Ακόμα ένας υπουργός Παιδείας, ακόμα μια εξαγγελία για αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση.

O Κώστας Γαβρόγλου είναι ίσως ο πρώτος υπουργός Παιδείας που αναλαμβάνει το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο έχοντας ήδη στα χέρια του ένα σχέδιο για το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας που έχει επεξεργαστεί ο ίδιος: ως πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, ο νυν υπουργός Παιδείας είχε παραδώσει στον προκάτοχό του, Νίκο Φίλη, εκτενές πόρισμα σχετικά με αναγκαίες παρεμβάσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα, πόρισμα το οποίο, μαζί με το κείμενο της επιτροπής Λιάκου, αποτελεί μια νέα πρόταση για την εκπαίδευση στη χώρα.

Ωστόσο, από την πρώτη συνέντευξη Τύπου της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, όπου παρουσιάστηκαν οι προγραμματικές της εξαγγελίες, το στοιχείο που… διακρίνεται περισσότερο απ’ όλα τα άλλα δεν είναι άλλο από τις νέες παρεμβάσεις που το υπουργείο προτίθεται να κάνει στο σύστημα πρόσβασης από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μάλιστα, σύμφωνα με τις εξαγγελίες του Γαβρόγλου, ώς τον Μάρτιο του 2017 θα έχουν ληφθεί όλες οι αποφάσεις, ώστε, όπως αναφέρεται και στο σχετικό κείμενο του υπουργείου Παιδείας, «να γνωρίζουν οι μαθήτριες και μαθητές στην 1^η Λυκείου πώς θα πορευθούν στις τελευταίες δύο τάξεις του Λυκείου και πώς θα εισάγονται στα ΑΕΙ».

Τέλος στις πανελλαδικές

Στόχος του νέου συστήματος πρόσβασης είναι οι μαθητές με το εθνικό απολυτήριο που θα λαμβάνουν από το – αναβαθμισμένο – Λύκειο (σύμφωνα με τον υπουργό Παιδείας, «το σχολείο μας μέχρι και την Α’ Λυκείου τα καταφέρνει. Η Β’ και η Γ’ Λυκείου, χωρίς την ευθύνη των εκπαιδευτικών και χωρίς την ευθύνη των παιδιών, αλλά κυρίως με ευθύνη της υπόλοιπης κοινωνίας – δεν είναι απρόσωπη η κοινωνία –, έχουν καταρρεύσει. Δεν θεωρείται ότι εκεί επιτελείται ένα ουσιαστικό εκπαιδευτικό έργο») να μπορούν να εισάγονται στα πανεπιστήμια με διαδικασίες που θα αποφασιστούν, αφού πρώτα ληφθούν υπόψη τα πορίσματα των εκτεταμένων διαλόγων που έχουν γίνει για την Παιδεία τα τελευταία είκοσι χρόνια.

Στην ουσία, το νέο σύστημα πρόσβασης περιγράφεται από ένα τετράπτυχο: αναβάθμιση των δύο τελευταίων τάξεων του Λυκείου, ουσιαστικό και έγκυρο εθνικό απολυτήριο, κατάργηση των πανελληνίων εξετάσεων και αναμόρφωση του πρώτου πανεπιστημιακού έτους. Ο προγραμματισμός του υπουργείου αναφέρεται σε βάθος τριετίας, πράγμα που σημαίνει ότι, αν όλα πάνε καλά, οι πανελλαδικές εξετάσεις για την είσοδο στα πανεπιστήμια και ΤΕΙ της χώρας θα καταργηθούν το 2020.

Εν αρχή ήσαν… οι Δέσμες

Οι εξαγγελίες του Γαβρόγλου σχετικά με το εξεταστικό έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, υπό το πρίσμα της συνέχειας, καθώς και ο Φίλης είχε αναφερθεί σε κατάργηση των πανελλαδικών. Φυσικά, δεδομένου του κλειστού αριθμού (numerus clausus) των εισακτέων στα ανώτατα ιδρύματα, αλλά και τις δυνατότητες των ίδιων των ιδρυμάτων, κατάργηση των εξετάσεων δεν σημαίνει ότι οι πάντες θα εισάγονται εκεί που επιθυμούν. Ωστόσο, θα είχε μια αξία να δούμε διαχρονικά την πορεία του συστήματος εισαγωγής στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, ώστε να πάρουμε μια ιδέα σχετικά με το πώς φθάσαμε στη συζήτηση για κατάργηση των εξετάσεων.

Και η αρχή δεν θα μπορούσε να γίνει παρά από το σύστημα των Δεσμών, το οποίο καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1983 και ήταν ο τρόπος εισαγωγής στα ανώτατα ιδρύματα μέχρι και το 1999. Για όσους δεν θυμούνται, υπήρχαν τέσσερις Δέσμες (χοντρικά, Θετική, Ιατρική, Θεωρητική και Οικονομική), οι υποψήφιοι εξετάζονταν σε τέσσερα μαθήματα, από το 1988 και εντεύθεν οι εξετάσεις ήταν μόνο εισιτήριες (δεν έπαιζαν κανέναν ρόλο στην απόλυση από το Λύκειο), επιτρεπόταν η κατοχύρωση βαθμολογίας και από ένα σημείο και μετά όλοι συμφωνούσαν ότι το μοναδικό πλεονέκτημα του συστήματος αυτού ήταν ο αδιάβλητος χαρακτήρας του.

Ο Αρσένης και τα 14 μαθήματα

Παρά ταύτα, έπρεπε να φθάσουμε στο 2000 για να αλλάξει οριστικά το σύστημα, μέσω της διαβόητης, πλέον, μεταρρύθμισης του αείμνηστου Γεράσιμου Αρσένη. Και τι αλλαγή ήταν αυτή: από τις τέσσερις Δέσμες περάσαμε στις τρεις κατευθύνσεις (Θεωρητική, Θετική και Τεχνολογική) και στα πέντε Επιστημονικά Πεδία και από τα τέσσερα μαθήματα οι υποψήφιοι καλούνταν να εξεταστούν σε 14 (!), όσα και τα μαθήματα στο σχολείο. Η κατοχύρωση της βαθμολογίας καταργήθηκε, άρχισε να συνυπολογίζεται στα μόρια εισαγωγής και ο προφορικός βαθμός και οι υποψήφιοι παρελθόντων ετών μπορούσαν ή να ξαναδώσουν εξετάσεις ή να καταθέσουν εκ νέου μηχανογραφικό, διεκδικώντας το 10% των θέσεων.

Το συγκεκριμένο σύστημα εφαρμόστηκε στην ολότητά του μόνο για μια χρονιά: από το 2001, οπότε και ανέλαβε υπουργός ο Πέτρος Ευθυμίου, τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα μειώθηκαν, αρχικά στα εννέα και το 2006 στα έξι, ενώ καταργήθηκαν και οι πανελλαδικές εξετάσεις στη Β’ Λυκείου. Από το 2006 ώς και το 2009, επί υπουργίας Μαριέττας Γιαννάκου, καθιερώθηκε η «βάση του 10», δηλαδή για να έχει δικαίωμα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ένας υποψήφιος θα έπρεπε να έχει γενικό βαθμό πρόσβασης από 10 και πάνω. Να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο μέτρο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τους ΟΤΑ της περιφέρειας, όπου πολλές σχολές έμεναν… χωρίς φοιτητές.

Το «Νέο Λύκειο» που έμεινε στα χαρτιά

Το 2013, επί υπουργίας Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου, εμφανίζεται ο νόμος για το «Νέο Λύκειο», ο οποίος θα έφερνε νέες αλλαγές στο σύστημα πρόσβασης στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Το «Νέο Λύκειο» προέβλεπε: την προσμέτρηση των βαθμών όλων των τάξεων του Λυκείου, την αποδέσμευση του απολυτηρίου από τις πανελλαδικές εξετάσεις, τον περιορισμό των πανελλαδικώς εξεταζομένων μαθημάτων από έξι στα τέσσερα και τη χρήση Τράπεζας Θεμάτων τόσο στις προαγωγικές εξετάσεις των τάξεων του Λυκείου όσο και στις πανελλαδικές εξετάσεις για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ παράλληλα περιόριζε τις επιλογές τμημάτων που θα είχε ο υποψήφιος.

Προηγουμένως αναφέρθηκε ότι ο νόμος «θα έφερνε» αλλαγές στο σύστημα πρόσβασης. Τελικά, δεν τις έφερε διότι… δεν πρόκαμε να εφαρμοστεί: το 2015, με την αλλαγή της κυβέρνησης, επί υπουργίας Αριστείδη Μπαλτά, έχουμε… διασκευή του συστήματος, όπου οι υποψήφιοι εξετάζονται σε τέσσερα μαθήματα, το Λύκειο αποδεσμεύεται από τη διαδικασία πρόσβασης και δίνεται μεγαλύτερη άνεση επιλογής τμημάτων στους υποψήφιους. Το σύστημα αυτό διατηρείται ώς σήμερα.