Με τη κατάθεση του προϋπολογισμού στη Βουλή – η οποία έγινε με τη σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως προκύπτει και από τις εκθέσεις που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα – το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης κατάφερε να κάνει ένα πολύ μεγάλο βήμα, ειδικά από τη στιγμή που εξασφάλισε την πολυπόθητη διατήρηση των συντάξεων στο ύψος τους, αλλά και την ενεργοποίηση όλων των εξαγγελιών του πρωθυπουργού στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

 

Μπορεί το ποσό που θα διατεθεί τελικώς ως έκτακτο μέρισμα για το 2018 να μην είναι ακριβώς αυτό που ήθελε το οικονομικό επιτελείο για να «γεμίσει χρήμα» η αγορά μέσα στον Δεκέμβριο, μπορεί σε ορισμένα μέτρα να έγιναν κάποιοι συμβιβασμοί, όμως το πρόσημο φαίνεται να είναι θετικό για την κυβέρνηση.

Κι όμως, από τα χθεσινά κείμενα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φάνηκε ξεκάθαρα ότι δεν έχουμε φτάσει στο τέλος της διαδρομής. Τον… προβληματισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την προώθηση των μεταρρυθμίσεων θα τον βρούμε μπροστά μας τις επόμενες εβδομάδες.

 

Πριν η κυβέρνηση προλάβει να γευτεί τη χαρά της ψήφισης του πρώτου προϋπολογισμού των τελευταίων ετών που δεν θα περιλαμβάνει πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα – το αντίθετο – θα πρέπει και πάλι να τρέχει να πείσει τους δανειστές ότι θα προχωρήσουν οι αποκρατικοποιήσεις, η αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων, το Κτηματολόγιο και οι αλλαγές στη δημόσια διοίκηση, που φυσικά αγγίζουν και τους δημοσίους υπαλλήλους.

 

Πριν επίσης προλάβει να ψηφίσει – πιθανότατα με τη στήριξη και της αντιπολίτευσης – τα θετικά μέτρα που συμπεριελήφθησαν στον προϋπολογισμό, θα πρέπει να προετοιμάσει το έδαφος για την κατά γράμμα εκτέλεση του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς.

 

Όπως φάνηκε και από τα στοιχεία που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα, το «οικοδόμημα» έχει στηριχθεί και σε αισιόδοξες προβλέψεις ως προς την πορεία συνολικά της οικονομίας αλλά και επιμέρους μεγεθών, όπως οι επενδύσεις, αλλά και σε οριακά αποτελέσματα.

 

Για να «χωρέσουν» και η διατήρηση των συντάξεων στο ύψος τους και η ενεργοποίηση μέτρων ανακούφισης, των οποίων ο λογαριασμός ανεβαίνει τελικώς στα 910 εκατ. ευρώ, χρειάστηκε ο πήχης του «μνημονιακού» πρωτογενούς πλεονάσματος να κατέβει στο οριακό 3,6%.

 

Αυτό το ποσοστό μάς εξασφαλίζει μεν την υλοποίηση των συμφωνηθέντων, αλλά δεν αφήνει κανένα περιθώριο ελιγμού στο κρίσιμο και πολλαπλώς προεκλογικό 2019. Έτσι η χρονιά που αρχίζει σε μερικές εβδομάδες θα έχει – ως η πρώτη μεταμνημονιακή – αρκετές ιδιαιτερότητες.

● Θα είναι προεκλογική, αλλά δεν θα υπάρχει κανένα περιθώριο επιβεβαίωσης της θεωρίας του εκλογικού κύκλου που φέρνει χαλάρωση της οικονομικής πολιτικής, ειδικά στο σκέλος των δημοσίων δαπανών.

● Θα είναι μεταμνημονιακή, αλλά θα υποχρεώνει την κυβέρνηση να προωθεί μεταρρυθμίσεις.

 

Με το καλημέρα της νέας χρονιάς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δώσει στη δημοσιότητα μια έκθεση, από το περιεχόμενο της οποίας θα εξαρτηθεί το αν και το πότε θα γίνει η πρώτη εκταμίευση των κερδών από τα ομόλογα που έχει στην κατοχή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες (τα λεγόμενα ANFAs και SMPs).

 

Μπορεί η ελληνική κυβέρνηση, έχοντας ως δεδομένο το μαξιλάρι ασφαλείας των 21,5 δισ. ευρώ, να μην… καίγεται για τα 600 εκατ. ευρώ, καίγεται όμως για τις επιπτώσεις που θα έχει στις διεθνείς αγορές μια αρνητική έκθεση, η οποία θα αφορά την προώθηση των μεταρρυθμίσεων. Διότι αυτό που διακυβεύεται δεν είναι μόνο η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές (γεγονός άκρως σημαντικό για το 2019).

 

Αυτό που διακυβεύεται είναι η αξιοπιστία της σημερινής κυβέρνησης, η οποία, ειδικά αν θελήσει να μεταθέσει τις βουλευτικές εκλογές για το φθινόπωρο του 2019, θα πρέπει να έχει «λευκό μητρώο» ώστε να μπορέσει να διαπραγματευτεί του χρόνου το καλοκαίρι τη διατήρηση του αφορολογήτου. Ποιος θα ήθελε να κατηγορηθεί ότι προκαλεί οικονομική ζημία 650 ευρώ σε μερικά εκατομμύρια νοικοκυριά λίγες ημέρες πριν στηθούν οι κάλπες;

 

Η χθεσινή ήταν η ημέρα των μεγάλων ανακοινώσεων. Στην Αθήνα είχαμε την κατάθεση του προϋπολογισμού, ενώ την ίδια ώρα στις Βρυξέλλες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδινε στη δημοσιότητα την έκθεση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο των διαδικασιών του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

 

Προφανώς, η μη περικοπή των συντάξεων θεωρείται πλέον «κατάκτηση» και διαπραγματευτική νίκη για την ελληνική κυβέρνηση. Από την άλλη δεν λείπουν τα στοιχεία προβληματισμού.

Στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνεται ότι η χώρα έχει αναλάβει πολύ συγκεκριμένες δεσμεύσεις, οι οποίες απλώνονται σε έξι διαφορετικούς τομείς (σ.σ.: είναι το περίφημο παράρτημα της συμφωνίας του Eurogroup της 22ας Ιουνίου). Πρόκειται για δεσμεύσεις στους ακόλουθους τομείς:

● Δημοσιονομικές και δημοσιονομικές – δομικές πολιτικές.

● Κοινωνική πρόνοια.

● Χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

● Αγορές προϊόντων και υπηρεσιών.

● Ιδιωτικοποιήσεις.

● Εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης.

Η… κίτρινη κάρτα θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Κανένα από τα θέματα που πρέπει να κλείσουν μέχρι το τέλος του έτους δεν θεωρείται αυτή τη στιγμή «τελειωμένο». Αυτό σημαίνει ότι μέσα στις τελευταίες εβδομάδες του χρόνου, αλλά και στις πρώτες του 2019, η κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβει δράση σε κρίσιμους τομείς.

 

Μπορεί οι αποκρατικοποιήσεις να μην έχουν πλέον τον «κοινωνικό αντίκτυπο» που θα περίμενε κάποιος πριν από μερικά χρόνια. Ωστόσο το θέμα των «κόκκινων» δανείων, όπως επίσης το θέμα του «κατώτατου μισθού», καίει και τσουρουφλίζει οικονομικά και πολιτικά.

 

Ενώ η συζήτηση στην Αθήνα για την αύξηση του κατώτατου μισθού έχει ήδη ξεκινήσει καταρχάς σε τεχνοκρατικό επίπεδο – και με προοπτική να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2019 – οι Βρυξέλλες τονίζουν ότι είναι «κρίσιμο» οι κοινωνικοί εταίροι και οι ελληνικές αρχές να κρατήσουν τις κινήσεις τους σε ό,τι αφορά τους μισθούς ευθυγραμμισμένες με αυτές στην παραγωγικότητα.

Δεδομένου ότι η παραγωγικότητα της εργασίας κινείται σε επίπεδο χαμηλότερο της μονάδας, οι εκατομμύρια πολίτες που επηρεάζονται από τον κατώτατο μισθό μάλλον θα πρέπει να συμβιβαστούν με την ιδέα ότι η αύξηση αποδοχών την επόμενη χρονιά δεν θα είναι μεγάλη.

 

Από την άλλη, το θέμα των «κόκκινων» δανείων είναι τεράστιο κεφάλαιο από μόνο του, το οποίο χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Δεδομένου ότι μέσα στο 2019 θα πρέπει να μειωθεί το απόθεμα ακόμη κατά 20 δισ. ευρώ, οι τελικές αποφάσεις που θα ληφθούν όσον αφορά τον τρόπο επίτευξης του στόχου θα έχει ευρύτερες συνέπειες και σε πολιτικό επίπεδο.

 

Το ευτύχημα – αλλά ταυτόχρονα και βάρος για την ελληνική κυβέρνηση – είναι ότι τον πρώτο μεταμνημονιακό προϋπολογισμό θα κληθεί και να τον εκτελέσει. Δηλαδή, θα πρέπει να λογοδοτήσει για το αν θα βγουν ή όχι οι προβλέψεις, κάποιες εκ των οποίων χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα αισιόδοξες.

 

Οι επενδύσεις για παράδειγμα προβλέπεται ότι θα αυξηθούν σε ποσοστό 11,8% «σπρώχνοντας» το ΑΕΠ στο +2,5%. Ακόμη και αν δεν ληφθεί υπόψη ο παράγων «εξωτερικές συνθήκες», η εντυπωσιακή βελτίωση των επενδύσεων σε έτος προεκλογικό είναι από μόνος του ένας πολύ φιλόδοξος στόχος. Η παραμικρή απόκλιση θα επηρεάσει την ανάπτυξη, η ανάπτυξη θα επηρεάσει την κατανάλωση και η κατανάλωση την έμμεση φορολογία σε μια χρονιά όπου τα πάντα είναι οριακά.

 

Ουσιαστικά το υπουργείο Οικονομικών κινήθηκε σε τεντωμένο σχοινί για να μπορέσει να βρει τον δημοσιονομικό χώρο για να χρηματοδοτήσει και τη μη περικοπή των συντάξεων και την ενεργοποίηση των θετικών μέτρων, των οποίων ο συνολικός προϋπολογισμός φτάνει πλέον τα 910 εκατ. ευρώ.

 

Το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται ότι θα κλείσει οριακά πάνω από τον στόχο του 3,5%. Θα φτάσει το 3,6% ή τα 6,945 δισ. ευρώ, με τον επίσημο στόχο να είναι στα 6,784 δισ. ευρώ. Για το 2018 προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 3,96% ή 7,517 δισ. ευρώ. Φυσικά, για το 2019, έχουν ληφθεί υπόψη όλα τα μέτρα, των οποίων η δημοσιονομική επίπτωση είναι η εξής:

1. Η μείωση του ΕΝΦΙΑ θα χρηματοδοτηθεί με 260 εκατ. ευρώ.

2. Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών θα απορροφήσει 177 εκατ. ευρώ.

3. Για το επίδομα στέγασης το ποσό ανεβαίνει στα 400 εκατ. ευρώ (από 200 εκατ. ευρώ που προέβλεπε το προσχέδιο του προϋπολογισμού και 600 εκατ. ευρώ που είχαν εγγραφεί στο Μεσοπρόθεσμο).

4. Για την επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών των νέων εργαζομένων το κονδύλι περιορίζεται στα 51 εκατ. ευρώ.

5. Οι προσλήψεις δασκάλων ειδικής αγωγής θα χρηματοδοτηθούν με 22 εκατ. ευρώ.

 

Το ποσό αυτό προστίθεται στα 2,065 δισ. ευρώ που θα «κοστίσει» η μη περικοπή των συντάξεων. Ο συνολικός λογαριασμός θα «χρηματοδοτηθεί» με το υπερπλεόνασμα αλλά και τη μη εφαρμογή των λεγόμενων αντίμετρων συνολικού ύψους 1,73 δισ. ευρώ. Πρόκειται για τα ακόλουθα μέτρα:

● Επέκταση προγράμματος «Σχολικά Γεύματα»: 190 εκατ. ευρώ.

● Δημιουργία νέων μονάδων προσχολικής εκπαίδευσης / νηπιαγωγείων: 140 εκατ. ευρώ.

● Επιδότηση ενοικίου 600 εκατ. ευρώ.

● Επενδύσεις σε υποδομές ενέργειας: 100 εκατ. ευρώ.

● Επενδύσεις σε υποδομές του πρωτογενούς τομέα: 100 εκατ. ευρώ.

● Αναπτυξιακός νόμος (Ν. 4399/2016): 100 εκατ. ευρώ.

● Προγράμματα ενεργητικών πολιτικών για την απασχόληση υλοποιούμενα από τον ΟΑΕΔ: 260 εκατ. ευρώ.

● Επιδότηση συμμετοχής ασφαλισμένων για συνταγογραφούμενα φάρμακα: 240 εκατ. ευρώ.

 

Τα έσοδα από φόρους αναμένεται να διαμορφωθούν στα 51,263 δισ. ευρώ για το 2019 με την πρόβλεψη να είναι αναθεωρημένη προς τα πάνω κατά περίπου 1 δισ. ευρώ σε σχέση με το Μεσοπρόθεσμο. Σε σχέση με το 2018, οι φόροι προβλέπεται να παραμείνουν περίπου στα ίδια επίπεδα.

Οι φόροι επί των αγαθών και των υπηρεσιών θα φτάσουν στα 27,578 δισ. ευρώ από 27,33 δισ. ευρώ, αλλά οι φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων εκτιμάται ότι θα αποφέρει 11,151 δισ. ευρώ από 10,982 δισ. ευρώ. Συνολικά ο φόρος εισοδήματος θα αποδώσει 16,888 δισ. ευρώ από 16,646 δισ. ευρώ το 2018.