Ποιοι φοβούνται «μια βαλκανική προδοσία»

Η περαιτέρω διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν κάτι που είχε μπει στον πάγο για αρκετό καιρό. Η τελευταία χώρα που εισήχθη στην Ε.Ε. ήταν η Κροατία, που έγινε το 28ο μέλος το 2013. Το κάποτε ισχυρό επιχείρημα πολλών, ότι η διαδικασία των διαπραγματεύσεων για την ένταξη στην Ε.Ε. ήταν ικανή να ενισχύει τη δημοκρατία σε χώρες με ισχυρό παρελθόν αυταρχισμού, αποδυναμώθηκε με τα παραδείγματα της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, των οποίων οι κυβερνήσεις κακοποιούν την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, αλλά και των υπολοίπων θεσμών, κατά το δοκούν.

Τα Βαλκάνια παρουσιάζουν τη χειρότερη εικόνα. Το Κόσοβο με τη Σερβία βρίσκονται στα μαχαίρια και η Βοσνία είναι πρακτικά ένα μη κυβερνήσιμο χάος.

Η μόνη αλλαγή σκηνικού έρχεται από την, όπως λέγεται από τον Φεβρουάριο, Βόρεια Μακεδονία. Για την Ε.Ε. η χώρα αποτελεί μια καλή είδηση. Έπειτα από χρόνια απολυταρχισμού και κακοδιαχείρισης, η νέα κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ έχει αρχίσει μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και επιχειρεί να αντιμετωπίσει τη διαφθορά. Το κυριότερο είναι ότι το μεγάλο αγκάθι για τις Βρυξέλλες, το ζήτημα της ονομασίας, έληξε μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών με την ελληνική κυβέρνηση.

Ως αναγνώριση όλης αυτής της προόδου, η Κομισιόν θέλει τα κράτη της Ε.Ε. να ανοίξουν τις ενταξιακές συνομιλίες με τη Βόρεια Μακεδονία. Ήταν αυτή ακριβώς η υπόσχεση της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ που βοήθησε τον Ζάεφ να πλασάρει τη συμφωνία στο εσωτερικό της χώρας του. Τον Ιούνιο του 2018 η προοπτική της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων αναβλήθηκε για έναν χρόνο. Οι πιθανότητες, όμως, να καθυστερήσει κι άλλο αυξήθηκαν.

Το «φρένο» του Μακρόν

Η αντίθεση στην έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με τη Β. Μακεδονία ήρθε εν μέρει από τον Εμανουέλ Μακρόν, που θεωρεί ότι η Ε.Ε. πρέπει να επικεντρωθεί στη βαθύτερη ενσωμάτωση και όχι στην ένταξη νέων μελών. Πάντως, η Ιστορία δείχνει ότι αυτοί οι δυο στόχοι δεν είναι απαραίτητα μη συμβατοί. Στο παρελθόν οι διευρύνσεις της Ε.Ε. έκαναν αναγκαία μια μεγαλύτερη ενσωμάτωση. Εκτός της Γαλλίας, η Ολλανδία και η Δανία φοβούνται ότι η είσοδος νέων μελών θα επιφέρει επιπλέον προβλήματα.

Σύμφωνα με τους «Financial Times», δεν είναι τυχαίο που η απόφαση για τη διεύρυνση πήρε αναβολή λόγω των ευρωεκλογών, ώστε τα ακροδεξιά κόμματα να μην εκμεταλλευτούν ζητήματα όπως οι εγκληματικές συμμορίες στα Βαλκάνια και η μουσουλμανική πλειοψηφία στην Αλβανία.

Πράγματι, τώρα που οι ευρωεκλογές τελείωσαν, η αντίθεση του Μακρόν δείχνει να έχει μετριαστεί. Προφανώς φοβόταν ότι το θέμα θα ενίσχυε τη Μαρίν Λεπέν.

Άλλες φωνές, αντίθετες με τη διεύρυνση, προβάλλουν το επιχείρημα ότι δεν πρέπει να γίνουν δεκτές κι άλλες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες όπου η δημοκρατία και οι κανόνες δικαίου δεν είναι ισχυροί. Προβάλλουν το παράδειγμα της Βουλγαρίας, της οποίας η ένταξη θεωρείται ότι έδωσε ελεύθερη πρόσβαση στην Ένωση σε πάμπολλες εγκληματικές της συμμορίες.

Ο «Economist» εκτιμά ότι αυτό ισχύει στην περίπτωση της Αλβανίας, για την οποία η Κομισιόν προτείνει επίσης έναρξη ενταξιακών συνομιλιών ύστερα από πρόοδο σε άλλους τομείς. Αλλά όχι στην περίπτωση της Β. Μακεδονίας, που σημειώνει βελτιωμένες επιδόσεις υπό την κυβέρνηση Ζάεφ.

Οι δυσκολίες της Μέρκελ

Η Κομισιόν ήλπιζε εξαρχής ότι οι υπουργοί θα δώσουν έγκριση στις αιτήσεις Αλβανίας και Β. Μακεδονίας την Τρίτη 18 Ιουνίου. Στη Γερμανία, όμως, προέκυψε σοβαρή αντίθεση από βουλευτές της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης της Άνγκελα Μέρκελ και από την καγκελάριο απαιτήθηκε εντολή από το Κοινοβούλιό της για να μπορέσει να συμφωνήσει.

Η περίπτωση της Αλβανίας συγκέντρωνε εξαρχής, έτσι κι αλλιώς, μικρές πιθανότητες, καθώς είναι αρκετές οι χώρες που εκφράζουν ενστάσεις. Όμως πολλοί θεωρούν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να τηρήσει την υπόσχεσή της και να ξεκινήσει τις ενταξιακές συνομιλίες με τη Β. Μακεδονία. Ο «Economist» θεωρεί ότι θα μπορούσε να κληθεί μια ειδική σύνοδος κορυφής τον Ιούλιο, αν ήταν βέβαιο ότι θα περάσει το αίτημα της Β. Μακεδονίας.

Όμως η γερμανική Βουλή σύντομα θα διακόψει τις εργασίες της για το καλοκαίρι και δεν πρόκειται να υπάρξει άλλη ευκαιρία μέχρι τον Οκτώβριο. Έως τότε η συνήθεια της καθυστέρησης μπορεί να παγιωθεί. Το θέμα είναι ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δημιουργήσει διάφορους κινδύνους.

● Η αντιπολίτευση στη Β. Μακεδονία περιμένει στη γωνία για το παραμικρό σημάδι αποτυχίας.

● Μέχρι το φθινόπωρο η Ελλάδα μπορεί να έχει μια νέα κεντροδεξιά κυβέρνηση, που θα δεχθεί τεράστιες πιέσεις από μερίδα του κόσμου για να καθυστερήσει τις συνομιλίες, σύμφωνα με τον «Economist».

● Στην ευρύτερη εικόνα, το να αθετήσει η Ε.Ε. την υπόσχεσή της σε ένα βαλκανικό κράτος θα δώσει αέρα τους ηγέτες σε άλλα βαλκανικά κράτη που λένε ότι δεν πρέπει να εμπιστεύονται τους Ευρωπαίους.

● Άλλες δυνάμεις που καραδοκούν, όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία, θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν το γεγονός και να επιχειρήσουν να ισχυροποιήσουν τη θέση και την επιρροή τους στην περιοχή.

● Χώρες όπως η Σερβία και το Κόσοβο, που θέλουν να μπουν στην Ένωση, μπορεί να καθυστερήσουν στην επίλυση των εδαφικών τους διαφορών, σύμφωνα με τους «Financial Times».

Ο «Economist» χαρακτηρίζει την προοπτική αθέτησης της υπόσχεσης της Ε.Ε. ως «μια βαλκανική προδοσία». Αντιθέτως η έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με τη Β. Μακεδονία εκτιμάται ότι θα ενισχύσει τους φιλοευρωπαίους μεταρρυθμιστές σε όλα τα Βαλκάνια.

Πάντως, η έναρξη ενταξιακών συνομιλιών δεν δεσμεύει κανέναν να τις ολοκληρώσει κιόλας. Κάτι, άλλωστε, που η Τουρκία γνωρίζει πολύ καλά. Δηλαδή, οι συνομιλίες μπορούν δυνητικά να τραβάνε για χρόνια χωρίς να καταλήγουν κάπου, ούτε να υπάρχει ένταξη…