search
ΤΡΙΤΗ 19.03.2024 11:51
MENU CLOSE

Ακραία επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής – Τα «εργαλεία» πρόβλεψης πυρκαγιών

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ

τεύχος 2033
9-8-2018
11.08.2018 03:00
Ακραία επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής - Τα «εργαλεία» πρόβλεψης πυρκαγιών - Media
 
Ο κόσμος μας βρίσκεται σε μια κατάσταση μόνιμων κρίσεων. Οικονομικές, πολιτικές, γεωπολιτικές. Όμως, υπάρχει μια απειλή που είναι δεδομένο ότι θα καθορίσει, τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό βαρύτητας με τις υπόλοιπες, αυτόν τον αιώνα: Η κλιματική αλλαγή. Η αποδιοργάνωση στο κλίμα θα απαιτήσει εν τέλει τεράστια προσπάθεια και πόρους και αναμένεται να επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία περισσότερο από άλλους παράγοντες που βρίσκονται στο προσκήνιο.
 
Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη πάψει να αποτελεί μια αφηρημένη και μακρινή απειλή. Έγινε ένα πρόβλημα που απαιτεί άμεση αντίδραση. Όμως, παγκοσμίως, ο πόλεμος ενάντια στην κλιματική αλλαγή χάνεται.
● Στην Ιαπωνία κηρύχθηκε κατάσταση φυσικής καταστροφής όταν χιλιάδες άνθρωποι εισήχθησαν στα νοσοκομεία και 125 πέθαναν ύστερα από ένα κύμα καύσωνα με θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών Κελσίου στο Τόκιο για πρώτη φορά.
● Στο Πακιστάν ένας καύσωνας σκότωσε 65 ανθρώπους σε μόλις τρεις μέρες.
● Στο Ομάν, πριν από λίγες εβδομάδες, κατεγράφη ρεκόρ χαμηλότερης θερμοκρασίας 24ωρου στους 42,6 βαθμούς Κελσίου.
● Στην Ολλανδία η άσφαλτος έλιωσε στους δρόμους.
 
Τέτοια φαινόμενα κάποτε καταγράφονταν ως αφύσικα και ακραία, αλλά σήμερα είναι συνηθισμένα.
Οι επιστήμονες προειδοποιούσαν επί χρόνια ότι καθώς ο πλανήτης υπερθερμαίνεται – σήμερα είναι τουλάχιστον έναν βαθμό Κελσίου θερμότερος από την αρχή της βιομηχανικής εποχής – τα καιρικά φαινόμενα θα… τρελαθούν. Ανάλυση συμπέρανε ότι το πνιγηρά ζεστό φετινό καλοκαίρι στην Ευρώπη θα είχε λιγότερες από τις μισές πιθανότητες να εμφανιστεί αν δεν υπήρχε η παγκόσμια υπερθέρμανση, η οποία προκλήθηκε από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Τα κύματα καύσωνα δημιουργούν σοβαρά προβλήματα, ειδικά στον ανεπτυγμένο κόσμο. Οι καλλιέργειες καταστρέφονται, οι εργαζόμενοι γίνονται λιγότερο παραγωγικοί. Μελέτες συνέδεσαν τις υψηλές θερμοκρασίες ακόμα με την αύξηση στα βίαια εγκλήματα!
 
«Σκοτώνει» η ζέστη
Το χειρότερο είναι ότι η ζέστη σκοτώνει. Μόνο το 2003 πάνω από 70.000 άνθρωποι πέθαναν στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια ενός αφόρητα ζεστού καλοκαιριού. Τότε αυτό είχε θεωρηθεί ως ένας καύσωνας που εμφανίζεται μια φορά στη χιλιετία. Όμως, πριν από λίγα χρόνια, η Μετεωρολογική Υπηρεσία της Βρετανίας υπολόγισε ότι, από το 2012 και μετά, καλοκαίρια σαν το εφιαλτικό του 2003 αναμένεται να εμφανίζονται όχι κάθε 1.000, αλλά κάθε 127 χρόνια.
Καμιά από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής δεν είναι τόσο αυταπόδεικτες όσο οι καύσωνες και οι πλημμύρες. Όμως, το κατά πόσον αυτές είναι άμεσο αποτέλεσμα του ανθρώπινου παράγοντα ήταν επί χρόνια το αντικείμενο σφοδρής διαμάχης μεταξύ επιστημόνων, πολιτικών κ.ά.
 
Αιτίες αύξησης ακραίων φαινομένων
Δεν είναι επιστημονικά εύκολο να αποδώσεις κάθε κύμα καύσωνα, ξηρασίας ή κάθε πλημμύρα στην ανθρώπινη ρύπανση. Ασυνήθιστα ακραία καιρικά γεγονότα συμβαίνουν. Η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει ποτέ καταγραφεί είναι οι 56,7 βαθμοί Κελσίου στην Death Valley της Καλιφόρνια στις 10 Ιουλίου 1913. Όταν ακόμα οι συγκεντρώσεις του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα ήταν ασύγκριτα χαμηλότερες απ’ όσο τώρα.
 
Όμως οι επιστήμονες, χρησιμοποιώντας μοτίβα στατιστικών για να συγκρίνουν τα πραγματικά καιρικά συμβάντα με προσομοιώσεις υπολογιστών για το πώς θα ήταν ο καιρός αν εξέλιπε η ανθρώπινη δραστηριότητα, μπορούν πλέον να υπολογίσουν και να δείξουν πώς ακριβώς ο άνθρωπος έκανε ένα συγκεκριμένο σπάνιο ακραίο καιρικό φαινόμενο να εμφανίζεται συχνότερα.
 
Το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης συμπέρανε ότι η κλιματική αλλαγή διπλασιάζει την πιθανότητα να συμβεί ένα ακραίο φαινόμενο. Το Carbon Brief, ένα portal που ειδικεύεται στην κλιματική επιστήμη και την ενεργειακή πολιτική, μελέτησε 48 μεγάλους καύσωνες των τελευταίων χρόνων και βρήκε ότι οι 41 από αυτούς έφεραν το «αποτύπωμα» ανθρώπινης δραστηριότητας.
 
Αν οι εκπομπές άνθρακα συνεχίσουν να μην μειώνονται, θα είναι καταστροφικές. Η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποίησε ότι μόνο μέχρι το 2030 το κόστος παγκοσμίως της χαμένης παραγωγικότητας λόγω της υπερθέρμανσης θα είναι 2 τρισ. δολάρια. Μόνο στην Ινδία, η αύξηση της θερμοκρασίας και οι πλημμύρες θα κοστίσουν το 2,8% του κατά κεφαλήν ΑΕΠ έως το 2050 και θα ρίξουν κατακόρυφα το βιοτικό επίπεδο 600 εκατομμυρίων ανθρώπων σε περιοχές που θεωρούνται οι πιο ευπαθείς.
 
Πέρα από οποιαδήποτε συνέπεια στις οικονομίες, το τρομακτικότερο είναι οι βέβαιες και μεγάλες απώλειες ανθρώπινων ζωών σε ολόκληρο τον κόσμο. Έστω και τώρα, η κοινή γνώμη άρχισε να ανησυχεί σοβαρά. Δημοσκόπηση που έγινε σε 38 χώρες βρήκε ότι το 61% των ανθρώπων θεωρεί την κλιματική αλλαγή τεράστια απειλή. Μόνο οι τρομοκράτες του ISIS εμπνέουν μεγαλύτερο φόβο.
 
Σε πολλές χώρες της Δύσης, κάποιοι επενδυτές άρχισαν να κάνουν λόγο για αποεπένδυση σε εταιρείες που βασίζουν την κερδοφορία τους στον άνθρακα και το πετρέλαιο.
Παρά την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, πολλές αμερικανικές πολιτείες και πόλεις επανεπιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στη Συμφωνία.
Όσο πιο εμφανείς είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τόσο πιο εμφανείς γίνονται και οι προκλήσεις και οι παράγοντες που στέκονται εμπόδιο στην αποτροπή της. Οι αισιόδοξοι θεωρούν ότι ένα μέλλον χωρίς άνθρακα είναι κοντά. Όμως, ακόμα και με την πίεση της επίτευξης διεθνών στόχων, αυτό αποδεικνύεται ιδιαίτερα δύσκολο.
Για τρεις λόγους:
● Πρώτον, η διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για ενέργεια, κυρίως στην αναπτυσσόμενη Ασία. Την περίοδο 2006-2016, όταν οι αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας εκτινάχθηκαν, η ενεργειακή τους κατανάλωση αυξήθηκε κατά 40%. Η χρήση άνθρακα, του πιο βρόμικου από τα ορυκτά καύσιμα, αυξανόταν με ρυθμό 3,1% ετησίως.
● Δεύτερον, η οικονομική και πολιτική αδράνεια. Όσο περισσότερα ορυκτά καύσιμα καταναλώνει μια χώρα τόσο δυσκολότερο είναι να «απογαλακτιστεί» από αυτά. Ισχυρές ομάδες συμφερόντων και οι ψηφοφόροι που τις υποστηρίζουν φροντίζουν να εδραιώνουν τον άνθρακα στο ενεργειακό «προφίλ» μιας χώρας. Το να αναμορφωθούν οι παλιοί τρόποι που γίνονται τα πράγματα μπορεί να πάρει χρόνια.
● Τρίτον, οι τεχνικές δυσκολίες για να πάψει η εξάρτηση στον άνθρακα στις βιομηχανίες που δεν έχουν αντικείμενο την παραγωγή ενέργειας. Όμως, άλλες μορφές της οικονομικής δραστηριότητας, από τη γεωργία μέχρι τις μεταφορές και τον χάλυβα, είναι δυσκολότερο να απεξαρτηθούν από τον άνθρακα και να στραφούν στις καθαρές μορφές ενέργειας.
 
«Παράθυρο» 20 χρόνων
Αν και είναι υπεύθυνες για πάνω από τις μισές εκπομπές άνθρακα παγκοσμίως, είναι τεχνικά δυσκολότερο να «καθαρίσουν» απ’ ό,τι ο κλάδος της ενέργειας και επιπλέον προστατεύονται από κατοχυρωμένα βιομηχανικά συμφέροντα. Στην Κίνα υπάρχουν πάνω από ένα εκατ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Όμως, επειδή βασίζονται σε ένα ηλεκτρικό δίκτυο που κατά τα δύο τρίτα δουλεύει με άνθρακα, καταλήγουν να παράγουν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα απ’ ό,τι τα βενζινοκίνητα, με ιδιαίτερα υψηλή απόδοση στην κατανάλωση καυσίμου.
Σήμερα, η συγκέντρωση στην ατμόσφαιρα διοξειδίου του άνθρακα ξεπερνά τα 410 σωματίδια ανά εκατομμύριο. Αυτό είναι το υψηλότερο επίπεδο σε 800.000 χρόνια. Η μέση θερμοκρασία παγκοσμίως είναι κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη απ’ ό,τι ήταν πριν από τη βιομηχανική επανάσταση.
Η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει υπολογίσει ότι το ανώτατο όριο στην αύξηση της θερμοκρασίας είναι δύο βαθμοί Κελσίου. Πάνω από αυτό η κλιματική αλλαγή θα γίνει ολέθρια επικίνδυνη. Όπως προειδοποιούν, ακόμα και το όριο των δύο βαθμών μπορεί να αποδειχθεί μη ασφαλές. Η ανθρωπότητα έχει ένα «παράθυρο» περίπου 20 χρόνων για να δράσει. Ύστερα θα είναι αδύνατον να κρατήσουμε την υπερθέρμανση στο συγκεκριμένο όριο. Ό,τι και να κάνουμε μετά, δεν θα ελέγχεται η αύξηση.
 
Ο μεγάλες καταστροφές 1980-2016
Παρ’ ότι η κεντρική Ευρώπη και άλλα μέρη του κόσμου τσουρουφλίζονται σε θερμοκρασίες ιδιαίτερα υψηλές, τα συνολικά στοιχεία των τελευταίων χρόνων δείχνουν ότι η μεγαλύτερη αύξηση που σημειώνεται παγκοσμίως είναι στις καταστροφές που σχετίζονται με το νερό, δηλαδή εξαιρετικά σφοδρές καταιγίδες, πλημμύρες και χιονοστιβάδες. Το Ινστιτούτο Πότσδαμ της Γερμανίας για τις Κλιματικές Επιπτώσεις αλλά και το Ινστιτούτο του Μονάχου μελέτησαν 700 περιπτώσεις μεγάλων φυσικών καταστροφών που σημειώθηκαν παγκοσμίως από το 1980 έως το 2016.
Για κάθε χρονιά, οι αιτίες των φυσικών καταστροφών ήταν κυρίως μετεωρολογικές (καταιγίδες), υδρολογικές (πλημμύρες, κατολισθήσεις, χιονοστιβάδες) και το μικρότερο ποσοστό είχαν οι λεγόμενες κλιματολογικές (ακραία υψηλές θερμοκρασίες, ξηρασίες, δασικές πυρκαγιές). Για παράδειγμα, το 2016 περίπου 250 φυσικές καταστροφές είχαν αίτιο τις καταιγίδες, περίπου 400 οφείλονταν σε πλημμύρες, ενώ λιγότερες από 100 είχαν ως αιτία ξηρασίες, καύσωνες και δασικές πυρκαγιές.
 
«Εργαλεία» πρόβλεψης πυρκαγιών
Όσον αφορά ειδικά τις φωτιές, όμως, υπάρχει διαθέσιμο λογισμικό που μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια πώς θα εξελιχθεί μια φωτιά και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να τη σταματήσουμε. Πολλές χώρες το χρησιμοποιούν ήδη ως βασικό εργαλείο προστασίας και πρόληψης.
Η Δασική Υπηρεσία των ΗΠΑ, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί ένα μοντέλο (Esri) που βασίζεται σε λεπτομερή στοιχεία για τον τύπο των δέντρων, των θάμνων και της γενικής βλάστησης μιας περιοχής, καθώς και τα στοιχεία για τα υλικά δόμησης. Αυτά τα στοιχεία συλλέγονται κυρίως από αεροπλάνα, δορυφόρους, αλλά και ομάδες της Πυροσβεστικής από εδάφους. Είναι τόσο ενδελεχή ώστε περιλαμβάνουν ακόμα και τη διάμετρο των κορμών των δέντρων.
 
Από τη στιγμή που ένα τέτοιο λογισμικό πρόβλεψης «γνωρίζει» τα στοιχεία για το πόση ακριβώς και τι είδους εύφλεκτη ύλη (δάσος, βλάστηση, σπίτια, κατασκευές, κ.λπ.) υπάρχει στο έδαφος, μπορεί να συνδυάσει στοιχεία για πιθανή βροχόπτωση, χιονόπτωση, ανέμους, ηλιοφάνεια, θερμοκρασία, προηγούμενες πυρκαγιές στην ίδια περιοχή, την κλίση του εδάφους ώστε εν τέλει να υπολογίσει πόση ακριβώς υγρασία «κρατάει» η βλάστηση στη συγκεκριμένη περιοχή και πώς θα συμπεριφερθεί εκεί μια πυρκαγιά.
Άλλα μοντέλα, όπως το «RHESSys» που ανέπτυξε το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας και που ήδη διαθέτει τα λεπτομερή στοιχεία για 800 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασών, ενημερώνει την Πυροσβεστική για το ποια ακριβώς είναι τα ενδεδειγμένα σημεία για να κόψουν δέντρα ή να φτιάξουν αντιπυρικές ζώνες ώστε να ανακόψουν την εξάπλωση μιας πυρκαγιάς.
 
Ένα άλλο μοντέλο, το «FIRETEC», που ουσιαστικά αποκρυπτογραφεί τη συμπεριφορά των πυρκαγιών, είναι τόσο εξελιγμένο ώστε καταδεικνύει ακόμα και το πώς ακριβώς θα είναι οι φλόγες (ύψος, φορά, ταχύτητα πυρκαγιάς) και πώς θα «φουντώσει» τη φωτιά όχι μόνο ο αέρας που φυσάει, αλλά και ο αέρας που οι ίδιες οι φλόγες δημιουργούν (μικροκλίμα της πυρκαγιάς). Αυτό, εκτός των άλλων, επιτρέπει στις δασικές και πυροσβεστικές υπηρεσίες να σχεδιάζουν ακριβώς πώς θα προχωρήσουν σε «προμελετημένες φωτιές», όταν πρέπει να «καθαρίσει» συγκεκριμένη βλάστηση χωρίς να βλάψουν δέντρα.
Τα πιο περίπλοκα όλων είναι τα μοντέλα αποκλειστικά για τη δυσκολότερη πρόκληση όλων: την πρόβλεψη του τρόπου με τον οποίο θα εξαπλωθεί μια συγκεκριμένη πυρκαγιά, ώστε να βοηθηθούν οι δυνάμεις που τη σβήνουν και να εκκενωθεί η περιοχή εγκαίρως, προκειμένου να μην χαθούν ανθρώπινες ζωές.
 
Το FIRETEC διαχωρίζει την απειλούμενη από φωτιά περιοχή σε κύβους ενός μέτρου ο καθένας. Έπειτα, υπολογίζει για τον κάθε κύβο ξεχωριστά όλους τους παράγοντες και τις λεπτομέρειες, όπως καύσιμα που υπάρχουν, υγρασία, μεταβολές ανέμου, τύπο φυλλώματος στη βλάστηση και πολλά άλλα.
Δυστυχώς, ακόμη το συγκεκριμένο μοντέλο δεν μπορεί να ολοκληρώσει τους υπολογισμούς του πιο γρήγορα απ’ όσο «τρέχει» μια πραγματική φωτιά, κάτι που σημαίνει ότι, αν δεν ζητηθεί η πρόβλεψή του εγκαίρως αλλά αφότου ξεσπάσει μια πυρκαγιά, τότε μάλλον η βοήθεια θα είναι άχρηστη.
Όμως τα μοντέλα λεπτομερούς πρόβλεψης της συμπεριφοράς μιας συγκεκριμένης πυρκαγιάς βελτιώνονται συνεχώς, όχι μόνο στην ταχύτητά τους αλλά και στις λεπτομέρειες πρόβλεψης. Αλλά και οι νέοι δορυφόροι ήδη μπορούν να ανιχνεύουν φωτιές σε απομακρυσμένες περιοχές, ακόμα και όταν αυτές έχουν μέγεθος παρόμοιο με αυτήν ενός μπάρμπεκιου σε μια αυλή.
 
Τέτοια εργαλεία θα αποδειχθούν παραπάνω από χρήσιμα. Οι επιστημονικές προβλέψεις, άλλωστε, για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής εκτιμούν ότι, μέχρι το 2050, οι πυρκαγιές θα κατακαίνε διπλάσιο εμβαδό στρεμμάτων από ό,τι σήμερα…
google_news_icon

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.

ΤΡΙΤΗ 19.03.2024 11:47