Το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει την έκθεση «Γκίκας – Craxton – Leigh Fermor: Η γοητεία της ζωής στην Ελλάδα», η οποία προσφέρει μια συγκλονιστική ανασκόπηση της ζωής και του έργου των τριών αυτών σπουδαίων προσωπικοτήτων, διερευνώντας παράλληλα τη δυνατή φιλία που αναπτύχθηκε μεταξύ τους – ενώνοντάς τους για περίπου μισό αιώνα – καθώς και τη μεγάλη τους αγάπη για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό. 

Τρεις μεγάλοι δημιουργοί, με διαφορετική αφετηρία ο καθένας, αλλά με κοινά ενδιαφέροντα και κοινά όνειρα για μια Ελλάδα «καθαρή», αγνή και άφθαρτη. Τρεις σπουδαίοι καλλιτέχνες που μετά τον πόλεμο πίστεψαν σε μια νέα αρχή, σε ένα «αύριο» ειρηνικό, δημιουργικό και αισιόδοξο. 

Μέσα από πίνακες ζωγραφικής του Γκίκα και του Craxton, κείμενα του Leigh Fermor καθώς και σημειώσεις, επιστολές, εκδόσεις, αφιερώσεις και σπάνιες φωτογραφίες από τη ζωή των τριών δημιουργών, η έκθεση αναδεικνύει τόσο την αγάπη τους για την Ελλάδα, την ιστορία και τον πολιτισμό της, όσο τις συναρπαστικές τους αναζητήσεις και τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις, συνθέτοντας ένα γοητευτικό παζλ όπου το ελληνικό ειδυλλιακό τοπίο μεταλλάσσεται σε τέχνη και λόγο. 

Η έκθεση χωρίζεται σε πέντε ενότητες, που αντιστοιχούν στις φάσεις της φιλίας τους. Μια φιλία που έμελλε να δημιουργήσει στους τρεις άνδρες δεσμούς τόσο δυνατούς, που καθόρισαν τη ζωή και το έργο τους. Μεταφερόμαστε, λοιπόν, στα πρώτα χρόνια της γνωριμίας τους μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου, αρχικά, για να καταλήξουμε στη συνέχεια στους ελληνικούς τόπους: την Ύδρα όπου βρισκόταν το αρχοντικό του Γκίκα και όπου ο Craxton και ο Leigh Fermor πέρασαν σημαντικό μέρος της ζωής τους, την Καρδαμύλη όπου ο Leigh Fermor κατασκεύασε το «καταφύγιό» του, την Κέρκυρα που ο Γκίκας αποκαλούσε ως «ησυχαστήριό» του και, τέλος, τα Χανιά που γοήτευσαν από την πρώτη στιγμή τον Craxton και αποτέλεσαν τελικά τη μόνιμη κατοικία του.

Συγκεκριμένα, η γνωριμία τους τοποθετείται μεταξύ του 1945 και 1946 όπου ο Νίκος Χατζηκυριάκος – Γκίκας έρχεται σε επαφή με τον John Craxton και τον Patrick Leigh Fermor στο Λονδίνο, με τους δυο τελευταίους να συναντιούνται αργότερα και στην Αθήνα. Εκτός, όμως, από την Αθήνα και το Λονδίνο, τέσσερις ελληνικοί τόποι, και συγκεκριμένα η Ύδρα, η Καρδαμύλη, η Κρήτη και η Κέρκυρα επισφράγισαν τη φιλία τους.

Η Ύδρα συμπληρώνει ένα άκρως σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή και των τριών φίλων. Για τον Γκίκα ήταν το σπίτι του, οι πιο τρυφερές αναμνήσεις των παιδικών του χρόνων, ενώ αργότερα αποτέλεσε το καταφύγιό του και την κυριότερη πηγή έμπνευσής του. Για τον Leigh Fermor, η Ύδρα αποτέλεσε το ησυχαστήριό του και, όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο ίδιος, «μια πηγή ευτυχίας», ενώ για τον Craxton το νησί αυτό συνιστούσε έναν τόπο έμπνευσης και δημιουργίας μέχρι βέβαια το ταξίδι του στην Κρήτη, που θα τον συναρπάσει και θα τον γοητεύσει. 

Η πρώτη του επίσκεψη στην Κρήτη χρονολογείται στο 1947 και έναν χρόνο αργότερα επιστρέφει, δημιουργώντας ένα έργο με θέμα τους Κρητικούς βοσκούς. Γοητεύεται τόσο από την ομορφιά του τόπου όσο και από τη ζεστασιά των ανθρώπων, ώσπου το 1960 παίρνει την απόφαση να ακολουθήσει το όνειρό του και να εγκατασταθεί μόνιμα στα Χανιά. Το βενετσιάνικο λιμάνι αποτελεί τη θέα του σπιτιού του, ενώ ιδιαίτερες φυσιογνωμίες, σκηνές της καθημερινής ζωής και τοπία της κρητικής γης απεικονίζονται στα νέα έργα του. 

Τον αντίστοιχο «παράδεισό» του ο Leigh Fermor θα τον βρει στην Καρδαμύλη. Εκεί, θα μπορέσει να αφοσιωθεί στη συγγραφή που τόσο αγαπούσε: «Επιτέλους μπορούσα να βηματίζω ανάμεσα στα ελαιόδεντρα επί ώρες, σχηματίζοντας φράσεις και διαλύοντάς τες σε κομματάκια ξανά…». 

Η Καρδαμύλη, όμως, θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης και για τον Γκίκα, ο οποίος μαγεύεται από τη φύση της περιοχής, ζωγραφίζει τα τοπία της, δημιουργώντας επίσης έργα για τη διακόσμηση του σπιτιού. 

Τελικός σταθμός η Κέρκυρα. Ο τόπος που συναρπάζει τον Γκίκα, ο οποίος δημιουργεί ένα καταφύγιο το οποίο θα μοιραστεί με τους φίλους του και θα εμπνεύσει και τους τρεις. 

Η λατρεία τους για την Ελλάδα ήταν αναμφισβήτητα το σημείο αναφοράς των τριών αυτών σπουδαίων καλλιτεχνών και της δυνατής φιλίας που τους ένωσε για πενήντα ολόκληρα χρόνια. Αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος της σχέσης τους και παράλληλα πόλο της έμπνευσής τους, η Ελλάδα στιγμάτισε τις παράλληλες ζωές τους και επηρέασε κάθε πτυχή του έργου τους. Μαγεύτηκαν από το ελληνικό τοπίο και θέλησαν να αναδείξουν κάθε στοιχείο της φυσικής ομορφιάς του και των ανθρώπων του. Και το πέτυχαν, καταθέτοντας την ψυχή τους, το ταλέντο τους, την αγάπη τους για την τέχνη τους και μια συγκινητική λατρεία για καθετί ελληνικό.

Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Γκίκας – Craxton – Leigh Fermor: Η γοητεία της ζωής στην Ελλάδα» ξεκίνησε από τη Λεβέντειο Πινακοθήκη της Λευκωσίας, συνεχίζεται στην Αθήνα και θα καταλήξει στο Βρετανικό Μουσείο, στο Λονδίνο.

Την επιμέλεια της έκθεσης έχουν οι Εβίτα Αράπογλου, Ian Collins, Michael Llewellyn-Smith, Ιωάννα Μωραΐτη και την οργάνωση οι Λεβέντειος Πινακοθήκη, Μουσείο 

 

 

Εύα Μπουργάνη