Πολλοί γνωρίζουμε την Bayer, ίσως περισσότεροι γνωρίζουμε τη Monsanto. O δρόμος για την εξαγορά της αμερικανικής αγροχημικής και βιοτεχνολογικής εταιρείας Monsanto από τη γερμανική Bayer ήταν μακρύς.

Αρχικά η εξαγορά επρόκειτο να ολοκληρωθεί τον προηγούμενο χρόνο. Καθυστέρησε ωστόσο εξαιτίας της έγκρισης πολλών αρχών ανταγωνισμού και σύστασης καρτέλ, που έθεσαν πλήθος προϋποθέσεις, και έκλεισε τελικά μόλις πριν από έναν μήνα. Και το τίμημα αυτής: 66 δισεκατομμύρια δολάρια ή σχεδόν 59 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η Bayer εξειδικεύεται κυρίως στον κλάδο χημικών και φαρμάκων, ενώ η Monsanto είναι η μεγαλύτερη εταιρεία παρασκευής εντομοκτόνων και γενετικά τροποποιημένων σπόρων στον κόσμο. To deal των δύο κολοσσών παραμένει αμφιλεγόμενο.

 

Γυρνώντας πενήντα χρόνια πίσω, οι δύο εταιρείες αναγκάστηκαν να διαχωριστούν υπό την πίεση αποφάσεων αμερικανικών δικαστηρίων, ώστε να αποφευχθεί η παραβίαση των βασικών αντιμονοπωλιακών κανονισμών, καθώς οι δύο «χημικοί γίγαντες» εμπόδιζαν τον ανταγωνισμό στην αγορά. Αλλά αυτό ήταν τότε. Σήμερα, με τη νέα συγχώνευση, το 30% του συνόλου των παγκόσμιων πωλήσεων φυτοφαρμάκων και γεωργικών σπόρων θα ελέγχεται πλέον από τη νέα εταιρεία.

Σύμφωνα με πληροφορίες που κυκλοφόρησαν στον επιχειρηματικό κόσμο, ένας από τους όρους με την έναρξη των διαπραγματεύσεων για τη συγχώνευση ήταν πως η γερμανική φαρμακοβιομηχανία θα κρατήσει την εμπορική επωνυμία των προϊόντων της Monsanto, αλλά θα απαλλαγεί από το όνομα της εταιρείας, που είναι συνώνυμο των γενετικά τροποποιημένων σπόρων. Με αυτόν τον τρόπο, Monsanto και γενετικώς μεταλλαγμένα προϊόντα ξεπλένονται στην κολυμπήθρα της «ευυπόληπτης» Bayer.

«Το όνομα της εταιρείας θα είναι Bayer και η ονομασία Monsanto – όνομα που διατηρούνταν επί 117 χρόνια – δεν θα υφίσταται πλέον. Τα αποκτηθέντα προϊόντα θα διατηρήσουν την εμπορική τους επωνυμία και θα γίνουν μέρος του χαρτοφυλακίου της Bayer», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση της γερμανικής φαρμακοβιομηχανίας.

 

Το deal των δύο «χημικών γιγάντων» φέρνει τα 3/4 της παγκόσμιας αγροκαλλιέργειας στα χέρια δύο πολυεθνικών. Όπως δήλωσε η επίτροπος Ανταγωνισμού της Κομισιόν Μαρτζέτ Βεστάτζερ, «η απόφασή μας διασφαλίζει ότι θα υπάρξει αποτελεσματικός ανταγωνισμός και καινοτομία στους τομείς των σπόρων προς σπορά, των φυτοφαρμάκων και της ψηφιακής γεωργίας», υποστηρίζοντας πως ο αριθμός των παγκόσμιων παικτών που ανταγωνίζονται ενεργά με τις αγορές αυτές θα παραμείνει ίδιος.

Οι όροι της συμφωνίας καλύπτουν την εκποίηση ορισμένων επιχειρήσεων της Bayer, συμπεριλαμβανομένης της παγκόσμιας δραστηριότητας σπόρων, όπως η κανόλα, το βαμβάκι και η σόγια (με μικρές εξαιρέσεις που περιορίζονται στην περιοχή της Ασίας), την πλατφόρμα Ε & Α για υβριδικό σιτάρι, την παγκόσμια επιχείρηση γλυφοσινικού αμμωνίου καθώς και ορισμένα ζιζανιοκτόνα με βάση τη glyphosate στην Ευρώπη, κυρίως για βιομηχανική χρήση.

Οι όροι προβλέπουν επίσης τη μεταφορά τριών ερευνητικών έργων της Bayer στον τομέα των μη επιλεκτικών ζιζανιοκτόνων και τη χορήγηση αδείας στο χαρτοφυλάκιο της ψηφιακής γεωργίας της Bayer. «Πράσινο φως» για τη συγχώνευση έχει ήδη δώσει η Κίνα και η Βραζιλία, ενώ η Ρωσία ακόμη εξετάζει τη συμφωνία και η Αυστραλία έχει διαμηνύσει πως δεν θα σταθεί εμπόδιο. Συνολικά, η Bayer έχει λάβει εγκρίσεις από περισσότερες από τις μισές (30 είναι συνολικά) ρυθμιστικές αρχές διεθνώς για τη συναλλαγή.

 

Σύμφωνα με τον πρώην υποκυβερνήτη της πολιτείας του Μιζούρι Τζο Μάξγουελ, η ισχυροποίηση μεγάλων επιχειρήσεων στον αγροτικό τομέα, και δη πολυεθνικών, ενέχει σοβαρές συνέπειες, κυρίως για τους κατοίκους της υπαίθρου και τους απασχολούμενους στη γη. Πράγματι, ένα τέτοιο τοπίο σκιαγραφείται με την εξαγορά της Monsanto από τον γερμανικό κολοσσό Bayer, ύστερα και από τη συγχώνευση των εταιρειών Dow και Du Pont και την εξαγορά της ελβετικής Syngenta από την κινεζική ChemChina. «Ελέγχουν τον σπόρο, τη γενετική παραγωγή και πωλούν χημικά. Πιστεύετε ότι θα δημιουργήσουν σπόρους που χρειάζονται λιγότερες χημικές ουσίες;», αναφέρει ο Τζο Μάξγουελ. Πρόκειται ασφαλώς για μια συγκυρία που εμποδίζει τον ανεξάρτητο γεωργό να διαφοροποιηθεί, φυτεύοντας ό,τι εκείνος επιθυμεί. Κάπως έτσι, πλησιάζουμε σε ένα κομβικό σημείο, όπου πλέον τρεις εταιρείες θα ελέγχουν περίπου το 80% της αμερικανικής σποροπαραγωγής και το 70% των φυτοφαρμάκων.

Την ίδια στιγμή, η «Wall Street Journal» δημοσίευσε απογοητευτικά στοιχεία για το παρόν και το μέλλον του Αμερικανού αγρότη. Οι αγρότες στις ΗΠΑ σήμερα είναι λιγότεροι από δύο εκατομμύρια, ο χαμηλότερος αριθμός από το 1800. Η θλιβερή πραγματικότητα για τους αγρότες είναι ότι, ενώ η συγχώνευση αφορά δισεκατομμύρια δολάρια, η εκμετάλλευση γης δεν ανήκει σε αυτούς και το εισόδημά τους καταρακυλά συνεχώς.

 

Στην Ελλάδα, στις αρχές Μαρτίου, η Monsanto έλαβε πενταετή άδεια από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την κυκλοφορία στη χώρα του γνωστού φυτοφαρμάκου Roundup, που περιέχει την καρκινογόνα χημική ουσία γλυφοσάτη.

Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση, που δημοσιεύθηκε στον διαδικτυακό τόπο Διαύγεια και υπογράφει η Δ/νση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής – Τμήμα Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων, η άδεια διάθεσης στην αγορά του συγκεκριμένου προϊόντος χορηγείται από τις 6.3.2018 έως και την 15.12.2023.

Υπενθυμίζεται πως, παρά την έντονη συζήτηση γύρω από την πρόκληση καρκίνου από το βασικό συστατικό του φυτοφαρμάκου Roundup της Monsanto, τη χημική ουσία γλυφοσάτη, ανακοίνωσε και η Κομισιόν την ανανέωση της πενταετούς άδειας για το αμφιλεγόμενο προϊόν.

Ο μεγαλύτερος φόβος, πάντως, όπως επισημαίνουν οι ακτιβιστές, είναι πως η τελική επιδίωξη της Bayer «είναι να κατακλύσει την ευρωπαϊκή αγορά με γενετικώς τροποποιημένα προϊόντα», όπως έχει ήδη κάνει η Monsanto σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Το μέλλον της διατροφής μας διαγράφεται δυσοίωνο.