Φιλίπ Μυρέ: Αγαπητοί Τζιχαντιστές…

Μετάφραση: Νίκος Ν. Μάλλιαρης

Επίμετρο: Λάκης Προγκίδης

 

Γραμμένη στα τέλη του 2001 με αφορμή τις επιθέσεις στους δίδυμους Πύργους, η ανοιχτή επιστολή του Φ. Μυρέ αναλύει με περίσσεια τόλμη αλλά και σκωπτικό χιούμορ την παρακμή των δυτικών κοινωνιών στην αυγή του 21ου αιώνα, προτείνοντας έτσι μια νέα ανάγνωση του φαινομένου της ισλαμικής τρομοκρατίας. Για τον Μυρέ οι επιθέσεις εναντίον της Δύσης, πέραν από επαίσχυντες, καθίστανται και κωμικοτραγικές από τη στιγμή που οι ίδιοι οι Δυτικοί καταστρέφουν συστηματικά από μόνοι τους τον στόχο των τρομοκρατών. Με την έντιμη, όσο και εύστοχη, ευθύτητά της η επιστολή αυτή επαναφέρει στο προσκήνιο τον απλό και κατανοητό δημόσιο λόγο, όπως επίσης και κριτικό χιούμορ -δυο αρετές που τείνουν να εκλείψουν ολοκληρωτικά.

Εκδόσεις Μάγμα

Δεν πρόκειται ούτε για λιβελογράφημα, ούτε για φάρσα, ούτε όμως και για κάποια από τις συχνές προκλήσεις με τις οποί­ες διασκεδάζουν τα τελευταία χρόνια οι μηντιακοί διανοούμενοι και το κοινό. […] Ο Μυρέ μιλά για μια βρυκολακιασμένη Δύση. Μιλά για τον πολιτισμό που κατάφερε μέσα σε πενήντα χρόνια να αυτοκα­ταστραφεί, για έναν πολιτισμό που μπόρεσε να εξα­ντλήσει ολόκληρη τη ζωτική του δύναμη, που πέτυχε να αποξηράνει μέχρι και την τελευταία ικμάδα του στοιχείου που συγκροτούσε την ιδιοσυγκρασία του και στάθηκε έτσι ικανός να παρεκκλίνει απόλυτα από τις αξίες του, τουτέστιν από την «κριτική σκέψη, το πνεύμα της σύγκρουσης και την ικανότητα ν’ αφο­μοιώνουμε το Κακό και το δαιμονικό προκειμένου να τα κατανοούμε και να τα πολεμούμε».

Λάκης Προγκίδης

«Σε γενικές γραμμές, ένα είναι το μέτωπο από το οποίο δεν πρόκειται να παραιτηθούμε ποτέ εμείς οι Δυτικοί, ένα είναι το μέτωπο στο οποίο επιδιώκουμε την ολοκληρωτική νίκη. Δεν είναι ούτε το μέτωπο του χρήματος ούτε εκείνο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: είναι το μέτωπο της ανθρωπολογικής οπισθοδρόμησης. […] Η ουσία όλης αυτής της ιστορίας έγκει­ται στο γεγονός πως αυτό στο οποίο επιτίθεστε δεν έχει περιεχόμενο. Κατά συνέπεια, αν θέλετε να πα­ραμείνετε στο ύψος τούτων των άνευ προηγουμένου περιστάσεων που δημιουργήσατε, θα χρειαστεί να μας μιμηθείτε. Από εδώ και στο εξής, λοιπόν, ο ορί­ζοντας προς τον οποίο θα πρέπει να τείνετε είναι ο ορίζοντας της απουσίας νοήματος».

Φιλίπ Μυρέ

Η κριτική ματιά του Φιλίπ Μυρέ

Το σύντομο δοκίμιο του Φιλίπ Μυρέ (1945-2006) αποτελεί ίσως μια από τις πιο εύστοχες και διεισδυτικές κοινωνιολογικές αναλύσεις για τον σημερινό κόσμο. Για τον συγγραφέα η επικαιρότητα αποτελεί απλώς το φόντο πάνω στο οποίο σχολιάζει τα κακώς κείμενα της εποχής μας. Δεν τον απασχολεί τόσο το πολιτικό διακύβευμα που προκύπτει από τις επιθέσεις των τζιχαντιστών, όσο η αναγκαιότητα μιας αποτύπωσης της κοινωνικής κατάστασης εντός των δυτικών κοινωνιών, οι οποίες δείχνουν ολοένα και περισσότερο να παρακμάζουν.

Εκμεταλλευόμενος την αφορμή που προσέφεραν οι τζιχαντιστές με τις επιθέσεις στην Αμερική το 2001, γράφει μια τολμηρή και άκρως ειρωνική επιστολή προς τους δράστες των επιθέσεων. Σε αυτήν τούς εξηγεί με απλά λόγια πως δεν κατάφεραν δα και κάτι σπουδαίο, όπως οι ίδιοι νομίζουν, μιας και οι στόχοι τους είναι κατά κάποιον τρόπο ήδη υπονομευμένοι από τους ίδιους τους δυτικούς. Στις σύγχρονες κοινωνίες της κατανάλωσης, όπου το μόνο που μας νοιάζει είναι «να περνάμε καλά» ενώ οποιαδήποτε ασημαντότητα καθίσταται αυτοσκοπός και κάθε είδους σοβαρότητα έχει χαθεί. Ακόμα και η αντιμετώπιση των αποτρόπαιων αυτών τρομοκρατικών πράξεων θα θαφτεί κάτω από το αχαλίνωτο κέφι για τις απολαύσεις της καθημερινής ζωής. Όπως περιγράφει με μια πρωτοφανή ειλικρίνεια ο συγγραφέας, το πένθος των δυτικών θα κρατήσει λίγες μέρες, ωστόσο στη συνέχεια θα ξεχυθούν ξανά στην κεντρική οδό του καταναλωτισμού, του ξέφρενου γλεντιού και των απολαύσεων.

Παρότι, γραμμένη στα τέλη του 2001, η επιστολή του Μυρέ παραμένει άκρως προφητική για όσα βλέπουμε και σήμερα να συμβαίνουν: Κάθε τρομοκρατική επίθεση αντιμετωπίζεται εντός των δυτικών κοινωνιών ως απειλή ή προσβολή του «δικαιώματός» μας στη διασκέδαση, την κατανάλωση και τον ιδιωτικό βίο.

Η συγγραφική του ευστροφία του Μυρέ ανιχνεύει το βάρος της ελαφρότητάς μας, τη σοβαρότητα του γελοίου τρόπου ζωής και την κατάρρευση στην οποία οδηγούμαστε αναπόδραστα. Ο Λάκης Προγκίδης στο περιεκτικό του επίμετρο, το οποίο συνοδεύει την έκδοση, χαρακτηρίζει την επιστολή ως «ένα βιβλίο που κάνει έκκληση στην κοινή λογική». Και πράγματι, έχουμε φτάσει σε τέτοιο σημείο εντός της Δύσης, που το πιο αυτονόητο και το πιο λογικό ακούγεται ταυτόχρονα ως κάτι το φοβερά προκλητικό ή σκανδαλώδες.