Μόνο ικανοποιημένοι μπορεί να είναι το Εργατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ισπανίας (PSOE) και ο ηγέτης του Πέδρο Σάντσεθ από το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών. Οι 123 έδρες (28,7%) που εξασφάλισε, αλλά και η άνοδος του ποσοστού του PSOE σε πανεθνικό επίπεδο, του δίνουν τον πρώτο λόγο για τον σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά όχι και το μονοπώλιο της διακυβέρνησης, καθώς θα χρειαστεί κυβερνητικό εταίρο.

Ο χρόνος ωστόσο είναι με το μέρος του και δεν έχει κανέναν λόγο να βιάζεται έως τις 21 Μαΐου, οπότε θα συσταθεί η νέα Βουλή και, κατόπιν, θα ξεκινήσει η διαδικασία των διερευνητικών εντολών. Πρακτικά η Ισπανία πριν από τις 8 Ιουνίου, με βάση το εκλογικό ημερολόγιο, δεν θα έχει ακόμα κυβέρνηση. Θα συνεχίσει η νυν κυβέρνηση, όπως προβλέπεται από το σύνταγμα. Ο Σάντσεθ θα εκμεταλλευτεί τη δυναμική των εθνικών εκλογών για να προχωρήσει και στην προεκλογική εκστρατεία των τριπλών εκλογών που ακολουθούν: ευρωεκλογές, δημοτικές εκλογές, αλλά και σε κάποιες Αυτονομίες.

Ο μεγάλος ηττημένος

Μεγάλος ηττημένος των ισπανικών εκλογών ήταν αναμφίβολα το Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ), που έχασε περίπου το ήμισυ των εδρών του καταγράφοντας το χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα στην ιστορία του. Με 16,7%, το PP διαθέτει πλέον 66 έδρες από τις 137 που είχε κερδίσει το 2016. Ο νέος αρχηγός του ΡΡ Πάμπλο Κασάδο, ο οποίος θέλησε να δώσει μια νέα πνοή στο κόμμα παραλαμβάνοντάς το από τον Ραχόι, δεν κατάφερε ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Η ακραία ατζέντα που είχε υιοθετήσει προεκλογικά έσπρωξε τους πιο μετριοπαθείς δεξιούς ψηφοφόρους στο περισσότερο φιλελεύθερο κόμμα των Ciudadanos και τους πιο σκληροπυρηνικούς στο ακροδεξιό κόμμα Vox, που έχει κάνει αισθητή την παρουσία του ήδη από την εκλογική αναμέτρηση στην Ανδαλουσία (βλ. «Ποντίκι», φύλλο 2.057, 24.1.2019).

Η στρατηγική του Πάμπλο Κασάδο απέτυχε σε τέτοιο βαθμό, ώστε πρώτη φορά δεν κερδίζει καμία έδρα στη Χώρα των Βάσκων και μόλις μία στην Καταλωνία, βλέποντας τους Ciudadanos με τη σημαντική άνοδό τους σύντομα να τον εκπαραθυρώνουν από την κεφαλή του δεξιού πόλου της χώρας.

Η νέα ισπανική Δεξιά

Η δυναμική των κεντροδεξιών, φιλελεύθερων Ciudadanos μεταφράστηκε σε άνοδο των ποσοστών τους και αύξηση των εδρών τους (15,9%, 57 βουλευτές).

Ο αρχηγός τους Άλμπερτ Ριβέρα έχει βρει ήδη τη θέση του στο πολιτικό σύστημα της Ισπανίας. Έχοντας επιλέξει σκληρή γλώσσα κατά του Σοσιαλιστικού Κόμματος κυρίως για το καταλανικό ζήτημα, αλλά και θέλοντας να μην επιβαρυνθεί από την αρνητική κληρονομιά του Λαϊκού Κόμματος – παρ’ όλο που γνωρίζει πως η άνοδος του ποσοστού του προήλθε από τους ψηφοφόρους του ΡΡ –, επιθυμεί να είναι η «πραγματική αντιπολίτευση στο PSOE», όπως διαμήνυσε αμέσως μετά την ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος.

Εξάλλου ο Ριβέρα σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ζητούσε επίμονα τη μετεκλογική συνεργασία με το Λαϊκό Κόμμα για να πλήξουν τον Σάντσεθ, χωρίς όμως να λαμβάνει απάντηση από τον Κασάδο. Αυτή τη φορά αφήνει τον ηγέτη του ΡΡ έξω από την εξίσωση.

Πιο χαμηλά οι Podemos

Η πτώση των Unidas Podemos κατέδειξε, μεταξύ άλλων, τον φόβο των Ισπανών για την άνοδο της Ακροδεξιάς (η ισπανική Βουλή απέκτησε ακροδεξιό κόμμα ύστερα από 40 χρόνια). Η κινητοποίηση των ψηφοφόρων και η μεταφορά τους προς το PSOE δείχνει πως το εμπιστεύθηκαν ως μια αξιόπιστη λύση διακυβέρνησης δίνοντας ταυτόχρονα μια ευκαιρία στον Σάντσεθ να κυβερνήσει με μεγαλύτερο σχήμα αυτή τη φορά και όχι με την εύθραυστη κυβέρνηση μειοψηφίας που είχε στην προηγούμενη Βουλή.

Η διαφορά αυτή τη φορά είναι πως οι Unidas Podemos θέλουν να έχουν πιο ενεργό ρόλο στη διακυβέρνηση, καθώς στην προηγούμενη Βουλή συνεργάστηκαν εξαιρετικά με το PSOE στο θέμα των προϋπολογισμών, με μεγαλύτερο «πείραμα» την αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 22%.

PSOE και Podemos ωστόσο δεν συμπληρώνουν την απόλυτη πλειοψηφία των 176 εδρών. Ο Σάντσεθ, που θα λάβει πρώτος τη διερευνητική εντολή, θα πρέπει να προσεγγίσει τα αυτονομιστικά καταλανικά κόμματα, τα οποία ήταν αυτά που τον έριξαν ως μέσο πίεσης για μεγαλύτερη αυτονομία στην Καταλωνία. Είναι ξεκάθαρο πως ο Σάντσεθ θα βρεθεί και πάλι αντιμέτωπος με τις αποσχιστικές τάσεις και αποτελεί ερώτημα το τι είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει αυτή τη φορά για να κυβερνήσει.

Τα κυβερνητικά σενάρια

1. Οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν μια πιθανή κυβέρνηση συνασπισμού με τους Σοσιαλιστές και τους Podemos, παρότι δεν θα έχουν την πλειοψηφία. Επίσης στον Σάντσεθ δεν αρκούν οι έδρες των Unidas Podemos, του Compromís της Βαλένθιας, των αυτονομιστών Βάσκων του PNV και των τοπικών βουλευτών της Καντάβρια. Χρειάζεται τουλάχιστον την αποχή των Καταλανών αυτονομιστών της Esquerra Republicana de Catalunya, που είναι οι πραγματικοί νικητές των εκλογών στην Περιφέρειά τους (από τους εννέα βουλευτές το 2016 αύξησαν πλέον τις έδρες τους στις 15).

2. Οι χρηματαγορές και οι οικονομικοί κύκλοι της χώρας επιθυμούν συνεργασία των Σοσιαλιστών με τους Ciudadanos, ο ισπανικός λαός όμως όχι. Το βράδυ των εκλογών ο κόσμος που είχε συγκεντρωθεί έξω από το εκλογικό κέντρο του PSOE φώναζε «Με τον Ριβέρα, όχι» (Con Rivera, no!), υποδεικνύοντας ξεκάθαρα στον Σάντσεθ να κινηθεί προς τα αριστερά.

3. Τα κόμματα της Δεξιάς, ΡΡ, Ciudadanos, Vox, δεν μπορούν ούτως ή άλλως να σχηματίσουν πλειοψηφία.

Το κλειδί της διακυβέρνησης κρατάει ο Σάντσεθ. Επίσης οι προγραμματισμένες περιφερειακές και δημοτικές εκλογές για τις 26 Μαΐου, την ίδια δηλαδή ημέρα με τις ευρωεκλογές, θα μπορούσε να προκαλέσουν καθυστέρηση των διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αυτό σημαίνει ότι μια νέα κυβέρνηση είναι απίθανο να προκύψει πριν από τον Ιούνιο ή ακόμη και τον Ιούλιο, συν το ότι ο Σάντσεθ δεν θέλει να χάσει το επικοινωνιακό μομέντουμ στις επικείμενες εκλογές.