συμφωνήσουν με τους θε­σμούς σε έναν μηχανισμό και σε διαρθρωτικά μέτρα που θα το διασφαλίζουν αυτό», από την άλλη παραπέμπει στις διαπραγματεύσεις μετα­ξύ Ελλάδας και ΔΝΤ για τον καθορισμό των μέ­τρων, με ανοιχτό το ερώτημα αν αυτά θα ποσοτικοποιηθούν και, κυρίως, αν αυτή η ποσοτικο­ποίηση θα καταστεί δημόσια.

♦ Τρίτη αβαρία, η συντήρηση των πρωτογενών πλεονασμάτων στο επίπεδο του 3,5% «μεσο­πρόθεσμα», δηλαδή και πέραν του 2018, με ά­γνωστο τον χρονικό ορίζοντα ισχύος, παρότι η πενταετία μοιάζει ένας πολύ πιθανός χρόνος.

♦ Τέταρτη, η «εξαφάνιση» των μακροπρόθε­σμων μέτρων για το χρέος από το ανακοινωθέν του Eurogroup, παρότι αυτά αναφέρονταν, έ­στω χωρίς προσδιορισμό, στην απόφαση των υπουργών Οικονομικών τον περασμένο Μάιο. Τι σημαίνουν αυτές και οι όποιες άλλες α­βαρίες; Ότι η όποια περαιτέρω συζήτηση και διαπραγμάτευση επί του χρέους και των πλεο­νασμάτων μετατίθενται για μετά τις γερμανικές εκλογές. Μαζί πάντως με αυτήν τη συζήτηση μετατίθεται και αυτή για την πιθανότητα ενός τέταρτου μνημονίου, το οποίο θα συνόδευε ενδεχομένως είτε τα μεσοπρόθεσμα είτε τα μακροπρόθεσμα μέτρα για το χρέος.

(Παρεπιπτόντως, επειδή πολλοί περερμηνεύουν κά­ποιους όρους, να επισημάνουμε ότι με τον όρο «βραχυπρόθεσμα» κ.λπ. μέτρα εννοούνται αυ­τά που έχουν βραχυπρόθεσμο χρόνο εφαρμο­γής, δηλαδή θα εφαρμοστούν τώρα. Με τον ί­διο τρόπο, όταν μιλάμε για μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα, εννοούμε τον χρόνο της εφαρμογής και όχι τον χρόνο για τον οποίο θα ισχύουν).

Νέο τοπίο στη Γερμανία;

Όλα τα παραπάνω, όπως είπαμε, επιβεβαιώ­νουν ότι κάθε είδους απόφαση και διαχείριση των ευρωπαϊκών ζητημάτων, από τα πιο χαμη­λής έως τα πιο ισχυρής έντασης, επιχειρείται να ληφθεί από την επόμενη γερμανική κυβέρνη­ση.

Κατά τους περισσότερους πρόκειται για μια ακόμη αναβολή αποφάσεων, η οποία αποτελεί συνήθη τακτική ολόκληρου του ευρωσυστήματος και όχι μόνο του Βερολίνου. Μια τακτι­κή κωλυσιεργίας, η οποία κατά κανόνα έχει α­ποτέλεσμα τη μίζερη και ελλιπή διαχείριση της κρίσης.

Ωστόσο, σε αυτήν τη φάση, ενδέχεται αυτή η αναβολή να μην έχει το σύνηθες προβληματικό αποτέλεσμα, καθώς το γερμανικό πολιτικό και κυβερνητικό τοπίο μετά τις κάλπες του Σεπτεμ­βρίου του 2017 ενδέχεται να είναι αισθητά δια­φορετικό από το σημερινό. Μάλιστα δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν αυτό το ενδεχόμενο κάτι περισσότερο από βάσιμο. Η άνοδος της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία αναμένεται ότι θα τροφοδοτη­θεί κατά κύριο λόγο από δυνάμεις των Χριστιανοδημοκρατών. Όσο μεγα­λύτερες είναι όμως οι απώλειες του κόμματος της Μέρκελ – το οποίο πάντως δεν αναμένεται να χάσει την πρώτη θέση – τόσο περισσότε­ρο ενδέχεται να μειωθεί ο έ­λεγχός του επί της κυβερ­νητικής πολιτικής και εν­δεχομένως να αναγκαστεί να παραχωρήσει ακόμη και το κρίσιμο υπουργείο Οικονομικών. Κάποια σενάρια εξ άλ­λου καιρό τώρα θέλουν τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να εγκα­ταλείπει το εν λόγω υπουργείο αναλαμβάνοντας κεντρικό ρό­λο σε άλλο πόστο, από το οποίο θα δώσει άλλου είδους μάχες που θα κρί­νουν τη θέση της Γερμανίας όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στον κόσμο.

Κοινώς, πολλά στοιχήματα μένει ακό­μη να παιχτούν τον επόμενο ενάμιση χρόνο και κάμποσα από αυτά αφορούν και τη δική μας χώρα.