Συνέντευξη στη Δώρα Αμαραντίδου

Ήρεμος, χαμογελαστός, με καθαρό βλέμμα, ο Νίκος Πορτοκάλογλου είναι από τους λίγους πολίτες αυτού του τόπου που φαίνεται πως διατηρεί την ισορροπία του μέσα στην γενικευμένη κρίση.

Συνέντευξη στη Δώρα Αμαραντίδου

Ήρεμος, χαμογελαστός, με καθαρό βλέμμα, ο Νίκος Πορτοκάλογλου είναι από τους λίγους πολίτες αυτού του τόπου που φαίνεται πως διατηρεί την ισορροπία του μέσα στην γενικευμένη κρίση. Τον συναντήσαμε στο σπίτι του στο Χαλάνδρι, όπου επέστρεψε πριν από λίγες μέρες, μετά την καλοκαιρινή του «απομόνωση» στο Πήλιο, όπου έγραψε τα καινούργια του τραγούδια. Προπομπός του νέου διπλού cd, που ετοιμάζει, είναι το κομμάτι «Βουτάμε γυμνοί», που αυτές τις μέρες παίζει πολύ στα ραδιόφωνα. «Βρίσκομαι σε πολύ δημιουργική φάση. Τώρα ξεκίνησα τις πρόβες για να κάνω την ηχογράφηση του νέου άλμπουμ. Έχω όρεξη για κάτι μεγάλο σε επίπεδο δισκογραφίας» μας λέει με χαρά. Το Φεβρουάριο του 2012 συμπληρώνονται 30 χρόνια από τον πρώτο δίσκο των «Φατμέ» και είναι αποφασισμένος να το γιορτάσει. Όπως μας εξηγεί, «η πρώτη μου σκέψη ήταν αν έπρεπε να κάνω γιορτή, μέσα στην κρίση και την… καταστροφή. Η αμέσως επόμενη σκέψη μου ήταν ότι ακριβώς τώρα είναι που πρέπει να γιορτάσω το γεγονός ότι μετά από 30 χρόνια εξακολουθώ να είμαι ζωντανός, δημιουργικός και με περισσότερη όρεξη από τότε που ξεκινούσα.»

Ποιες βασικές αρχές σας οδηγούν όλα αυτά τα χρόνια; Η πρώτιστη αρχή μου είναι να συμβαδίζουν τα λόγια με τα έργα μου. Βεβαίως, τα τραγούδια είναι πολύ πιο πάνω από τις απόψεις των τραγουδοποιών. Κάποιοι τραγουδοποιοί μπορεί να έχουν απεχθείς απόψεις αλλά να γράφουν πολύ ωραία τραγούδια.

Δηλαδή διαχωρίζετε το καλλιτεχνικό έργο από τον δημιουργό του; Δεν θα έλεγα ότι το διαχωρίζω, αλλά ότι η δουλειά του καλλιτέχνη μπορεί να εμπεριέχει περισσότερη σοφία, πιο βαθιά και πιο αληθινά συναισθήματα απ’ ό,τι ο δημιουργός σε προσωπικό επίπεδο. Η δουλειά του καλλιτέχνη, είτε γράφει τραγούδια, είτε γράφει βιβλία, είτε κάνει ταινίες, μπορεί να λειτουργεί σαν ένα φίλτρο απ’ όπου περνούν μόνο τα καλύτερα στοιχεία του.

Τριάντα χρόνια μετά το ξεκίνημά σας στο τραγούδι ποια θετικά χαρακτηριστικά προστέθηκαν στο χαρακτήρα σας; Έμαθα σιγά –σιγά να χαίρομαι περισσότερο τη δουλειά μου και τις σχέσεις μου με τους ανθρώπους. Όταν ξεκίνησα στο τραγούδι ήμουν ένα πολύ συνεσταλμένο και φοβισμένο παιδί, που όμως είχε πολύ πάθος και ανάγκη για δημιουργία και δράση. Τα πρώτα χρόνια όταν έβγαινα στη σκηνή, ήμουν δυστυχής, πάθαινα κρίσεις πανικού. Το να βγω στη σκηνή για να τραγουδήσω, το θεωρούσα αναγκαίο κακό. Δεν ήμουν ικανός να εισπράξω κάτι θετικό από τον κόσμο, αφού ήμουν τόσο κλεισμένος μέσα στο πρόβλημά μου. Έβγαινα στη σκηνή, έλεγα τα τραγούδια και μετά έφευγα τρέχοντας. Μου πήρε χρόνια για να αρχίσω να βρίσκω χαρά και απόλαυση στις συναυλίες. Η συνεχής έκθεσή μου απέναντι στον κόσμο με βοήθησε σιγά- σιγά να ευχαριστιέμαι παράλληλα και τη ζωή μου, να ξαλαφρώνω απ’ τα βάρη μου. Η μοίρα μου ήταν να είμαι αυτοδίδακτος σε όλα: στο να μάθω κιθάρα,  να σταθώ στη σκηνή και βέβαια στα πιο σοβαρά θέματα της ζωής, όπως στο πώς να γίνω πατέρας.

Πάντως από την αρχή της πορείας σας ποτέ δεν γράψατε τραγούδια για να χαϊδέψετε τα αυτιά των ακροατών σας, ώστε να γίνετε αρεστός. Πληρώσατε το κόστος; Απεχθάνομαι το ψέμα. Προτιμώ να μην έχω καμία ταμπέλα στο κούτελο, ξέροντας ότι αυτά που λέω και κάνω έχουν κόστος για μένα. Πάντοτε απεχθανόμουν το λαϊκισμό και το εύκολο επαναστατικό τσιτάτο, το οποίο δυστυχώς ήταν το σήμα- κατατεθέν της γενιάς μου, της μεταπολίτευσης, και ακόμα καλά κρατάει. Είμαι εχθρός των ¨επαγγελματιών επαναστατών¨, όπως ο Τσαρούχης χαρακτήριζε όσους πωλούν δήθεν πρωτοπορία. Μέσα από τα τραγούδια μου αυτούς τους σάρκασα και τους σατίρισα. Το ’85 στο τραγούδι «Υπάρχει λόγος σοβαρός» μίλησα για τους «αντάρτες της πορδής, με τα λεφτά του μπαμπά». Μίλησα για τον εκ του ασφαλούς αριστεριστή, που δήλωνε ό,τι ήθελε μόνο και μόνο για να απολαμβάνει το πρεστίζ του προοδευτικού, χωρίς να πληρώνει κανένα κόστος. Και σήμερα τα κόμματα της Αριστεράς έφτασαν στο σημείο να φαντασιώνονται ότι υπάρχει απέναντί τους ένας δικτάτορας. Πάρε για παράδειγμα το νομοσχέδιο για την Παιδεία, σύμφωνα με το οποίο για πρώτη φορά τελειώνει αυτή η υποκρισία που λέγεται άσυλο, γίνεται πιο αυστηρή η αξιολόγηση των καθηγητών, αλλάζει η σχέση των κομματικών νεολαιών με τους καθηγητές, που μέχρι τώρα τα κάνουν πλακάκια εις βάρους όλων των φοιτητών. Οι πιο φανατικοί πολέμιοι είναι τα αριστερά κόμματα, που ουσιαστικά λένε ότι το Πανεπιστήμιο είναι μια χαρά όπως έχει. Και τρελαίνομαι. Αυτή είναι η άποψη της Αριστεράς και αυτοί εξακολουθούν να ονομάζουν τους εαυτούς τους προοδευτικούς; Γι’ αυτό λέω ότι το πιο συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας σήμερα εκπροσωπείται από τα αριστερά κόμματα. Και προτιμώ, σύμφωνα με το σκεπτικό κάποιων, να χάνω «πελατεία», παρά να χαϊδεύω τα αυτιά όσων μουντζώνουν τους 300 της Βουλής ως τους μόνους διεφθαρμένους, λες και εκείνοι ήταν αθώες περιστερές.

Πιστεύετε ότι η πολιτική του μνημονίου, έτσι όπως εφαρμόζεται, θα οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα; Θεωρώ ότι όλα τα κόμματα είναι πολύ κατώτερα των περιστάσεων και το επίπεδο των  πολιτικών μας θλιβερό. Απλώς, λόγω ανωτέρας βίας, πάνε να γίνουν κάποιες αλλαγές στην Ελλάδα που έπρεπε να είχαν γίνει από τη δεκαετία του ’80. Όποιο κόμμα και αν ήταν τώρα στην εξουσία, θα αναγκαζόταν να κάνει τις αλλαγές με την ίδια λυσσαλέα αντίδραση που παρατηρείται σήμερα από τον κόσμο, διότι από την μεταπολίτευση και μετά μάθαμε να θεωρούμε τα πάντα κεκτημένα δικαιώματά μας και την έννοια της δημοκρατίας την συλλάβαμε ως ασυδοσία.

Φέτος το καλοκαίρι πως είδατε τη συναυλιακή κίνηση; Σαφώς πεσμένη. Αλλά φέτος το καλοκαίρι δεν πήγα σε καμία συναυλία, γιατί δεν με τράβηξε κάτι και τόσο πολύ. Οι Μπον Τζόβι δεν είναι από τα συγκροτήματα που με ενδιαφέρουν, ούτε για τον Γουότερς τρελαίνομαι. Ωστόσο, αυτό που είδα ήταν ότι οι ελληνικές συναυλίες ήταν πολύ λιγότερες από κάθε άλλη χρονιά, γιατί βγήκαν από το συναυλιακό τοπίο οι χρεοκοπημένοι Δήμοι, που μέχρι πρότινος έκαναν τις καλοκαιρινές συναυλίες. Αλλά και αυτό ακόμα έχει τα καλά του, διότι τελικά θα κάνουν συναυλίες μόνο όσοι έχουν κάποιο σοβαρό λόγο και όσοι έχουν πραγματικό αντίκρισμα στον κόσμο.

Ναι, αλλά με το κόψιμο των συναυλιών ο βιοπορισμός των τραγουδοποιών γίνεται ακόμα πιο δύσκολος, αφού και δισκογραφία πλέον δεν υπάρχει. Πριν από πολλά χρόνια είχα γράψει το «Βάλε μου δύσκολα», γιατί πιστεύω πως όταν σου έρχονται τα εύκολα, δεν ανακαλύπτεις τις δυνάμεις σου, άρα δεν ανακαλύπτεις τον εαυτό σου. Οι δυσκολίες μας αφυπνίζουν και μας ενεργοποιούν και τώρα σε μια τέτοια φάση είμαστε. Το 2011 αυξήθηκαν κατά 30% οι ελληνικές εξαγωγές. Αυτό έγινε γιατί μέχρι τότε δεν υπήρχε ανάγκη να κοιτάξουμε προς τα έξω. Αυτό συνέβη και στη ελληνική μουσική. Τώρα Έλληνες καλλιτέχνες και ατζέντηδες αρχίζουν να ενεργοποιούνται ώστε να βγάλουν το ελληνικό τραγούδι στο εξωτερικό. Εγώ τους το έλεγα από παλιά αλλά μου έλεγαν «δεν έχουμε τώρα χρόνο να ασχοληθούμε με το εξωτερικό…»

Σας βλέπω χαμογελαστό, ενώ μου περιγράφετε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Γιατί; Είναι που… παίρνετε εκδίκηση; (Γελάει) Ναι, διότι από τη μία πλευρά σκέφτομαι «εγώ σας τα έλεγα κι εσείς δεν με ακούγατε» και από απ’ την άλλη πιστεύω ότι δεν μπορεί να συμβεί στους καλλιτέχνες κάτι χειρότερο. Εδώ και 30 χρόνια ζω σε ένα καθεστώς απόλυτης αβεβαιότητας. Ποτέ,  τίποτε δεν μπορούσε να προβλεφτεί με ασφάλεια. Εκεί που νόμιζα ότι καταστρέφομαι, έκανα μια επιτυχία ή εκεί που νόμιζα ότι όλα θα πάνε καλά μπορεί να μην είχα κόσμο στις συναυλίες, οπότε είμαι μαθημένος στην αβεβαιότητα. Αλλά μην με βλέπετε… πολύ ήρεμο. Τα τελευταία 30 χρόνια ξυπνάω με άγχος τις περισσότερες νύχτες και λέω ¨τι θα γίνει;¨ Υπάρχουν δεκάδες παραδείγματα σπουδαίων καλλιτεχνών που εξαφανίστηκαν νωρίς γιατί δεν είχαν έμπνευση ή καταστράφηκαν από τον αλκοολισμό, τα ναρκωτικά ή τον τζόγο. Γι’ αυτό λέω ότι τα 30 χρόνια μου θέλω να τα γιορτάσω.

Έχω την αίσθηση ότι οι επιτυχημένοι καλλιτέχνες που ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’80, μοιάζουν βαλτωμένοι τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει μια φυσιολογική φθορά. Αλλά τα τελευταία χρόνια άκουσα καλές δουλειές από συνομήλικούς μου, όπως από τον Αγγελάκα, τον Μάλαμα, τον Θανάση Παπακωνσταντίνου. Το ευχάριστο είναι ότι έχει εμφανιστεί μια νέα σκηνή, ενώ για πολλά χρόνια υπήρχε κενό. Ίσως αυτός είναι ένας λόγος που με ιντριγκάρει να κάνω επανεκτελέσεις κάποιων τραγουδιών μου για το νέο μου δίσκο με πολλούς από τους νεότερους τραγουδοποιούς, με τους οποίους δεν έχω ξαναδουλέψει. Υπάρχουν πολλοί και καλοί όπως η Μόνικα, ο Μαραβέγιας, o Μπαλάφας, ο Μουζουράκης, ο Δρογώσης.

Πώς σχεδιάζετε το νέο σας άλμπουμ; Επειδή δεν ήθελα να δώσω το μήνυμα ότι γιορτάζω τα 30 χρόνια, κοιτώντας μόνο προς το παρελθόν, θα βγάλω ένα διπλό cd, το ένα με καινούργια τραγούδια και το άλλο με παλιότερα διασκευασμένα.

Ποιες είναι οι επόμενες συναυλιακές κινήσεις σας; Η επόμενη συναυλία μου είναι στο Κηποθέατρο Παπάγου, στις 19 Σεπτεμβρίου, η τελευταία του κύκλου «Ρεμίξ», όπως τον ονόμασα χιουμοριστικά. Τον επόμενο Φεβρουάριο, παράλληλα με την κυκλοφορία του νέου δίσκου μου, θα παίξω στο «Γυάλινο Μουσικό Θέατρο». Σκέφτομαι να κάνω μια σειρά εμφανίσεων δύο μηνών, όπου κάθε εβδομάδα θα έχω έναν ή δύο διαφορετικούς καλεσμένους.