Ένα έργο για την πραγματική και ανιδιοτελή αγάπη

Επίκαιρο όσο ποτέ, «το Μικρό πόνι» συνεχίζει για δεύτερη χρονιά την επιτυχημένη πορεία του, αυτή τη φορά στο Θέατρο Σταθμός. Μια θεατρική παράσταση με θέμα της τη διαφορετικότητα και τις επικίνδυνες -πολλές φορές μοιραίες- διαστάσεις που μπορεί να πάρει η μη αποδοχή της.

Ένα δεκάχρονο αγόρι επιλέγει να πάει στο σχολείο κρατώντας μια σάκα όπου απεικονίζονται φιγούρες από την αγαπημένη του σειρά κινούμενων σχεδίων. Αυτό και μόνο γίνεται αιτία χλευασμού και αποδοκιμασιών από τους υπόλοιπους μαθητές, ενώ ακόμη και ο διευθυντής του σχολείου ζητά από τους γονείς του παιδιού να μην εμφανιστεί ξανά με τη συγκεκριμένη σάκα. Το αγόρι διαφωνεί και αρνείται πεισματικά να αποχωριστεί την σάκα του, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να κλιμακωθούν τα βίαια επεισόδια εναντίον του και εν τέλει να του απαγορευτεί η είσοδος στο σχολείο.

Το περιστατικό αυτό αποδεικνύει ότι τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι γονείς του παιδιού είναι “ανέτοιμοι” να διαχειριστούν το πρόβλημα. Οι διαφωνίες ενός αγαπημένου -κατά τα άλλα- ζευγαριού, δυο ανθρώπων με κουλτούρα και μόρφωση εντείνονται, καθώς αδυνατούν να καταλήξουν σε έναν κοινό χειρισμό της υπόθεσης. Αγαπούν -φαινομενικά- το παιδί τους αλλά δεν είναι σε θέση να το καταλάβουν. Μιλούν συνεχώς για το παιδί τους αλλά ποτέ με το ίδιο το παιδί τους! Δεν κατορθώνουν να μπουν στη ψυχή του, να το νιώσουν, να το προστατέψουν. Χωρίς να το συνειδητοποιούν, δε βρίσκονται δίπλα του αλλά απέναντί του -όπως όλοι οι υπόλοιποι. Όταν αντιληφθούν το μέγεθος του προβλήματος, όταν “ακούσουν” επιτέλους τη φωνή του γιου τους είναι, πια, αργά και οι συνέπειες ολέθριες…

Εμπνευσμένος από αληθινά περιστατικά, ο συγγραφέας εστιάζει στο θέμα της διαφορετικότητας και της μη αποδοχής του εαυτού μας και των γύρω μας. Εξερευνά τον σχολικό εκφοβισμό και αναζητά τις ευθύνες και τα αίτια αυτού του τόσο επίκαιρου, αλλά και διαχρονικού φαινομένου.

Ένα έργο βαθιά κοινωνικό που χωρίς “κραυγές” και “ηθικολογίες” κατορθώνει να περάσει πολλαπλά μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις. Μια παράσταση που ξεκίνησε ως βραδινή και σύντομα απέκτησε εκπαιδευτικό χαρακτήρα με πολλούς γονείς, εκπαιδευτικούς και μαθητές να βλέπουν μέσα σε κάθε σκηνή της τον εαυτό τους. Τις εμπειρίες τους, τους φόβους τους, τις αντιδράσεις τους, τα συναισθήματά τους…

Μια ιστορία που αποδεικνύει περίτρανα πόσο μας ξενίζει η διαφορετικότητα των γύρω μας. Πόσο δύσκολο είναι να αποδεχθούμε το “μέσα” μας. Πόσο ανέτοιμοι είμαστε να διαχειριστούμε τον εκφοβισμό ή αλλιώς το “bullying” που καλπάζει στις μέρες μας…

Το “Π” μίλησε με τους πρωταγωνιστές της παράστασης Κωνσταντίνο Γιαννακόπουλο και Ρηνιώ Κυριαζή. Έχοντας αποσπάσει τις θετικότερες κριτικές με τις εξαιρετικές ερμηνείες τους, οι δυο ηθοποιοί μας βοηθούν -μεταξύ άλλων- να ανακαλύψουμε τα βαθύτερα μηνύματα της παράστασης, εκφράζοντας συνάμα τα συναισθήματά τους για την τεράστια επιτυχία που γνωρίζει το έργο αλλά και την έκπληξή τους από την ενεργή συμμετοχή και τον ενθουσιασμό των θεατών της.

Σχολικός εκφοβισμός ή αλλιώς “bullying”. Πρόκειται πράγματι για ένα σημείο των καιρών ή είναι ένα ζήτημα διαχρονικό;

Κ.Γ. Η ιστορία μέχρι τώρα, δείχνει διαχρονικότητα!

Γιατί, αλήθεια, “τρομάζει” τόσο η διαφορετικότητα; Η κοινωνία μας είναι, σήμερα, έτοιμη να την αποδεχτεί; Έχει κάνει, έστω, βήματα προόδου προς αυτήν την κατεύθυνση;

Κ.Γ. Η κοινωνία είμαστε εμείς. Έχουμε συνηθίσει να μεταθέτουμε τις ευθύνες μας στην κοινωνία, λες και είναι κάτι έξω απο μας. Η διαφορετικότητα μας τρομάζει, γιατί φανερώνει τις αδυναμίες μας. Νιώθουμε επιπλέον μεγάλο κίνδυνο να μην είμαστε εμείς πια, το κέντρο του κόσμου αλλά και κάποιοι άλλοι. Μ αυτά τα θέματα μπορεί όντως να γίνει ένα βήμα μπροστά- όταν προσπαθούμε να δράσουμε έγκαιρα προστατεύοντας κάποιες ομάδες ανθρώπων, που βάλλονται με βία απο κάποιους άλλους, και δύο πίσω, όταν κάποιος αυτοκτονεί εξ αιτίας της βίας αυτής. Πρέπει επειγόντως να βελτιώσουμε αυτόν τον..ισσολογισμό.

Βλέπουμε τη μητέρα του Λουίσμι να αρνείται να αποδεχτεί το παιδί της όπως πραγματικά είναι. Φοβάται ακόμα και να ονομάσει το πρόβλημα. Αντικατοπτρίζει η Ιρένε τη μητέρα του σήμερα;

Ρ.Κ. Στην παράστασή μας ήρθε τις προάλλες μια μητέρα συνοδεύοντας ένα ξεχωριστό κορίτσι, οι αντιδράσεις του ήταν έντονες, θύμωνε με τις φωνές των γονιών του Λουίσμι, αντιδρούσε στις εντάσεις τους και χαιρότανε με τη συμφιλίωσή τους. Η μητέρα κοιτούσε σταθερά τη σκηνή με το χέρι της ακουμπισμένο στο χέρι του παιδιού της, χωρίς φόβο, χωρίς ενοχή, με γνώση και βαθιά πίστη. Αυτή δεν ήταν η Ιρένε και σε αυτή είναι για μένα αφιερωμένη η δουλειά μας. Την ευχαριστούμε πολύ, έκανε σκόνη τις δικαιολογίες των ηρώων μας.

Ως γονέας, αναρωτηθήκατε πώς θα πράττατε εσείς στην πραγματική σας ζωή σε αντίστοιχο γεγονός;

Ρ.Κ. Αναρωτιέμαι κάθε στιγμή. Νιώθω την Ιρένε, νιώθω τον φόβο της- κάθε δυσκολία μικρή ή μεγάλη αποκαλύπτει τα σκοτάδια μας. Η Ιρένε δεν προλαβαίνει, δεν έχει χρόνο, δεν είναι έτοιμη. Το γεγονός την ξεπερνάει, τον καθένα μας θα μπορούσε να ξεπεράσει ένα γεγονός, κάτι που δεν θα μπορούσαμε να διαχειριστούμε, να αντέξουμε και λόγοι-εξηγήσεις πάντα θα υπάρχουν. Αλλά η στιγμή έχει χαθεί, η σχέση έχει χαθεί και τα παιδιά τρέχουν, δεν μας περιμένουν, το παιχνίδι κρίνεται στο φτερό.

Αν η Ιρένε ήταν υπαρκτό πρόσωπο, τι θα θέλατε να της πείτε;

Ρ.Κ. Η Ιρένε διανύει μεγάλη απόσταση, από το απόλυτο ‘όχι’ φτάνει στο ‘ναι’, χρειάζεται όμως να μεσολαβήσουν ακραία γεγονότα και ο Λουίσμι να κραυγάσει μέσα από την σιωπή του, να ζητήσει απελπισμένα την προσοχή. Θα θελα να αναρωτηθούμε όλοι μας πόσο κουφοί μπορεί να είμαστε απέναντι σε μια αλήθεια που ίσως μας ενοχλεί, μας ταράσσει, μας ξεβολεύει. Δεν είναι αποδεκτή ακόμα κι αν είναι η αλήθεια του πλάσματος που αγαπάμε πιο πολύ στον κόσμο, του παιδιού μας. Η Ιρένε έχει δαιμωνοποιήσει την ανοιχτή έκφραση της διαφορετικότητας του Λουίσμι γιατί πιστεύει πως αυτό τον κάνει στόχο, κι έχει εν μέρει δίκιο. Η κοινωνία είναι πολύ σκληρή και ο φόβος της Ιρένε δικαιολογημένος. Ο πανικός όμως την κάνει να σταθεί απέναντι στο παιδί και όχι δίπλα του. Ξεσπάει στον Λουίσμι θέλοντας να τον διορθώσει. Θα πρεπε όμως να βλέπει πως οι άλλοι είναι λάθος, όχι αυτός. Άθελά της δίνει πάτημα, έδαφος, χώρο να ξεσπάσει όλη η βία επάνω του…δυστυχώς παντού και πάντα η βία θα ξεσπάει όχι σ’ αυτόν που μας φταίει, η βία θα ξεσπάει πάντα στον αδύναμο κι αυτή είναι η πιο τρομακτική πλευρά του ανθρώπου και είναι πάντα ενεργή. Όταν μάλιστα βρίσκει ή κατασκευάζει ιδεολογικό υπόβαθρο τότε είναι πολύ επικίνδυνη, η δίνη της δεν ησυχάζει μέχρι να ξεσπάσει, να εκτονωθεί, να σβήσει και να δημιουργηθεί πάλι από τα συντρίμμια της. Στις μέρες μας ζούμε την αρχή της έξαρσής της, δυστυχώς πιστεύω πως είμαστε ακόμα στην αρχή και ότι η συνέχεια θα είναι όλο και σκληρότερη- πρέπει να το καταλάβουμε, πρέπει να συντάξουμε τις δυνάμεις μας, όσες διαθέτει ο καθένας μέσα από τη δουλειά του, την καθημερινότητά του, τη στάση του ασταμάτητα και συνειδητά να την πολεμάμε.

Ο πατέρας του Λουίσμι εμφανίζεται πιο “προοδευτικός”. Ωστόσο, και εκείνος αποδεικνύεται,τελικά, αδύναμος να διαχειριστεί επιτυχώς το ζήτημα. Υπήρξαν σημεία στο έργο που ταυτιστήκατε; Εντοπίσατε κοινά στοιχεία του χαρακτήρα σας με τον ήρωα που υποδύεστε;

Κ.Γ. Πάντα σ έναν ρόλο βρίσκεις πράγματα που είναι κοντά σε σε σένα, κι άλλα που απέχουν πολύ απο σένα. Το ζήτημα είναι να καταφέρεις ν αγαπήσεις το ρόλο στην ολότητά του. Να τον κατανοήσεις. Με τα συν του και τα πλην του. Αλλιώς θα μοιάζει σαν ένα καράβι που δεν πλέει καλά. Η περι δικαίου αίσθηση είναι ένα στοιχείο του Χάιμε, που έχω κι εγώ στη ζωή μου, όμως ο τρόπος που προσπαθεί να το διεκδικήσει όχι. Τουλάχιστον όχι όπως είμαι τώρα. Όταν ήμουν πιο νέος ίσως. Γιατί το αίμα βράζει και δεν σκέφτεσαι. Μετά όμως το μετανιώνεις όπως και να χει. Χρειάζεται θάρρος για να συζητήσεις με κάποιον που νιώθεις ότι σε αδικεί. Αν απλά του επιτεθείς, θα σου επιτεθεί κι αυτός. Η θα προσπαθήσει να αμυνθεί. Στην πραγματικότητα το πρόβλημα θα παραμείνει. Κι όσο μένει, τόσο το ένα λάθος μπορεί να φέρει το άλλο.

Το γεγονός ότι είστε γονέας έκανε πιο εύκολη ή πιο δύσκολη την κατανόηση και την ερμηνεία του ρόλου σας;

Κ.Γ. Και τα δύο. Σαν γονιός καταλαβαίνω το άγχος του Χάιμε να προστατεύσει το παιδί του, ειδικά στην περίπτωση εκείνη, που θεωρεί ότι βάλλεται απο παντού. Απο την άλλη, αυτή η προβολή των δικών του αδυναμιών στο παιδί του και η πίεση ν ακολουθήσει την δική του γραμμή εκβιαστικά, είναι κάτι που με δυσκόλεψε. Γιατί ακριβώς σαν ηθοποιός, έπρεπε να βρώ κάποια «δικαιολογητικά» γι αυτό.

Αν είχατε απέναντί σας έναν πραγματικό Λουίσμι, τι θα είχατε την ανάγκη να του πείτε;

Ρ.Κ.. Συγνώμη, δεν φταις εσύ που είσαι διαφορετικός αλλά εγώ που άφησα τον κόσμο να στενέψει τόσο ώστε να μην σε χωράει. Ούτε εμένα χωράει απλώς συρρικνώνομαι και δεν το κάνω θέμα, για να μην ενοχλώ, γιατί φοβάμαι. Δεν ζω ελεύθερα και κάθε ξεχωριστό πλάσμα σαν κι εσένα θα μπορούσε να είναι η ευκαιρία μου.

Στάθηκε αφορμή το έργο να μοιραστείτε οι ηθοποιοί μεταξύ σας δικές σας παιδικές ιστορίες στις πρόβες;

Κ.Γ. Βεβαίως. Κι όσες δεν μοιραστήκαμε, είμαι σίγουρος ότι τις ανασύραμε σιωπηλά ο καθένας για τον εαυτό του. Πως αλλιώς θα μπορούσαμε να θυμηθούμε τι είναι μια παιδική ψηχή, που προσπαθεί ν απλώσει σιγά σιγά τα φτερά της σ έναν κόσμο που πολλές φορές στέκεται εχθρικός απέναντί της;

Η σχέση του ζευγαριού στο έργο είναι φαινομενικά καλή. Ωστόσο, με αφορμή το ζήτημα, ένα τεράστιο κενό αποκαλύπτεται. Μπορεί η αδυναμία αυτή να διαχειριστούν το πρόβλημα να κρύβει δικά τους παιδικά τραύματα; Φόβους που δεν αντιμετώπισαν ποτέ; Άσχημες μνήμες του παρελθόντος;

Κ.Γ. Ο κοινός μας τόπος όλων μας είναι η παιδική ηλικία. Είναι τότε που ανακαλύπτουμε σιγά- σιγά μέσα απ το παιχνίδι και την επαφή μας με τους άλλους, είτε αυτοί λέγονται γονείς , καθηγητές, φίλοι ή συμμαθητές, ποιοι στ αλήθεια είμαστε και σε τι κόσμο καλούμαστε να ζήσουμε. Ο Χάιμε και η Ιρένε, είναι δυο γονείς που θέλουν το καλύτερο για το παιδί τους και σαφώς οι προθέσεις τους δεν είναι κακές, όμως αυτό το «καλύτερο» είναι σχετικό. Κινείται στην σφαίρα της δικής τους επιθυμίας μόνο. Αυτό που κι εκείνοι ενδεχομένως φέρουν ως πρότυπο απ τους δικούς τους γονείς. Κι οτιδήποτε αποκλίνει απ αυτό, τους φοβίζει. Δεν το θέλουν. Ακόμη και κι αν αυτό που αποκλίνει, είναι το ίδιο τους το παιδί που επιθυμεί κάτι διαφορετικό. Φανταστείτε, όταν αυτές οι αποκλίσεις, υπάρχουν και μεταξύ τους. Μόνο ένα πρόβλημα σαν κι αυτό που προκύπτει στο παιδί τους, είναι ικανό να αποκαλύψει το κενό. Και παράλληλα να αποτελέσει την μεγάλη ευκαιρία να απαλλαγούν απο εμμονές και φόβους, στην πορεία τους προς την πραγματική αγάπη.

Το ζευγάρι είναι άτομα “καλλιεργημένα”. Άνθρωποι που, ωστόσο, δεν έχουν εξερευνήσει το “μέσα” τους. Άρα, “ανέτοιμοι” απέναντι στη διαφορετικότητα μπορεί να είμαστε όλοι ανεξάρτητα από μόρφωση, καλλιέργεια, κουλτούρα;

Κ.Γ. Ποιος εδώ που τα λέμε , μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει εξερευνήσει, το «μέσα» του τόσο καλά. Πολλές φορές η μόρφωση , η καλλιέργεια ή η κουλτούρα δεν είναι παρά κοινωνικές επιταγές. Γι αυτό ο άνθρωπος δεν βρίσκει κατ ανάγκη την ελευθερία του μέσα απ αυτά. Λείπει ο πνευματικός άνθρωπος. Αυτός που γνωρίζει ότι δεν τα ξέρει όλα . Που έχει αντίληψη της θνητότητάς του. Αυτός που θα φροντίζει πιο πολύ για την ψυχή του. Ο ελεύθερος άνθρωπος, που θα βλέπει πάντα στον άλλον, ένα κομμάτι του δικού του εαυτού. Ενός εαυτού που μπορεί να μην είχε καν φανταστεί ως τώρα ,και που μπορεί μην γίνει και ποτέ. Μπορεί όμως να συνυπάρχει. Σ αυτόν τον τομέα της συνύπαρξης, έχουμε κατά την γνώμη μου, όλοι ανεξαιρέτως, πολλά χιλιόμετρα να διανύσουμε ακόμα.

Γιατί ο συγγραφέας επιλέγει να μην εμφανίσει ποτέ στη σκηνή τον Λουίσμι;

Ρ.Κ. Οι γονείς του Λουίσμι, το σχολείο, η κοινωνία δεν τον υπολογίζουν, δεν τον ακούν, δεν τον συναισθάνονται. Σ’ αυτό το σπίτι νιώθει απών είτε είναι στο σχολείο, είτε στο διπλανό δωμάτιο. Οι γονείς του μιλάνε γι αυτόν ακατάπαυστα, τσακώνονται, κάνουν χιούμορ ανεξάρτητα από το αν τους ακούει ή όχι. Μιλάνε γι αυτόν και όχι μ’ αυτόν. Κάποια στιγμή το κοινό αναρωτιέται…καλά, πού είναι το παιδί; Κάποια στιγμή η Ιρένε αναρωτιέται πού είναι το παιδί…

Τι απήχηση έχει το έργο στους θεατές; Πόσο έτοιμοι είναι γονείς, εκπαιδευτικοί και μαθητές να κατανοήσουν τη διάσταση του προβλήματος; Να δουν σε σκηνές τον εαυτό τους; Να αναγνωρίσουν λάθη ή αδυναμίες τους;

Κ.Γ. Όσον αφορά την απήχηση θα ήταν σωστό βεβαίως να ερωτηθούν οι θεατές. Εγώ το μόνο που μπορώ να σας πω, είναι πως βρίσκομαι σε μια τελετή. Έτσι μοιάζει. Κι οι θεατές κατά την γνώμη μου, συμπεριφέρονται αναλόγως. Σαν σε ιερό μυστήριο. Οσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης , το έργο είναι ένας καθρέφτης. Ο καθένας μπορεί να κοιταχτεί μέσα του. Το τι θα δείξει ο καθρέφτης στον καθένα, είναι κάτι που το ξέρει μόνο ο καθρεφτιζόμενος.

Ποιο είναι το μήνυμα που προσδοκά να περάσει η παράσταση;

Ρ.Κ. Ελπίζουμε πως η παράσταση θέτει ερωτήματα, βαθιά και ουσιαστικά, κάποια από αυτά ίσως να μην έχουν απάντηση. Είναι εύκολο να κρίνουμε και να καταδικάζουμε ή να αναπτύσσουμε θεωρίες, το θέατρο όμως μας επιτρέπει έστω για λίγο, έστω στα ψέματα, ηθοποιούς και θεατές να ζήσουμε στ’ αλήθεια κάτι, να προσπαθήσουμε να το καταλάβουμε. Αυτή θα είναι μια βοήθεια όταν και αν κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στη ζωή μια παρόμοια ιστορία ή μια κάθαρση αν την έχουμε ήδη αντιμετωπίσει.

Ποια τα μελλοντικά σχέδιά σας;

Κ.Γ. Θα σας μιλήσω μόνο για Το μικρό πόνι κι όχι για τα υπόλοιπα.

Το σχέδιο μας λοιπόν είναι, όσο περνάει απ το χέρι μας, να φροντίσουμε να δουν όσοι περισσότεροι γίνεται αυτήν την παράσταση. Πέρα απο ηλικία , φύλλο, εθνικότητα ή οτιδήποτε άλλο.

Η παράσταση θα εξακολουθήσει να παίζεται για σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και συλλόγους γονέων και εκπαιδευτικών ( κατόπιν επικοινωνίας).

Συντελεστές:

Σκηνοθεσία: Σοφία Καραγιάννη

Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ

Σκηνικά – κοστούμια: Κωνσταντίνα Κρίγκου

Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου

Επιμέλεια κίνησης : Μαργαρίτα Τρίκκα

Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος

Εικαστική επιμέλεια αφίσας : Βασίλης Σελιμάς

Video animation: Αλέξανδρος Τσόχας

Βοηθός σκηνοθέτη : Βάσια Μίχα

Πρωταγωνιστούν:

Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος , Ρηνιώ Κυριαζή

 

Θέατρο Σταθμός – Βίκτωρος Ουγκώ 55, Αθήνα (Μετρό Μεταξουργείο)

Τηλέφωνο: 211 40 36 322