Ήταν 29 Μαΐου 2014 όταν υπογράφηκε η συνθήκη της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, μιας περιορισμένης αλλά καθαρά οικονομικής ένωσης, όπως χαρακτηρίστηκε, ανάμεσα στις Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν, με έναρξη ισχύος την 1η Ιανουαρίου 2015.

Από τους «New York Times» η ΕΟΕ χαρακτηρίστηκε ως μια «χλωμή απομίμηση» του οράματος της Ε.Ε. Εξάλλου ξεκίνησε ως μια τελωνειακή ένωση, η οποία «δεν αγγίζει την ανεξαρτησία και την εθνική κυριαρχία των κρατών που μετέχουν». Τρία χρόνια μετά ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ προτείνει στον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, κατά τη συνάντησή τους στο Πεκίνο, να εργαστούν από κοινού για να προωθήσουν την ανάπτυξη της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EEU) και της κινεζικής πρωτοβουλίας «Μια ζώνη ένας δρόμος».

Ο «πόλος» του Πούτιν

Η υπογραφή της Συνθήκης της Ευρασιατικής Ένωσης το 2014 σημαδεύτηκε από την απουσία της Ουκρανίας, η οποία αποτελεί μακροχρόνιο στόχο του Προέδρου Πούτιν για την επιβεβαίωση της Ρωσίας ως παγκόσμιας οικονομικής δύναμης. Την ίδια στιγμή – εν μέσω βαρύτατων κυρώσεων των ΗΠΑ στη Ρωσία – υπογράφηκε συμφωνία ανάμεσα στην τελευταία και την Κίνα για παροχή φυσικού αερίου, γεγονός που επισφράγισε τη στροφή της Ρωσίας προς την Ασία, σε μια προσπάθεια να εδραιώσει τα εθνικά της συμφέροντα.

Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση έχει μια ενσωματωμένη κοινή αγορά που αριθμεί 183 εκατ. άτομα και ένα ΑΕΠ που ξεπερνά τα 4 τρισ. δολάρια ΗΠΑ. Η ένωση λειτουργεί μέσω υπερεθνικών και διακυβερνητικών θεσμών. Εκτελεστικό όργανο του οργανισμού είναι η Ευρασιατική Οικονομική Επιτροπή, ενώ δικαστικό σώμα είναι το Δικαστήριο της EEU. Λειτουργεί επίσης και η Ευρασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα.

Οι εθνικές κυβερνήσεις εκπροσωπούνται συνήθως από το Συμβούλιο της Ευρασιατικής Επιτροπής. Η Ρωσία επιπλέον πρότεινε για την Ευρασιατική Ένωση διάφορα χαρακτηριστικά αντίστοιχα αυτών της Ε.Ε., όπως κοινό διαβατήριο και νόμισμα, ένα κοινοβούλιο, μια κοινή δύναμη φύλαξης των συνόρων και μια κοινή οικονομική εξωτερική πολιτική. Το Καζακστάν ήταν αυτό που αντιτάχθηκε σε οτιδήποτε άλλο πλην των οικονομικών δεσμών.

Αναλυτές εκείνες τις ημέρες προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την απόφαση του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.

● Πρώτον, ο Πούτιν ήθελε να δημιουργήσει τον δικό του «οικονομικό πόλο», που θα καταστήσει τη Ρωσία αντάξια των άλλων μεγάλων παγκόσμιων εμπορικών δυνάμεων, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Κίνα και οι ΗΠΑ και να ανακτήσει την αίγλη της ως υπερδύναμη.

● Δεύτερον, η ΕΟΕ θα εξασφαλίσει την επιρροή της Μόσχας στην οικονομική ανάπτυξη των πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών, ιδιαίτερα στην Κεντρική Ασία, πριν αρχίσουν να στρέφονται προς την Κίνα.

● Τρίτον, πολλοί αναλυτές υποστήριξαν ότι ο Πούτιν θεωρεί την Ευρασιατική Ένωση ως μια προφανή εκδήλωση της ιδεολογίας του, ότι δηλαδή η Ρωσία και οι δορυφόροι της αντιπροσωπεύουν το αντιδυτικό προπύργιο, ένα προπύργιο που πρεσβεύει πιο συντηρητικές, παραδοσιακές και θρησκευτικές αξίες, που έρχονται σε αντίθεση με αξίες της Δύσης.

Τα όπλα Ρωσίας – Κίνας

Καθώς συνεχίζονται οι αμερικανικές κυρώσεις στη Ρωσία, ενώ έχει υπογραφεί το προεδρικό διάταγμα Τραμπ για επιβολή δασμών ύψους 60 δισ. δολαρίων προς κινεζικά προϊόντα και εξετάζεται και επιβολή νέων δασμών ύψους 100 δισ. δολαρίων, ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ καλεί τον Ρώσο ομόλογό του να εργαστούν από κοινού για να προωθήσουν την ανάπτυξη της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EEU) και της κινεζικής πρωτοβουλίας «Μια ζώνη ένας δρόμος».

Τη στιγμή που τα αποθέματα εμπορικού αργού πετρελαίου της Κίνας μειώθηκαν κατά 2,39% στα τέλη Μαρτίου και σε σύγκριση με το επίπεδο των αποθεμάτων στα τέλη Φεβρουαρίου και του εμπορικού πολέμου που έχει προκαλέσει ο Πρόεδρος Τραμπ, η Ασία φαίνεται να περνά στην αντεπίθεση.

Ο Σι Τζιπίνγκ πρότεινε επίσης στη ρωσική πλευρά να ενεργήσουν από κοινού στην κατεύθυνση της προάσπισης των διεθνών κανόνων δικαίου. «Πρέπει να υπερασπιστούμε μαζί τις κοινά αποδεκτές αρχές που διέπουν τις διεθνείς σχέσεις, οι οποίες βασίζονται στους κανόνες του διεθνούς δικαίου» δήλωσε ο Πρόεδρος της Κίνας. «Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει η Κίνα και η Ρωσία να ενισχύουν διαρκώς τη συνεργασία τους στα διεθνή φόρα, όπως στην Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης (SOC), τα BRICKS και τη σύνοδο των G20». Τα πρώτα βήματα για την οικοδόμηση της σημερινής σινο-ρωσικής φιλίας, ωστόσο, πραγματοποιήθηκαν το 2014, όταν οι δυο χώρες υπέγραψαν το Σύμφωνο Στρατηγικής Συνεργασίας, το οποίο περιείχε κυρίως μεγάλες οικονομικές συμφωνίες. Η συνεργασία του Ρώσου Προέδρου με τον Κινέζο ομόλογό του αμέσως μετά την επιβολή των κυρώσεων στη Ρωσία από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τη σημασία της νεοσύστατης αυτής φιλίας, με την Κίνα να αντιτίθεται ευθέως στις προσταγές και τις επιθυμίες της Δύσης.

Η «ζεύξη» αυτή, επισφραγίστηκε κυρίως με τη συμφωνία κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου με το όνομα «Δύναμη της Σιβηρίας» – ενός από τα μεγαλύτερα κατασκευαστικά έργα μέχρι σήμερα – όσο και από το μερίδιο της Κίνας στον ρωσικό πετρελαϊκό γίγαντα Rosneft και τη συμφωνία, το 2014, μεταξύ της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας (PBOC) και της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας για ανταλλαγή νομισμάτων ύψους 150 δισ. γουάν και 815 δισ. ρουβλίων (24 δισ. δολάρια την εποχή εκείνη).

Οι κινήσεις αυτές φανέρωσαν ένα ευρύτερο στρατηγικό πλάνο. Τη μείωση της εξάρτησης των δύο χωρών, όσον αφορά το εμπόριο και την ενέργεια, από τις περιοχές που βρίσκονται στην επιρροή των ΗΠΑ.