Κατά τη διαπραγμάτευση για την οριστικοποίηση του νομοθετικού πλαισίου για την προστασία της κύριας κατοικίας η κυβέρνηση χρειάστηκε να κάνει αρκετά βήματα πίσω ώστε να εξασφαλίσει τη συναίνεση των δανειστών.

Πράγματι, ο στόχος φαίνεται ότι επιτεύχθηκε. Μπορεί να έγιναν θυσίες – ειδικά στο κομμάτι των επιχειρηματικών δανείων που έχουν δοθεί με προσημείωση την κύρια κατοικία – αλλά από χθες η ελληνική κυβέρνηση έχει στα χέρια της τη θετική εισήγηση των θεσμών για την ολοκλήρωση της δεύτερης μεταμνημονιακής αξιολόγησης και την εκταμίευση της δόσης του 1 δισ. ευρώ.

Το αν θα δώσουν και οι υπουργοί Οικονομικών την έγκρισή τους – αυτό μετράει άλλωστε – θα το ξέρουμε αύριο το πρωί. Σε κάθε περίπτωση, όμως, φαίνεται ότι ακόμη ένα δύσκολο κεφάλαιο κλείνει (έστω και με υποχωρήσεις) επιτρέποντας στην κυβέρνηση να προχωρήσει στη διαμόρφωση της ατζέντας του επόμενου διαστήματος.

Στόχος πρώτος: Να φτιάξει κλίμα εν όψει της κρίσιμης εκλογικής αναμέτρησης της 26ης Μαΐου για το Ευρωκοινοβούλιο. Τουλάχιστον αυτό είναι το δεδομένο τούτη τη στιγμή. Άλλωστε η διαμόρφωση ατζέντας θα βοηθούσε και σε περίπτωση πρόωρης προσφυγής στις εθνικές κάλπες.

Πρακτικά η κυβέρνηση δεν μπορεί να περιμένει πολλά πράγματα – σε επίπεδο αύξησης της δημοτικότητάς της – από τη νέα πλατφόρμα για τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια. Μέσα στο επόμενο διάστημα θα δημοσιευτούν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις, οπότε οι δικηγόροι θα αναλάβουν να εξηγήσουν το νέο πλαίσιο στους πελάτες – δανειολήπτες, οι οποίοι θα έχουν πλέον την πλήρη εικόνα για το πόσο αυστηρό είναι αυτό το πλαίσιο.

Δεν είναι μόνο το ότι κάποιος πρέπει να πληροί όλα τα κριτήρια: εισοδηματικά, περιουσιακά κ.λπ. Είναι και το ότι, ακόμη και αν ενταχθεί στη ρύθμιση, ο δανειολήπτης θα αισθανθεί από την πρώτη στιγμή το «ασφυκτικό» του νέου πλαισίου και τον κίνδυνο, στην παραμικρή… στραβή, να χαθεί το σπίτι και να επιστραφούν τα χρήματα από την επιδότηση που προσφέρει το Δημόσιο.

 

Πολιτικά «καυτές» ρυθμίσεις

Από τις ρυθμίσεις οφειλών στα ασφαλιστικά ταμεία και στην εφορία, όμως, η κυβέρνηση περιμένει πολλά. Άρα είναι κεντρική επιλογή το θέμα να κρατηθεί «ζεστό» και τα νομοσχέδια να κατατεθούν στη Βουλή το ταχύτερο δυνατόν.

Τα στοιχεία που έδωσε προχθές στη δημοσιότητα η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων αποδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο τον πιθανό πολιτικό και οικονομικό αντίκτυπο. Από τα συνολικά 104 δισ. ευρώ που είναι τα ληξιπρόθεσμα χρέη μόνο προς την εφορία (υπάρχουν και 40 δισ. ευρώ επιπλέον που είναι τα χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία) σε καθεστώς ρύθμισης βρίσκονται μόλις τα 3,7 δισ. ευρώ, δηλαδή ένα ποσοστό της τάξεως του 3,5%.

Δεδομένου μάλιστα ότι ο συνολικός αριθμός των οφειλετών ξεπερνά τα 4 εκατομμύρια (συν 1,5 εκατομμύριο που έχουν χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία), μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτή η συνολική εικόνα: υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες οι οποίοι έχουν χρέη και περιμένουν τη ρύθμιση

● είτε για να σβήσουν τις εκκρεμότητες του παρελθόντος

● είτε για να αποκτήσουν την πολυπόθητη ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα

● είτε για να ανακτήσουν δικαίωμα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη

● είτε ακόμη και για να θεμελιώσουν το δικαίωμα στη σύνταξη.

Να σημειωθεί ότι οι περίπου 80.000 ασφαλισμένοι που δεν μπορούν να λάβουν σύνταξη λόγω χρεών είναι μερικοί εκ των πρωταγωνιστών στην περίφημη υπόθεση με τις «διαγραφές» ηλεκτρονικών φακέλων από τη λίστα με τους υποψήφιους συνταξιούχους του ΕΦΚΑ.

Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος κράτησε και χθες το θέμα «ζεστό» μέσα από τη συνέντευξη που παραχώρησε στον ραδιοφωνικό σταθμό Στο Κόκκινο.

Όπως είπε, «σχεδιάζουμε διάφορες παρεμβάσεις, και το υπουργείο Εργασίας και το υπουργείο Οικονομικών, για να βοηθήσουμε ανθρώπους που δεν μπορούν να ξεπληρώσουν κάποιο χρέος. Έχουμε δύο στόχους: να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που πραγματικά έχουν πρόβλημα και να μην βοηθήσουμε όσους είναι κακοπληρωτές που έχουν λεφτά και δεν θέλουν να πληρώσουν».

Πρακτικά ο Τσακαλώτος προανήγγειλε τη θέσπιση κριτηρίων υπαγωγής στη ρύθμιση. Το βασικότερο κριτήριο θα είναι το δηλωθέν εισόδημα, από το οποίο θα εξαρτάται όχι μόνο η υπαγωγή στη ρύθμιση, αλλά ακόμη και ο αριθμός των δόσεων που θα δίδονται προκειμένου να τακτοποιείται το ληξιπρόθεσμο χρέος.

 

Τέλος στο «δώρο Πάσχα»

Προφανώς, θα ήταν ευχής έργον για την κυβέρνηση να εντάξει στην ατζέντα των παρεμβάσεων μέχρι τις ευρωεκλογές και το περίφημο «δώρο Πάσχα». Φαίνεται όμως ότι αυτό το κεφάλαιο κλείνει οριστικά.

Από τη στιγμή που αποφασίστηκε η κυβέρνηση να αποφύγει τις μονομερείς ενέργειες (κάτι που φάνηκε ξεκάθαρα στην υπόθεση της πρώτης κατοικίας), θα ήταν έκπληξη πρώτου βαθμού να αποφασιστεί μια ενέργεια που θα μπορούσε να τινάξει τον κρατικό προϋπολογισμό στον αέρα. Ένα υποτυπώδες δώρο Πάσχα στους συνταξιούχους και στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα κοστίζει πάνω από 700 εκατ. ευρώ και αυτή τη στιγμή λεφτά δεν υπάρχουν.

Το θέμα δημιουργήθηκε λόγω της απόφασης της κυβέρνησης να σχηματίσει ένα αποθεματικό περίπου 658 εκατ. ευρώ προκειμένου να πληρώσει αναδρομικά των αμειβόμενων με τα ειδικά μισθολόγια. Θεωρήθηκε ότι αυτό το ποσό θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει ένα «δώρο Πάσχα».

Όμως, ήρθε χθες ο Τσακαλώτος για να κλείσει οριστικά κάθε συζήτηση: «Τα χρήματα αυτά ήταν μια πίστωση στην περίπτωση που εμείς δεν προλαβαίναμε να πληρώσουμε όλα τα αναδρομικά. Αν τα ξοδέψουμε το 2019, πιάνονται ως δαπάνες και θα μπορούσε, αν δεν πάμε καλά, να μην φτάσουμε στον στόχο. Άρα αυτά τα χρήματα είναι στην άκρη, αλλά δεν μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε μέχρι το τέλος, για να είμαστε σίγουροι ότι είμαστε εντός των στόχων».

Πρακτικά, λοιπόν, αυτό που λέει ο υπουργός Οικονομικών είναι ότι το ενδεχόμενο να υπάρξει μια ακόμη έκτακτη οικονομική ενίσχυση δεν μπορεί να εξεταστεί παρά μόνο στο τέλος του χρόνου, όταν θα είναι ξεκάθαρη η εικόνα για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού.

 

Μικρές παρεμβάσεις

Βέβαια, παρεμβάσεις με πολύ μικρό δημοσιονομικό κόστος (ή και καθόλου δημοσιονομικό κόστος) όχι μόνο δεν θα μπορούσαν να αποκλειστούν, αλλά μάλλον θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες. Σε αυτό το πλαίσιο:

1. Αναμένεται μεν να προχωρήσει η επικαιροποίηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, καθώς αυτό αποτελεί και βασικό προαπαιτούμενο της τρίτης αξιολόγησης, ωστόσο οι αξίες αυτές δεν αναμένεται να χρησιμοποιηθούν ούτε για τον υπολογισμό των φόρων μεταβίβασης μέχρι το τέλος του έτους ούτε βέβαια για τον υπολογισμό του φετινού ΕΝΦΙΑ.

Ο στόχος είναι προφανής: Στα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ να φανούν ολόκληρες οι μειώσεις, οι οποίες θα αφορούν ιδιοκτήτες με ακίνητα έως 200.000 ευρώ και θα φτάνουν έως και τα 100 ευρώ.

2. Θα παραταθεί για τουλάχιστον έξι μήνες ακόμη ο χαμηλός συντελεστής ΦΠΑ στα πέντε νησιά του Αιγαίου που εμπλέκονται με το προσφυγικό.

3. Θα ανακοινωθεί μέσα στις επόμενες ημέρες η ενεργοποίηση και φέτος του θεσμού των τελών κυκλοφορίας με τον μήνα, ώστε να μπορέσουν οι ιδιοκτήτες να ανακτήσουν τις πινακίδες κυκλοφορίας για το υπόλοιπο έτος πληρώνοντας μόνο την αναλογία των τελών.

4. Θα αυξηθεί πάλι ο συντελεστής υπολογισμού των συντάξεων χηρείας στο 70% από 50% που ήταν ο σχετικός συντελεστής για την περίοδο από τον Μάιο του 2016 μέχρι τώρα.

5. Δεν θα αυξηθούν οι απαιτούμενες ηλεκτρονικές πληρωμές για τη διασφάλιση του αφορολογήτου, όπως ήταν αρχικά προγραμματισμένο.

 

Στις αγορές το βλέμμα

Εκτός από το εσωτερικό μέτωπο, το οικονομικό επιτελείο θα ρίξει τις επόμενες εβδομάδες το βάρος και στη βελτίωση της εικόνας της χώρας στις αγορές.

Μέσα στον Απρίλιο αναμένεται η έκδοση της απόφασης από τη Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί του σχεδίου του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για τα «κόκκινα» δάνεια. Εφόσον κριθεί ότι δεν συντρέχει θέμα κρατικής ενίσχυσης, θα ακολουθήσει η κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου στη Βουλή, ιδανικά μέσα στον μήνα.

Θετική έκβαση επί όλων αυτών των θεμάτων είναι πολύ πιθανό ότι θα οδηγήσει σε μια ακόμη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, αυτή τη φορά από τον οίκο Standard and Poor’s, ο οποίος θα δημοσιεύσει τη σχετική έκθεση στις 26 Απριλίου. Αυτό με τη σειρά του θα ανοίξει τον δρόμο για την επόμενη έξοδο στις αγορές. Ο στόχος είναι να αντληθούν τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ και με αυτόν τον τρόπο να ολοκληρωθεί από τον Μάιο κιόλας ο ετήσιος προγραμματισμός του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους.

Η διαπραγμάτευση για την πρόωρη αποπληρωμή του δανείου του ΔΝΤ έχει ήδη ξεκινήσει, με την ελληνική κυβέρνηση να επιδιώκει μέσα στο έτος να καταβάλλει τουλάχιστον 3,5 δισ. ευρώ εκ των 9,5 δισ. ευρώ, που είναι το υπόλοιπο οφειλής αυτή τη στιγμή. Αυτά τα 3,5 δισ. ευρώ τοκίζονται αυτή τη στιγμή με επιτόκιο που διαμορφώνεται στο 5,13%. Η ελληνική πλευρά θέλει να προπληρώσει αυτά τα χρήματα ώστε να επιτύχει τη μείωση του μέσου επιτοκίου δανεισμού.

Οι διαβουλεύσεις με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς θα συνεχιστούν, καθώς στους κόλπους των Ευρωπαίων φαίνεται να υπάρχουν αντιρρήσεις κυρίως από τη Γερμανία. Οι αντιρρήσεις αυτές έχουν κυρίως πολιτικό και λιγότερο οικονομικό περιεχόμενο, καθώς σχετίζονται με το κατά πόσον θα περιοριστεί ακόμη περισσότερο ο ρόλος του ΔΝΤ στην Ελλάδα και όχι με το κατά πόσον είναι οικονομικά συμφέρουσα για την Ελλάδα η πρόωρη αποπληρωμή μέρους του δανείου.