Δύο απόψεις καθηγητών για τα κρίσιμα ζητήματα των συνομιλιών του Προέδρου της Τουρκίας με την ελληνική ηγεσία

«Οι Έλληνες αναμένουν την επίσκεψη Ερντογάν με “σταυρωμένα τα δάχτυλα”». Με αυτόν τον τίτλο περιγράφει η αγγλική διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας «Hurriyet», την επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στην Ελλάδα, σε άρθρο της δημοσιογράφου Αρριάννας Φερεντίνου,

Η πρώτη επίσκεψη του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα της γειτονικής χώρας στην Ελλάδα μετά από 65 χρόνια δημιουργεί αντιδράσεις, καλλιεργεί προσδοκίες και δίνει χώρο για τη διατύπωση θεωριών συνωμοσίας σχετικά με το τι θα πρέπει να αναμένει κανείς από τον κατά γενική ομολογία αμφιλεγόμενο Τούρκο Πρόεδρο.

Σχολιάζοντας τους στόχους της επίσκεψής του στη χώρα μας ο επίκουρος καθηγητής του τμήματος Θεολογίας του ΕΚΠΑ Μιχάλης Μαριόρας, μιλώντας στο «Π», επισημαίνει: «Με βάση το πρόσφατο ταξίδι του στη Σερβία, αυτό που θα επιδιώξει ο Τούρκος Πρόεδρος με την επίσκεψή του στη χώρα μας και – κυρίως – στις επαφές στην ελληνική μουσουλμανική κοινότητα στη Θράκη είναι να κερδίσει τις εντυπώσεις στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας προβάλλοντας τον ισλαμικό λόγο και το ηγετικό του προφίλ. Νομίζω όμως πως ο κύριος Ερντογάν, όντας αρκετά ευφυής, θα αποφύγει να προκαλέσει την ελληνική πλευρά προβάλλοντας τον εαυτό του, κατά την ολιγόωρη παραμονή του στην Κομοτηνή, ως “πατέρα των Τούρκων της Θράκης”.

Είναι προφανές ότι ο Τούρκος Πρόεδρος επιχειρεί να εξέλθει της ιδιότυπης διεθνούς απομόνωσης μετά την επιδείνωση των σχέσεων του με το σύνολο σχεδόν των χωρών της Ε.Ε και τις ΗΠΑ μέσα από την επίσκεψή του στην Αθήνα. Άλλωστε στην ανάγκη του Ταγίπ Ερντογάν να εκμεταλλευτεί την επίσκεψη του στην Ελλάδα, για την «αναθέρμανση» των «παγωμένων» σχέσεων της Τουρκίας με την Ευρώπη αναφέρεται σε διάφορες αναλύσεις που δημοσιεύθηκαν την Τετάρτη σε ενημερωτικές ιστοσελίδες και ο γερμανικός τύπος, που επισημαίνει ότι ο Τούρκος Πρόεδρος επιχειρεί να καταστήσει την Ελλάδα ως γέφυρας επαφής με τη Δύση.

Τα «καυτά ζητήματα» στις επαφές Τσίπρα – Ερντογάν

Τα «φλέγοντα ζητήματα» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, είναι πολλά και είναι προφανές ότι και οι δύο πλευρές έχουν προετοιμαστεί σκληρά, αφού ένας λανθασμένος χειρισμός εκ μέρους ενός εκ των δύο πλευρών μπορεί να έχει συνέπειες στις εύθραυστες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το μεταναστευτικό αναμένεται να τεθεί ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεων του με τον Αλέξη Τσίπρα.  Η συνεχιζόμενη αύξηση των ροών προσφύγων και μεταναστών από τα τουρκικά παράλια, όπως καταγράφεται τους τελευταίους μήνες έχει προκαλέσει ασφυκτικές συνθήκες στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου (περισσότεροι από 9.000 άνθρωποι βρίσκονται σήμερα στο hotspot της Μόριας στη Λέσβο).

«Το μεταναστευτικό και οι προσφυγικές ροές από τα παράλια της Μικράς Ασίας αποτελούν καίριο ζήτημα στις συζητήσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τον Τούρκο Πρόεδρο. Όπως έχω αναφέρει και στο παρελθόν, φοβάμαι ότι ο φετινός χειμώνας στο προσφυγικό ζήτημα στα νησιά του Αιγαίου θα “βαφτεί με αίμα”. Πρέπει να γίνει κατανοητό, κυρίως από την ελληνική πλευρά, ώστε κατόπιν να επιδιώξει τη διατύπωση δεσμεύσεων εκ μέρους του κ. Ερντογάν για καλύτερο έλεγχο των προσφυγικών ροών από την τουρκική ακτοφυλακή, ότι πλέον το μεγαλύτερο πρόβλημα για την Ελλάδα δεν είναι η οικονομική κρίση, αλλά η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος» υπογραμμίζει ο επίκουρος καθηγητής Μιχάλης Μαριόρας.

Από την άλλη πλευρά  η  τουρκική πλευρά εμμένει στα θέματα τρομοκρατίας και αναμένεται να σταθούν στις κατ΄ ιδίαν επαφές στις πρόσφατες συλλήψεις των 9 Τούρκων αριστεριστών του DHKP-C (Λαϊκό Επαναστατικό Απελευθερωτικό Κόμμα – Μέτωπο), ενώ αναμένεται να τεθεί εκ νέου το ζήτημα των Τούρκων «πραξικοπηματιών», όπως τους αποκαλεί το καθεστώς Ερντογάν. Πρόκειται για όλους τους αντικυβερνητικούς που έχουν βρει καταφύγιο στην χώρα μας, για να αποφύγουν τη σύλληψη μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Τα ζητήματα των Ελλήνων μουσουλμάνων που οι Τούρκοι  τους θεωρούν τούρκους ομογενείς ειδικότερα το θέμα της σαρίας μετά και τη προσφυγή Ελληνίδας Μουσουλμάνας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο κατά του ισλαμικού νόμου (σαρία), αποτελεί ένα ακόμη σοβαρό κεφάλαιο. Βεβαίως το Κυπριακό, η κατάσταση μετά το τελευταίο ναυάγιο των διαπραγματεύσεων και οι ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο  αναμένεται να συζητηθούν μεταξύ του Αλέξη Τσίπρα και του Ταγίπ Ερντογάν πίσω από τις κλειστές πόρτες του Μεγάρου Μαξίμου.

Οι χρήσιμες επαφές

Ο διδάκτωρ Ιστορίας Γιάννης Μούτσης, μιλώντας στο «Π» επισημαίνει ότι οι επαφές αυτές είναι χρήσιμες:  «Πολύ συχνά η επίσκεψη ξένων ηγετών στη χώρα μας συνοδεύεται από την καλλιέργεια μεγάλων προσδοκιών για τα πιθανά οφέλη για την εξωτερική μας πολιτική. Η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου πραγματοποιείται σε μια περίοδο που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις χρειάζονται μια νέα ώθηση μέσω της σύναψης συμφωνιών οικονομικού κατά βάση χαρακτήρα (π.χ. επανάληψη σιδηροδρομικής και ακτοπλοϊκής σύνδεσης). Στο Κυπριακό η πρωτοβουλία αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη Λευκωσία εν όψει των προεδρικών εκλογών του Φεβρουαρίου. Η καλλιέργεια σχέσεων καλής γειτονίας αποτελεί κέρδος για την ελληνική εξωτερική πολιτική αυτή την περίοδο και αυτό αναμένεται να επιβεβαιωθεί με την επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγιπ Έρντογαν» τονίζει.

Στο πεδίο των εντυπώσεων και οι δύο πλευρές θα τονίσει τις συμφωνίες σε ζητήματα οικονομικής, εμπορικής και τουριστικής συνεργασίας που δεν δημιουργούν ιδιαίτερες εντάσεις.

Σε ότι αφορά στο ζήτημα των Ελλήνων της Θράκης, η ελληνική πλευρά θέλει να πιστεύει πως ο Τούρκος πρόεδρος θα αποφύγει τις προκλήσεις κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Θράκη την Παρασκευή.

Γενικότερα η ελληνική κυβέρνηση προσδοκά να αποκομίσει οφέλη από την πρώτη επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου σε ένα κράτος – μέλος της Ε.Ε. Ιδιαίτερα μετά την όξυνση των σχέσεων με τη Γερμανία και ενόψει της παρουσίασης από την τουρκική πλευρά μιας «νέας φόρμουλας» του αντιτρομοκρατικού νόμου που θα προσπαθήσει να «κάμψει» τις αντιστάσεις των Ευρωπαίων Εταίρων, για την άρση της βίζας στους Τούρκους πολίτες.

Δράσεις και αντιδράσεις στη Θράκη

Μεγάλη είναι η κινητικότητα στη Θράκη ενόψει της επίσκεψης του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η οποία περιλαμβάνει πέρασμα από την Κομοτηνή και – σύμφωνα με πληροφορίες – συναντήσεις στο τουρκικό προξενείο την Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου. Υπενθυμίζεται ότι η Παρασκευή είναι η ημέρα προσευχής για τους μουσουλμάνους.

Ο Τούρκος Πρόεδρος θα ταξιδέψει αεροπορικώς για τη Θράκη το πρωί της Παρασκευής . Η πτήση του θα προσγειωθεί στο αεροδρόμιο «Δημόκριτος» της Αλεξανδρούπολης και αμέσως θα φύγει για Κομοτηνή, όπου ο πρώτος του σταθμός θα είναι το μικρό τζαμί Κιρμαχαλέ για την προσευχή της Παρασκευής. Όπως αναφέρει η ενημερωτική ιστοσελίδα xronos.gr, αρχικά ο σχεδιασμός προέβλεπε προσευχή του Τούρκου Προέδρου στο Εσκί Τζαμί, εκεί όπου εδρεύει ο διορισμένος από την ελληνική κυβέρνηση Μουφτής.

Τελικά ο Ερντογάν επέλεξε να προσευχηθεί μαζί με τους ομοθρήσκους του σ’ ένα μικρό τζαμί, σε μια κίνηση «καλής θέλησης», σύμφωνα με την ελληνική πλευρά.

Μετά την προσευχή, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ερντογάν θα έχει συναντήσεις με φορείς της μειονότητας. Τον Τούρκο πρόεδρο θα συνοδεύει ο Χακάν Τσαβούσογλου, που κατάγεται από τη Ροδόπη και είχε προετοιμάσει την επίσκεψη Ερντογάν, με δική του επίσκεψη το περασμένο διάστημα. Τότε μάλιστα είχε προκαλέσει αντιδράσεις με την ομιλία του στην «τουρκική» νεολαία, όπου είχε αποκαλέσει «τουρκική μειονότητα» τους Έλληνες μουσουλμάνους της Θράκης και είχε πει μάλιστα ότι η Ελλάδα δεν τους δίνει τα προνόμια που πρέπει.

Δράσεις από τους υπέρμαχους της επίσκεψης Ερντογάν, αλλά και αντιδράσεις από όσους δεν επιθυμούν τον Τούρκο Πρόεδρο στην Κομοτηνή, έντονο παρασκήνιο και πολλά ακόμη συμβαίνουν αυτό το διάστημα, μόλις μερικά 24ώρα πριν από την επίσκεψη Ερντογάν στη Θράκη.

Ο Ερντογάν είχε ξαναέρθει στην περιοχή, τον Μάιο του 2004, τότε υπό το αξίωμα του πρωθυπουργού της Τουρκίας. Τότε, αναφερόμενος στους «αδελφούς της Δυτικής Θράκης», είπε ότι «όσο ισχυρή είναι η Ελλάδα τόσο θα προοδεύει η δική σας ευτυχία». Στη διαδρομή από την κεντρική πλατεία της Κομοτηνής στο τουρκικό προξενείο ο Τούρκος τότε πρωθυπουργός είχε γίνει δέκτης θερμών εκδηλώσεων από εκατοντάδες ομοθρήσκους του, οι οποίοι τον χειροκρότησαν φωνάζοντας «Ινσαλάχ», δηλαδή «ο θεός μαζί σου».

Οι αντιδράσεις στην επίσκεψη»

«Επιτέλους, ασκήστε κυριαρχία» αναφέρουν σε επιστολή τους 22 συλλογικότητες της Θράκης λέγοντας ισχυρό «όχι» στο πέρασμα Ερντογάν από τη Θράκη. Πιο συγκεκριμένα, η επιστολή, που φέρει τον τίτλο «Όχι στην επίσκεψη Ερντογάν», έχει ως αποδέκτες τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, τον πρωθυπουργό και το υπουργείο Εξωτερικών. Μάλιστα, την Τρίτη το πρωί η αστυνομία προχώρησε στην προσαγωγή τριών αφισοκολλητών, σύμφωνα με πληροφορίες των τοπικών ενημερωτικών μέσων.

Τελικά την Αθήνα την περιμένει αύριο μια δύσκολη μέρα, με κλειστούς δρόμους και «δρακόντεια» μέτρα ασφαλείας που έχουν λάβει πι ελληνικές αρχές για την προστασία του Ερντογάν. Τον Τούρκο Πρόεδρο συνοδεύουν  200 αστυνομικοί της Προεδρικής Φρουράς της Τουρκίας, που θα ακροβολιστούν  α σε διάφορα «στρατηγικά» σημεία της επίσκεψης. Επιπλέον το αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ. διαθέτει συνολικά 2.800 αστυνομικούς.  Σε αντιθέσει με όσα έχουν γραφεί τις τελευταίες ημέρες, πρόκειται για τη  μισή δύναμη συγκριτικά με αυτή που διατέθηκε για την επίσκεψη του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα το αντίστοιχο χρονικό διάστημα πέρυσι.