Εν μέσω διακρατικών διαπραγματεύσεων ο Πρόεδρος των ΗΠΑ κάνει αυτό που ξέρει πολύ καλά: να χρησιμοποιεί το μαστίγιο και να έχει στην τσέπη του το καρότο. Την προηγούμενη εβδομάδα ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα υπογράψει εκτελεστικό διάταγμα για να μην επιτρέψει σε μη αμερικανικές εταιρείες στις ΗΠΑ να χρησιμοποιούν τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό που μπορεί να πλήξει την ακεραιότητα της εθνικής ασφάλειας. Βασικό στόχο αποτελεί η ισχυρή εταιρεία κινεζικών συμφερόντων Huawei, που απειλεί την πρωτοκαθεδρία της Apple και έχει τεθεί ανταγωνιστικά στην κούρσα για τα δίκτυα νέας τεχνολογίας πέμπτης γενιάς (5G).

Με αυτό το εκτελεστικό διάταγμα (executive order) o Τραμπ αποκτά το δικαίωμα να ρυθμίζει εμπορικά ζητήματα σε περίπτωση κατάστασης εκτάκτου ανάγκης που απειλεί τη χώρα.
Σε μια εποχή που οι δύο χώρες διαπραγματεύονται με απειλές και επιβολή δασμών, το ερώτημα είναι αν εν τέλει συμφέρει τις ΗΠΑ αυτός ο εμπορικός πόλεμος. Ο Αμερικανός Πρόεδρος δεν έχει άδικο όταν μιλά για αθέμιτες πρακτικές, απλώς δεν είναι σαφές με αυστηρά οικονομικά κριτήρια εάν μπορείς να είσαι αυστηρός με τη χώρα την οποία έχουν επιλέξει οι αμερικανικές εταιρείες για να κατασκευάζουν – για λόγους κόστους – τα περισσότερα προϊόντα τους.

Η αρχή της σύγκρουσης
Η αμερικανική κυβέρνηση υποψιάζεται πως ο εξοπλισμός της Huawei – τρίτη στην παγκόσμια κατάταξη των κατασκευαστών smartphones – έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει παρανόμως υπέρ της κινεζικής κυβέρνησης. Η εταιρεία διαψεύδει αυτόν τον ισχυρισμό.
Σε αυτή την «ακήρυκτη» διαμάχη παρενέβη και η Google, που απέκλεισε τη Huawei από τις μελλοντικές αναβαθμίσεις του λειτουργικού συστήματος Android. Δηλαδή τα νέα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα της κινεζικής εταιρείας δεν θα έχουν πρόσβαση σε δημοφιλείς εφαρμογές της Google, όπως το Google Play, το Gmail, το Chrome, το YouTube και το Google Maps.

Με δική της πρωτοβουλία η Google ανακοίνωσε ότι συμμορφώνεται με τον νέο κανονισμό αναστέλλοντας τις συναλλαγές με την κινεζική εταιρεία, οι οποίες απαιτούν τη μεταφορά υλικού, λογισμικού και τεχνικών υπηρεσιών, πέρα από εκείνες που είναι διαθέσιμες μέσω άδειας ανοιχτού λογισμικού, που δεν καλύπτουν τις εφαρμογές της. Η Huawei τηρεί σιγήν ιχθύος, κάτι που καταδεικνύει πως μελετά τα βήματά της ώστε η όποια απάντησή της να είναι ευθυγραμμισμένη με την επίσημη κινεζική αντίδραση.

Η νέα απόφαση της Google, αλλά και της ΕΕ (της μεγαλύτερης εταιρείας κινητής τηλεφωνίας στο Ηνωμένο Βασίλειο), που ανακοινώθηκε την Τετάρτη, οδηγεί τη Huawei να επιταχύνει την ανάπτυξη ενός αποκλειστικού, δικού της λειτουργικού συστήματος, καθώς και κινητών εφαρμογών, για να εξασφαλίσει την επάρκεια και την ανεξαρτησία της. Η μεγάλη αγορά της Κίνας τής επιτρέπει να το τολμήσει, αλλά αυτό δεν της διασφαλίζει ότι θα κερδίσει το μη κινεζικής προέλευσης κοινό.

Στο τέλος όλοι χάνουν
Ένας τέτοιος εμπορικός πόλεμος μεγατόνων, όπως αυτός ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ, πλήττει πρωτίστως τις αμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ασιατική χώρα και γι’ αυτό εξετάζουν αρκετές το ενδεχόμενο αλλαγής έδρας. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα επιστρέψουν στις ΗΠΑ, όπως επιθυμεί ο Αμερικανός Πρόεδρος. 

Σχεδόν οι μισές από τις 250 εταιρείες που συμμετείχαν σε σχετική έρευνα δήλωσαν ότι από το 2018 είναι θύματα διάφορων αντιποίνων στην Κίνα. Το ένα πέμπτο από αυτές σημειώνουν, π.χ., ότι έγιναν στόχος αυξημένων ελέγχων στα τελωνεία ή ότι καθυστέρησε πολύ ο εκτελωνισμός των προϊόντων τους. Ακόμη το 35% δηλώσαν ότι εξετάζουν μια στρατηγική «στην Κίνα για την Κίνα», δηλαδή να επενδύουν στη χώρα μόνο για να εξυπηρετούν την τοπική αγορά και όχι για να εξάγουν προς τις ΗΠΑ ή τρίτες χώρες. Η έρευνα διενεργήθηκε μετά την όξυνση από την πλευρά των ΗΠΑ.
Πλέον του 40% των εταιρειών διευκρίνισαν ότι έχουν ήδη μεταφέρει τις εγκαταστάσεις παραγωγής του – ή πρόκειται να το κάνουν – είτε στο Μεξικό είτε στη νοτιοανατολική Ασία. Μόνο το 6% των εταιρειών που απάντησε στην έρευνα δήλωσαν ότι σκοπεύουν να εγκαταστήσουν και πάλι εργοστάσια στις ΗΠΑ. Το διακύβευμα που κανείς δεν ομολογεί είναι το αν θα βρεθεί η χρυσή τομή ανάμεσα στα χαμηλά κόστη, τον οικονομικό πατριωτισμό και τη διατήρηση του κέρδους που βασικά κινητροδοτεί το επιχειρείν.

Ξαφνικά… κωλοτούμπα!
Αφού έπεσαν οι πρώτες – διαπραγματευτικού τύπου – μπαταριές, η αμερικανική κυβέρνηση εξέδωσε ειδική άδεια που επιτρέπει στις αμερικανικές εταιρείες να συνεχίσουν να συναλλάσσονται άλλους τρεις μήνες με τη Huawei. Είναι το καρότο που, έστω για λίγο, αντικατέστησε το μαστίγιο στον εμπορικό πόλεμο. 

Όπως γράφουν οι «Financial Times», η τρίμηνη παράταση που δόθηκε από το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ αναφέρει πως επιτρέπει συμφωνίες «που είναι αναγκαίες για τη διατήρηση και υποστήριξη των υφιστάμενων και τρεχουσών πλήρως λειτουργικών δικτύων και εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των αναβαθμίσεων λογισμικού και επιδιόρθωσης κενών ασφάλειας», καθώς επίσης συμβόλαια «αναγκαία για την παροχή υπηρεσιών και υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων αναβαθμίσεων λογισμικού ή επιδιορθώσεων κενών ασφαλείας για τις υπάρχουσες συσκευές της Huawei».
Η Huawei – ο μεγαλύτερος στον κόσμο κατασκευαστής εξοπλισμού τηλεπικοινωνιών και Νο 2 στην αγορά κινητών τηλεφώνων μετά την κορεατική Samsung – δεν μπορεί να αγοράζει αμερικανικά ανταλλακτικά και εξαρτήματα για την παραγωγή νέων προϊόντων της χωρίς να πάρει έγκριση από τις αμερικανικές αρχές, βάσει των δεδομένων που έχουν διαμορφωθεί.
Ο ιδρυτής της Huawei Ρεν Ζενγκφέι δήλωσε ότι η τρίμηνη άδεια για συναλλαγές με αμερικανικές εταιρείες δεν σημαίνει πολλά πράγματα για την εταιρεία του, η οποία ήταν προετοιμασμένη για το χειρότερο σενάριο. «Οι πράξεις της αμερικανικής κυβέρνησης υποτιμούν τις δυνατότητές μας» δήλωσε στην κινεζική τηλεόραση. Όπως είπε, η Huawei βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την αμερικανική κυβέρνηση και όχι με τις αμερικανικές εταιρείες.

Ίσως, τελικά, άθελά του ο Τραμπ καταφέρει να αποδείξει ότι ο καπιταλισμός ορίζει τον πατριωτισμό ως μέγεθος που δεν επηρεάζει την πραγματική του αξία, το κέρδος. Γι’ αυτό μόλις την Τετάρτη, με κοινή τους επιστολή προς τον Τραμπ, Nike, Adidas και άλλες εταιρείες αθλητικών ειδών ζητούν να επανεξετάσει την επιβολή δασμών σε παπούτσια που κατασκευάζονται στην Κίνα υποστηρίζοντας πως θα έχουν «καταστροφικές» συνέπειες για τους καταναλωτές, τις ίδιες τις εταιρείες και την αμερικανική οικονομία στο σύνολό της.