Επί τέλους αρχίζει να γίνεται από όλους – εκόντας και άκοντας – συνείδηση ότι το μόρφωμα του Μάαστριχτ έρχεται αντιμέτωπο με τα εγγενή του τερατικά γονίδια, τα οποία με φωνή Στέντορα είχαν αναδείξει και καταγγείλει από την πρώτη στιγμή της κυοφορίας του όχι μόνον οι εκ της Αριστεράς συνήθεις ύποπτοι, αλλά και οι μέγιστοι των νεοφιλελευθέρων, όπως ο θεμελιωτής του νεοφιλελευθερισμού Μίλτον Φρίντμαν και η Μάργκαρετ Θάτσερ – αυτή που προκάλεσε την εισβολή του νεοφιλελευθερισμού στο ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό και με τη «μεταλαμπάδευσή» του στις Ηνωμένες Πολιτείες (Ρέιγκαν) δημιούργησε το «τσουνάμι» της δεκαετίας του 1980.

 

Του Ευάγγελου Κ. Τσεκούρα, δικηγόρου

Επί τέλους αρχίζει να γίνεται από όλους – εκόντας και άκοντας – συνείδηση ότι το μόρφωμα του Μάαστριχτ έρχεται αντιμέτωπο με τα εγγενή του τερατικά γονίδια, τα οποία με φωνή Στέντορα είχαν αναδείξει και καταγγείλει από την πρώτη στιγμή της κυοφορίας του όχι μόνον οι εκ της Αριστεράς συνήθεις ύποπτοι, αλλά και οι μέγιστοι των νεοφιλελευθέρων, όπως ο θεμελιωτής του νεοφιλελευθερισμού Μίλτον Φρίντμαν και η Μάργκαρετ Θάτσερ – αυτή που προκάλεσε την εισβολή του νεοφιλελευθερισμού στο ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό και με τη «μεταλαμπάδευσή» του στις Ηνωμένες Πολιτείες (Ρέιγκαν) δημιούργησε το «τσουνάμι» της δεκαετίας του 1980.

Οι κήρυκες του νεοφιλελευθερισμού προφανώς δεν διετύπωναν αντίθεση ή ενστάσεις στην ίδια τη θεωρία τους και τις αρχές της, που υιοθετούντο κατά τρόπο ολοκληρωτικό μέσα στη Συνθήκη, αλλά εξέφρασαν τον έλλογο φόβο τους ότι ο τρόπος εφαρμογής ή επιβολής τους στη γνωστή κοινότητα των ευρωπαϊκών κρατών θα οδηγούσε εν τέλει στη διαμόρφωση αδιεξόδων και στον διασυρμό των θεωριών τους.

Είναι χιλιογραμμένες, προκειμένου να δειχθούν οι αντιφάσεις της Συνθήκης Μάαστριχτ και του κύριου γόνου της, του ευρώ, εκφράσεις όπως: «Δεκαπέντε ή είκοσι χώρες με διαφορετικές δομές στην οικονομία τους και στις νοοτροπίες των οικονομούντων ατόμων, διαφορετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και παραγωγής, διαφορετικούς προϋπολογισμούς, διαφορετικές φορολογίες, διαφορετικά δημόσια χρέη και δημόσια ελλείμματα ως ποσοστά επί των διαφορετικών ΑΕΠ, διαφορετικά επιτόκια δανεισμού, διαφορετικά εμπορικά ισοζύγια κ.λπ. θα έχουν μία ενιαία νομισματική πολιτική, που θα επιβάλλεται αναγκαστικώς με την έκδοση ενιαίου (μοναδικού) νομίσματος».

Ανορθολογισμός

Στον ψύχραιμο και ορθολογιστή παρατηρητή – ούτε καν μελετητή – είναι και ήταν προφανής ο ανορθολογισμός του εγχειρήματος, εάν θεωρήσουμε ότι ο πραγματικός του σκοπός ήταν η προώθηση της συνοχής μεταξύ των οικονομιών των υπό το ενιαίο νόμισμα χωρών, δεδομένης της διαμορφώσεως ενιαίας και χωρίς κανέναν περιορισμό αγοράς.

Ήταν αυτονόητο ότι η ενιαία νομισματική πολιτική που θα εφηρμόζετο δεν ήταν δυνατόν να υποστηρίζει και να εξυπηρετεί συγχρόνως οικονομίες με τόσο αποκλίνοντα μεγέθη και δομές και κατά αδήριτη ιστορική λογική θα οδηγούσε, όπως οδήγησε, στην επιβολή της θέλησης των ισχυροτέρων οικονομιών και εν τέλει της πλέον ισχυρής, την οποία κατέστησε κυρίαρχη. Κατά λογική ακολουθία, οικονομίες χωρών με αποκλίνουσες ανάγκες και δυνατότητες σε σχέση με την κυρίαρχη υποβαθμίστηκαν (ακόμη και ισχυρές, όπως Γαλλία, Ιταλία), οι αδύνατες περιθωριοποιήθηκαν, η πλέον δε αδύναμη και γι’ αυτό πλέον αποκλίνουσα κατέστη οιονεί αποικία. Είναι το καθεστώς που απολαύουμε σήμερα ως το γένος των «ευφυών» Ελλήνων.

Οι προβαλλόμενες, βάσει της κοινής οικονομικής λογικής και των απλών γνώσεων Ιστορίας, ενστάσεις απέναντι στο α-νόητο ενιαίο νόμισμα αντιμετωπίστηκαν με πλημμυρίδα κονδυλοφόρων και τηλεοπτικών φερεφώνων – νεόκοπων ακαδημαϊκών δασκάλων πρωτοστατούντων – που δεν είχαν τη δυνατότητα προβολής κανενός σοβαρού οικονομολογικού ή ιστορικού επιχειρήματος, αλλά μιας μόνιμης αναγωγής στην πολιτισμένη Ευρώπη ή στην κοινότητα των ισχυρών και των πλουσίων της Ευρώπης, που είχε τη θέληση και τη δύναμη να υπερβεί τις οφθαλμοφανείς αντιφάσεις, την ύπαρξη των οποίων άλλωστε δεν ηρνούντο.

Αυτό το προφανούς προοπτικής και καταλήξεως σύστημα του «ενός και μοναδικού» νομίσματος καλύφθηκε – δυστυχώς με επιτυχία – κάτω από την «ιδέα» της Ευρώπης και την κατασκευή του μυθεύματος του «ευρωπαϊσμού», αφού οι ηρακλειδείς του περιεβλήθησαν τη λεοντή του νικητή, λόγω της πρόσφατης τότε κατάρρευσης των συστημάτων του υπαρκτού σοσιαλισμού (αν υπήρξε νικητής, αυτός ήταν μόνον οι ΗΠΑ) και καλλιέργησαν την ψευδαίσθηση περί του «Τέλους της Ιστορίας», ελέω της υποσχόμενης αενάου ευδαιμονίας που θα έφερναν η παγκοσμιοποίηση μαζί με την οικονομία του νεοφιλελευθερισμού.

Να σημειώσουμε, δοθείσης ευκαιρίας, ότι αυτή η παγίδα περί «Τέλους της Ιστορίας» και αειφόρου καταναλώσεως κατάπιε εξ ολοκλήρου τον πλέον ιστορικό λαό της Ευρώπης. Ο ανέλεγκτος δανεισμός λειτούργησε ως προπέτασμα της διαμορφούμενης οδυνηρής πραγματικότητας.

Η μεγάλη ελπίδα

Το περιεχόμενο αυτού του κατασκευασθέντος και επιβληθέντος μέσω της «επιστήμης» της Επικοινωνίας (στις σοβαρές εποχές εκαλείτο προπαγάνδα) μαζικού ρεύματος που κοίμισε την πολιτική σκέψη και διήγειρε, χωρίς καμία πολιτική ευθυκρισία και κριτική ιστορική προσέγγιση, ελπίδες και βεβαιότητες για μόνιμη διασφάλιση μιας καταστάσεως κατ’ αρχήν αρεστής στον λαό ή ακριβέστερον σε πλατιά λαϊκά στρώματα, μας παραπέμπει στον πυρήνα της έννοιας του όρου «λαϊκισμός», και μάλιστα στις πλέον παρακατιανές εκδοχές του.

Οπωσδήποτε η αποκαλούμενη πολιτική «επιστήμη» διαμορφώνει όρους με στοιχεία υποκειμενικής αυθαιρεσίας, που δεν έχουν ούτε την ακρίβεια ούτε τη σαφήνεια των θετικών επιστημών και δημιουργούν πάντοτε διχογνωμίες ως προς το ακριβές νόημά τους (π.χ. δημοκρατία, σοσιαλισμός, Αριστερά, νεωτερικότητα, προσφάτως δε και μετανεωτερικότητα κ.λπ.), όμως υπάρχει πάντοτε σε αυτούς τους όρους ένας πυρήνας εννοιών που όλοι συμφωνούν.

Στην περίπτωση του λαϊκισμού αναφερόμαστε σε κρίσιμες πολιτικές παραδοχές που γίνονται αποδεκτές από το λαϊκό αίσθημα και συνήθως γοητεύουν τις λαϊκές μάζες ως εγγυώμενες την ικανοποίηση κρίσιμων και βαθιών αναγκών τους, χωρίς να έχουν αυτές, κατ’ ανάγκην, υποβληθεί στη βάσανο της λογικής, της εκτίμησης των πραγματικών συγκυριών και των διδαχών της Ιστορίας.

Ο «ευρωπαϊσμός» απετέλεσε κλασική περίπτωση λαϊκισμού με την ειδοποιό διαφορά ότι δεν επήγασε μέσα από τους ίδιους τους λαούς (δηλαδή τους πολίτες), αλλά επεβλήθη και εσκότισε τη σκέψη τους μέσα από έναν επικοινωνιακό καταιγισμό και με αυτουργό μια εν πολλοίς αργυρώνητη τεχνοκρατική «διανόηση». Ήταν «γιαλαντζί» λαϊκισμός. Όμως ακολούθησε τις πλέον επικίνδυνες ιστορικές εκδοχές του λαϊκισμού, αφού σε όλες τις χώρες οδήγησε σε απίσχνανση της δημοκρατίας, στη δε Ελλάδα στον εξευτελισμό της.

Διαπιστώνουμε ότι πλέον έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση. Οι λαοί αρχίζουν να απαλλάσσονται από τη νοητική σύγχυση που καλλιέργησε ο «ευρωπαϊσμός», γυρίζουν την πλάτη στην ξύλινη γλώσσα των φερεφώνων του και αρνούνται το α-νόητο, το αν-ορθολογικό, το αν-ιστόρητο. Το αποδεικνύουν τα αποτελέσματα των πρόσφατων διαδοχικών εκλογών και δημοψηφισμάτων σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Θα ήταν παράλειψη αν δεν μνημονεύαμε ειδικώς το δικό μας «Όχι» στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, παρότι δεν είχε την αίσια συνέχεια του «Όχι» της 28ης Οκτωβρίου 1940, αλλά την οδυνηρή απόληξη του δεύτερου «Όχι» της 6ης Απριλίου 1941.

Αυτό το αυξανόμενο πολιτικό ρεύμα οι συστημικοί κεκράκτες το αποκαλούν λαϊκισμό, επειδή πηγάζει γνησίως μέσα από σκεπτόμενους πολίτες και εκφράζει την αποστασιοποίηση ή την αντίθεση των λαών στον «ευρωπαϊσμό», επιδιώκοντας να το φορτώσουν προκαταβολικώς με αρνητικά στοιχεία προς τα οποία εξετράπησαν, κατά το παρελθόν, κάποια κινήματα αρχικώς «λαϊκιστικά».

Χωρίς να εμπλακούμε σε διαμάχες περί της ακριβούς νοηματοδοτήσεως του όρου «λαϊκισμός» (διότι δεν υπάρχει), αυτό το λαϊκό ρεύμα απέναντι στον «γιαλαντζί» λαϊκισμό του ευρωπαϊσμού, απαλλαγμένο από στερεότυπα, παρωχημένα ιδεολογήματα και ανάγκη αυτόκλητων σωτήρων, αποτελεί τη μεγάλη ελπίδα των πολιτών των ευρωπαϊκών χωρών και μόνον μέσα σε αυτό μπορούν και πρέπει να κυοφορηθούν τα έλ-λογα πολιτικά προτάγματα που, σε αρμονία με τις δημοκρατικές παραδόσεις, την ιστορία και τις πολιτισμικές παρακαταθήκες που εγκολπώνουν τον πυρήνα των πνευματικών και ηθικών αξιών του κάθε λαού, ίσως κατορθώσουν να υποδείξουν οδό προόδου μέσα από τα σημερινά αδιέξοδα.