Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος δεν φημίζεται ούτε για τη συχνότητα των δημόσιων δηλώσεών του ούτε για το πομπώδες του λόγου του.

● Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες κρατούσε εξαιρετικά χαμηλά τους τόνους όσον αφορά στο θέμα των συντάξεων υποστηρίζοντας ότι «βρισκόμαστε ακόμη σε συζητήσεις».

● Στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ υποστήριξε ότι είναι «αρκετά αισιόδοξος» καλώντας τους πολίτες «να μην ανησυχούν».

 

Φαίνεται ότι, στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μέχρι την 1η Οκτωβρίου, με τις επαφές του υπουργού Οικονομικών στην Ευρώπη αλλά και με τις συνεχείς διαβουλεύσεις των ελληνικών κλιμακίων με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι.

 

Η κυβέρνηση επέλεξε να «παίξει» στην έδρα των Βρυξελλών μεταθέτοντας τη συζήτηση σε επίπεδο αριθμών. Γνωρίζοντας ότι οι Ευρωπαίοι – και ειδικά οι Γερμανοί – αρέσκονται στο επιχείρημα ότι «οι αριθμοί πρέπει να βγαίνουν», το οικονομικό επιτελείο αποφάσισε να «φτιάξει» ανάλογα τους αριθμούς, ώστε να στερήσει το αντεπιχείρημα από την άλλη πλευρά.

 

Από τη στιγμή που έχουμε φτάσει πλέον στο σημείο ο επικεφαλής του Eurogroup Μάριο Σεντένο να παίρνει ξεκάθαρη θέση χαρακτηρίζοντας «δημοσιονομικό» και όχι «διαρθρωτικό» το θέμα των συντάξεων, φαίνεται ότι το τέλος του σίριαλ είναι κάπου εδώ κοντά και μάλλον θα είναι αίσιο. Για ποιον όμως;

 

Το προσχέδιο του προϋπολογισμού αποκαλύπτει ότι το σενάριο που προωθεί η κυβέρνηση (μη περικοπή συντάξεων, κατάργηση αντίμετρων και ενεργοποίηση εξαγγελιών του πρωθυπουργού στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης) δεν έχει μόνο «κερδισμένους», όσο και αν το αίτημα για διατήρηση των συντάξεων έχει γίνει – τουλάχιστον… μπροστά στις κάμερες – παλλαϊκό.

 

Από την προσεκτική ανάλυση προκύπτει ότι, για να διατηρήσει αμετάβλητο το εισόδημά του ο παππούς, θα χρειαστεί να στερηθούν ο γιος και ο εγγονός. Επίσης, δύο φίλοι συνταξιούχοι μπορεί να λογομαχήσουν στο καφενείο του χωριού, καθώς δεν θα μπορούν να συμφωνήσουν ως προς το δίκαιο του πράγματος ο ένας να λαμβάνει 30% υψηλότερη σύνταξη από τον άλλον μόνο και μόνο γιατί πρόφτασε να βγει στη σύνταξη πριν από την ενεργοποίηση του νόμου Κατρούγκαλου.

 

Πρόβλημα θα έχει και ο τριανταπεντάρης, ο οποίος κινδυνεύει να υποστεί τις συνέπειες ενός «ηλικιακού ρατσισμού νέου τύπου». Εύλογο το ερώτημα: Γιατί κάποιος να προσλάβει τον τριανταπεντάρη και τον σαραντάρη όταν μπορεί να πάρει τον εικοσάρη, για τον οποίο θα ισχύει ειδικό πρόγραμμα επιδότησης των εργοδοτικών εισφορών;

Στους δυσαρεστημένους για μια ακόμη φορά και οι εκπρόσωποι της μεσαίας τάξης: ούτε επίδομα στέγασης θα πάρουν (τα λεφτά δεν φτάνουν), ούτε ο ΕΝΦΙΑ τους θα μειωθεί (τα λεφτά δεν φτάνουν), ούτε μειώσεις στον φόρο εισοδήματος θα υπάρξει (τα λεφτά δεν φτάνουν ούτε κατά διάνοια).

 

Το σχέδιο της κυβέρνησης, όπως αποτυπώθηκε στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, είναι πολύ κοντά στο περιεχόμενο του κειμένου που θέλει να καταθέσει και στις Βρυξέλλες έως τις 15 Οκτωβρίου. Μάλιστα κυβερνητικές πηγές αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο οι εν εξελίξει διαβουλεύσεις με τα κλιμάκια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να επιφέρουν και οριακές βελτιώσεις:

1. Η πρώτη παρέμβαση θα κινείται στην κατεύθυνση περαιτέρω αύξησης του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2018. Για τη φετινή χρονιά έχει προβλεφθεί ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα κλείσει πάνω από το 3,7%, παρά την πρόβλεψη ποσού 800 εκατ. ευρώ στο σκέλος των δαπανών, το οποίο θα διατεθεί για την επιστροφή των αναδρομικών σε ένστολους, δικαστικούς και καθηγητές πανεπιστημίου. Το «περίσσευμα», το οποίο μπορεί να φτάσει και τα 900 εκατ. ευρώ, η κυβέρνηση θα το διαθέσει για την καταβολή έκτακτου μερίσματος εντός του 2018.

 

Η μέχρι τώρα εκτέλεση του προϋπολογισμού επιτρέπει στο οικονομικό επιτελείο να αισιοδοξεί ότι θα υπάρξει τελικώς κονδύλι προς διάθεση μεγαλύτερο αυτού που προβλέπει το Μεσοπρόθεσμο. Οι τελικές συζητήσεις για τον τρόπο διάθεσης του έκτακτου μερίσματος δεν έχουν αρχίσει ακόμη καθώς αναμένονται τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού τον Σεπτέμβριο, που είναι ίσως ο κρισιμότερος μήνας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το σκέλος των εσόδων.

 

Τα στοιχεία αυτά θα είναι διαθέσιμα το αργότερο μέσα στην επόμενη εβδομάδα. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση θα επιδιώξει να ικανοποιήσει συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες:

● Τους κατοίκους των ορεινών περιοχών, οι οποίοι θα βάλουν το χέρι στην τσέπη πολύ πιο βαθιά προκειμένου να αντιμετωπίσουν το αυξημένο κόστος για την αγορά πετρελαίου θέρμανσης. Το κόστος ενός λίτρου αναμένεται να κυμανθεί φέτος από το 1,15 ευρώ ανά λίτρο στα φθηνότερα πρατήρια της Αττικής και να φτάσει έως και 1,27 – 1,28 ευρώ στις νησιωτικές χώρες. Δηλαδή η αύξηση σε σχέση με πέρυσι θα ξεπερνά το 15%.

● Στα πέντε νησιά του Αιγαίου που θα χάσουν το ειδικό καθεστώς του ΦΠΑ, αν τελικώς υλοποιηθεί η δέσμευση που έχει αναλάβει η κυβέρνηση απέναντι στους θεσμούς για πλήρη κατάργηση του ειδικού καθεστώτος. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα μπορεί να καλύψει τις όποιες απώλειες των κατοίκων και με το «μεταφορικό ισοδύναμο» αλλά και με ένα ειδικό μέρισμα.

2. Η δεύτερη παρέμβαση έχει να κάνει με το πρωτογενές πλεόνασμα του 2019. Προς το παρόν έχει υπάρξει ένας «δημοσιονομικός χώρος» της τάξεως των 750 εκατ. ευρώ, τον οποίο η κυβέρνηση διαθέτει για τη μείωση του ΕΝΦΙΑ, το επίδομα ενοικίου, τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κ.λπ.

Οι διαβουλεύσεις με τους εκπροσώπους της Κομισιόν συνεχίζονται και, αν ο Κοστέλο και η ομάδα του πουν το «ναι» ώστε ο δημοσιονομικός χώρος να αυξηθεί στα 900 εκατ. ευρώ, τα επιπλέον χρήματα θα δοθούν για το επίδομα στέγασης, το οποίο διαφορετικά θα είναι «κουτσουρεμένο» κατά 75% σε σχέση με αυτά που έχει ανακοινώσει και έχει ήδη ψηφίσει η ελληνική κυβέρνηση.

 

Το προσχέδιο του προϋπολογισμού – στη μορφή που θέλει να το υλοποιήσει η ελληνική κυβέρνηση και όχι το «σενάριο βάσης» που περιλαμβάνει την περικοπή των συντάξεων – ουσιαστικά ανακατανέμει πόρους συνολικού ύψους 2,8 δισ. ευρώ. Τα 2 δισ. ευρώ αφορούν τη διατήρηση των συντάξεων στο ύψος τους και τα υπόλοιπα 750-800 εκατ. ευρώ τη χρηματοδότηση των εξαγγελιών Τσίπρα. Για να βρεθούν αυτά τα 2,8 δισ. ευρώ το οικονομικό επιτελείο καταφεύγει σε δύο πηγές χρηματοδότησης:

● Πρώτον, στα ήδη ψηφισμένα αντίμετρα, τα οποία καταργούνται στο σύνολό τους με μοναδική εξαίρεση το επίδομα τέκνων, το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει να διατίθεται στην αυξημένη του μορφή από την 1η.1.2018. Κατάργηση των αντίμετρων σημαίνει περικοπή δαπανών κατά περίπου 1,7 δισ. ευρώ.

● Δεύτερον, στο πρωτογενές υπερπλεόνασμα, το οποίο ανέρχεται σε περίπου 1,1 δισ. ευρώ και το οποίο εξαντλείται στο σύνολό του, κάτι που σημαίνει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα, μετά την ενεργοποίηση των ψηφισμένων μέτρων, περιορίζεται στο οριακό 3,56%, δηλαδή μόλις 100 εκατ. ευρώ πάνω από τον συμφωνημένο στόχο.

 

Η κατάργηση των αντίμετρων αλλά και αυτή καθεαυτή η διατήρηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις είναι οι αλλαγές που δημιουργούν και τις προϋποθέσεις για «κοινωνικές εντάσεις». Αυτό που οι επιστήμονες ονομάζουν «μάχη γενεών» θα έρθει να γίνει πράξη στην Ελλάδα του 2019.

 

Ο λόγος; Το εισόδημα των συνταξιούχων θα προστατευθεί, και μια περικοπή, όπως προκύπτει από το προσχέδιο, θα μείωνε κατά 3 ολόκληρα δισ. ευρώ τη συνταξιοδοτική δαπάνη (σ.σ.: το γεγονός ότι το καθαρό κόστος από την κατάργηση του μέτρου η κυβέρνηση το υπολογίζει στα 2 δισ. ευρώ οφείλεται στο ότι συνυπολογίζει και τους φόρους που θα εξοικονομηθούν εξαιτίας της διατήρησης του εισοδήματος στο ύψος του).

 

Ωστόσο, για να συμβεί αυτό:

1. Οι συνταξιούχοι που έχουν υποστεί μέχρι τώρα τις μεγαλύτερες περικοπές στις συντάξεις τους και αδικούνται αν ληφθεί υπόψη και το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών που έχουν καταβάλει δεν θα δουν καμία αύξηση στο εισόδημά τους.

Κανονικά, με τον επανυπολογισμό των συντάξεων, περίπου 200.000 συνταξιούχοι θα έπαιρναν αυξήσεις, έστω και σταδιακά, σε βάθος πενταετίας. Αυτό τώρα δεν πρόκειται να συμβεί και οι συνταξιούχοι θα παραμείνουν εγκλωβισμένοι στις κουτσουρεμένες συντάξεις τους.

2. Οι συνταξιούχοι γενικώς θα χωριστούν σε δύο στρατόπεδα: αυτούς που έχουν συνταξιοδοτηθεί πριν από τον Μάιο του 2016 και αυτούς που έχουν συνταξιοδοτηθεί μετά τη συγκεκριμένη περίοδο. Η διαφορά στη σύνταξη των μεν, με των δε, θα είναι ακόμα και πάνω από 20%. Αυτό από μόνο του αποτελεί μια κοινωνική αδικία η οποία μάλιστα θα έχει και ολοένα περισσότερα «θύματα». Καθώς θα αυξάνει ο αριθμός των συνταξιούχων η σύνταξη των οποίων θα υπολογίζεται βάσει του νέου νόμου, θα γίνεται μεγαλύτερος και ο αριθμός των «αδικημένων».

 

Κατάργηση των αντίμετρων σημαίνει ότι δεν θα εφαρμοστούν μια σειρά μέτρα κοινωνικού χαρακτήρα. Δεν είναι τυχαίο ότι το κονδύλι με τις κοινωνικές δαπάνες στο σενάριο που θέλει να υλοποιήσει η κυβέρνηση πρακτικά εκμηδενίζονται.

Και αυτό διότι δεν θα προχωρήσει η τόνωση του κονδυλίου για τα σχολικά γεύματα, δεν θα δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις σε παιδικούς σταθμούς, δεν θα μειωθεί η φαρμακευτική δαπάνη, δεν θα προχωρήσουν επενδύσεις 300 εκατ. ευρώ με έντονο κοινωνικό χαρακτήρα, ενώ θα κουτσουρευτεί και το επίδομα στέγασης.

 

Η κυβέρνηση θα βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να αλλάξει τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια μειώνοντας ακόμα και κατά 75% τον αριθμό των δικαιούχων του συγκεκριμένου επιδόματος και μοιράζοντας δυσαρέσκεια. Βέβαια, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος υποσχέθηκε ότι τα αντίμετρα θα υλοποιηθούν, αν όχι σε δύο χρόνια, σε βάθος τετραετίας.

 

Σε κάθε περίπτωση, όμως, το 2019 δεν φέρνει κανένα «δώρο» για τον γιο και τον εγγονό, παρά μόνο για τον παππού. Ο γιος θα είναι αυτός που θα εξακολουθήσει να πληρώνει τον παιδικό σταθμό και τα γεύματα του παιδιού του στο σχολείο. Ο γιος θα είναι αυτός που θα χάσει το επίδομα ενοικίου.

Αυτό που δεν θα αλλάξει, είναι ότι ο γιος θα εξακολουθήσει να περιμένει από τον παππού να συνδράμει για την εκτέλεση του οικογενειακού προϋπολογισμού…