Μέσα σε ένα στρατιωτικό ελικόπτερο ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πετούν πάνω από χιλιάδες ανθρώπους που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στη νεκρή ζώνη των ελληνοτουρκικών συνόρων. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είναι το πρόσωπο των ημερών, καθώς φαίνεται ότι βγαίνει μπροστά στη διαχείριση του προβλήματος στα σύνορα, εφαρμόζοντας μια πιο δεξιά ατζέντα με έμφαση στην ασφάλεια. Όπως άλλωστε φάνηκε και από τα μέτρα που ελήφθησαν από το ΚΥΣΕΑ, στόχος είναι οι άνθρωποι που κυριολεκτικά κουβαλήθηκαν στα σύνορα με την υπόσχεση της διέλευσης προς την Ευρώπη.

Το δεξιό προφίλ ταιριάζει στον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος πήρε μαζί του στην Αλεξανδρούπολη τους υπουργούς Εθνικής Άμυνας και Προστασίας του Πολίτη, αλλά όχι τον αρμόδιο υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου. Στο εσωτερικό η κυβέρνηση φαίνεται να έχει κερδίσει το στοίχημα της κοινής γνώμης, στην οποία ενεργοποιήθηκαν τα πιο συντηρητικά αντανακλαστικά, ενώ ξαναείδαμε και εικόνες που θυμίζουν Χρυσή Αυγή με πολίτες να προπηλακίζουν δημοσιογράφους, να διώχνουν βάρκες με έγκυες γυναίκες και να οργανώνουν ομάδες περιπολίας στα σύνορα φορώντας στολές παραλλαγής.

Το βασικό ερώτημα, όμως, είναι κατά πόσο η Αθήνα είχε προβλέψει ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει έναν ανθρώπινο μοχλό πίεσης. Ο Τούρκος Πρόεδρος δεν έκρυψε ποτέ ότι σκοπεύει να εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό-προσφυγικό. Οι απειλές του προς την Ευρωπαϊκή Ένωση με άνοιγμα των συνόρων δεν είναι κάτι καινούργιο.

Αντίθετα είναι το τελευταίο και πιο ισχυρό χαρτί του για να πάρει αυτό που θέλει. Σε συνδυασμό με τον βαρύ φόρο αίματος που πληρώνει στη Συρία και τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν το κόμμα του να υποχωρεί υπό το βάρος της οικονομίας και της προσφυγικής κρίσης, η συγκεκριμένη αντίδραση θα έπρεπε να θεωρείται αναμενόμενη.

Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κάποια ελληνική αντίδραση απέναντι στην ίδια την Τουρκία, παρά μόνο αιχμηρές ανακοινώσεις του υπουργείου Εξωτερικών για τα fake news. Με δεδομένο ότι ξεκίνησε και πάλι η συζήτηση για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης δεν είναι σαφές ποιοι ανοιχτοί δίαυλοι υπάρχουν με την Άγκυρα – υποτίθεται ότι η ελληνική διπλωματία παρακολουθεί πολύ στενά τις εξελίξεις στη Λιβύη αλλά και τις προκλητικές ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο.

Επιπλέον, δεν είναι σαφές ποιοι είναι οι δίαυλοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πρωθυπουργός σε κάθε ευκαιρία επανέλαβε ότι πρόκειται για τα σύνορα της Ευρώπης, ωστόσο προς το παρόν η μόνη προσπάθεια που έγινε για συνομιλίες με την τουρκική πλευρά ήταν από τον Βούλγαρο πρωθυπουργό, ο οποίος με διαρροή που έκανε κατηγόρησε εμμέσως την Αθήνα ότι έδιωξε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με όλες τις πληροφορίες να κάνουν λόγο για χρήση βίας από τους Έλληνες.

Βέβαια, όσο τα καμπ επί τουρκικού εδάφους συνεχίζουν να λειτουργούν, η Άγκυρα δεν έχει ακόμα παραβιάσει τη συμφωνία της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Μαξίμου θεωρεί ότι κέρδισε από την επίσκεψη της ηγεσίας της στον Έβρο, παίρνοντας ευρωπαϊκή «ασπίδα» ενίσχυση 700 εκατ. και δυνάμεις της Frontex. Ουσιαστικά, πάντως, αυτό το «αγκαζέ» στα σύνορα με τους προέδρους δεν δίνει απαντήσεις στο πώς σκοπεύουν να διαχειριστούν το ζήτημα χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία.

Σε κάθε περίπτωση, η συγκυρία δείχνει να ευνοεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που την προηγούμενη εβδομάδα βρισκόταν με την πλάτη στον τοίχο για τα χημικά των ΜΑΤ σε Λέσβο και Χίο και αυτή την εβδομάδα κάνει δηλώσεις για την ομοψυχία και το φρόνημα των Ελλήνων. Με άλλα λόγια, ο Μητσοτάκης ψάχνει επικοινωνιακή ρεβάνς στον Έβρο.

Η ένταση στα σύνορα, ο πετροπόλεμος, τα χημικά, οι φωτιές και εν γένει η απειλή με τη μορφή γυναικόπαιδων και νεαρών μεταναστών, όπως καλύπτεται εκτενώς, έχει απευθείας αντίκτυπο στην κοινωνία, που βομβαρδίζεται με ειδήσεις και εικόνες, με το θέμα να αποτελεί, εκ των πραγμάτων, την κορυφή της πολιτικής ατζέντας.

«Ασύμμετρη απειλή»

Ανάσα στην πίεση που δέχθηκε η κυβέρνηση από την εργαλειοποίηση των προσφύγων και των μεταναστών από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έδωσε η παρουσία της ηγεσίας της Ε.Ε. μαζί με τον Μητσοτάκη στον Έβρο, αν και επί της ουσίας οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν άλλαξαν τη γραμμή των Βρυξελλών όσον αφορά στην αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού.

Σε κάθε περίπτωση πάντως η παρουσία των Ευρωπαίων αξιωματούχων στο πλευρό του Έλληνα πρωθυπουργού σε συμβολικό επίπεδο και η πολύ πρακτική δέσμευσή τους για οικονομική ενίσχυση της Ελλάδας με το ποσό των 700 εκατ. ευρώ άμβλυναν κάπως τις εντυπώσεις που είχαν δημιουργηθεί τις προηγούμενες ημέρες και οι οποίες είχαν δημιουργήσει πολεμικό κλίμα στο εσωτερικό της χώρας.

Ο Μητσοτάκης, έχοντας στο πλευρό του τους Ευρωπαίους αξιωματούχους στις κοινές δηλώσεις που έκαναν, τόνισε ότι «δεν πρόκειται πλέον για ένα πρόβλημα προσφυγικό και μεταναστευτικό, συνιστά μια ασύμμετρη απειλή στα ανατολικά σύνορα της Ελλάδας, που είναι και σύνορα της Ευρώπης, είναι μια κατάφωρη απόπειρα από την πλευρά της Τουρκίας να αλλάξει την ατζέντα και να στρέψει την προσοχή αλλού από την τρομερή κατάσταση στη Συρία».

Ο πρωθυπουργός υποστήριξε ότι «δυστυχώς η Τουρκία έχει μετατραπεί σε επίσημο διακινητή μεταναστών» και ότι η Ε.Ε. και η Ελλάδα δεν αποδέχονται αυτή την κατάσταση. Ωστόσο ο Μητσοτάκης σημείωσε ότι «η Ευρώπη δεν έχει αντεπεξέλθει πλήρως στις υποχρεώσεις της για την κάλυψη των αναγκών της προσφυγικής κρίσης». Όπως είπε ο πρωθυπουργός, «η Ευρώπη μέχρι σήμερα απέτυχε να βρει κοινή λύση σε αυτό το σύνθετο πρόβλημα. Κάποιοι βολεύτηκαν να κλείσουν τα μάτια και να αφήσουν τα κράτη που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα να αντιμετωπίσουν μόνα τους αυτή τη διαρκή κρίση. Η παρουσία των επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών είναι η καλύτερη απόδειξη ότι αυτό αλλάζει».

Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι επιστολή στον πρωθυπουργό, στην οποία εκφράζει τη σαφή και αδιαμφισβήτητη στήριξη στην Ελλάδα και στον ίδιο προσωπικά για τα μέτρα και τις αποφασιστικές προσπάθειες για την προστασία των συνόρων της Ελλάδας και ταυτόχρονα εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. εκ μέρους όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε., έστειλε η Δανή πρωθυπουργός Μέτε Φρεντέρικσεν.

Η Φρεντέρικσεν μιλά για απαράδεκτη πίεση που δέχεται η Ελλάδα και κατ’ επέκταση η Ευρωπαϊκή Ένωση στα σύνορα με την Τουρκία και δηλώνει ακόμα την ετοιμότητα της Δανίας να στηρίξει την Ελλάδα τόσο μέσω της Frontex όσο και με άλλα μέσα.

Αναμονή για στήριξη

Από εκεί και πέρα, η Ελλάδα περιμένει άλλη μια κίνηση από την πλευρά της Ευρώπης κατά την έκτακτη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. «Αναμένουμε από τους Ευρωπαίους εταίρους μας τη συμπαράστασή τους στην Ελλάδα και την ενιαία στάση απέναντι στη διαμορφούμενη για την Ευρωπαϊκή Ένωση απειλή» δήλωσε ο Νίκος Δένδιας, χθες, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ενημέρωσης που παρείχε στους εκπροσώπους των κοινοβουλευτικών κομμάτων.

Ο Δένδιας έκανε λόγο για απόφαση της τουρκικής ηγεσίας για εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού προκειμένου, όπως είπε, «να ασκήσει πρωτοφανείς πιέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Ο υπουργός Εξωτερικών κάλεσε τους Ευρωπαίους εταίρους να στηρίξουν την Ελλάδα λέγοντας πως «η Ελλάδα και η Ευρώπη δέχονται αιφνίδια και μαζική πίεση από μετακινήσεις στα ανατολικά χερσαία και θαλάσσια σύνορά τους». Και υποστήριξε ο υπουργός πως «δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι πρόκειται για οργανωμένη επιχείρηση που ενθαρρύνεται και κατευθύνεται από την κυβέρνηση και τις αρχές της γειτονικής μας χώρας».

Ενημερώνοντας τα πολιτικά κόμματα για τις κινήσεις που έχει κάνει η ελληνική κυβέρνηση στη διεθνή σκακιέρα για το ζήτημα ο Δένδιας τόνισε: «Ανέφερα στους συναδέλφους των κομμάτων τις κινήσεις στις οποίες η χώρα μας έχει προβεί στο διπλωματικό επίπεδο, με κορυφαία την επίσκεψη των τριών ηγετών στον Έβρο με την παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη. Το μήνυμα το οποίο βγήκε από αυτήν την επίσκεψη ήταν σαφές. Ούτως ή άλλως, το ζήτημα αφορά όλη την Ευρώπη και συνεπώς απαιτείται συλλογική αντιμετώπιση».

«Δεν αποκλείουμε τίποτα»

Ερωτώμενος ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας για κλειστές δομές σε ξερονήσια απάντησε λέγοντας πως «όλοι αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη κλειστών δομών. Περιμένουμε τις προτάσεις των τοπικών κοινωνιών για να δούμε πώς θα κινηθούμε. Έχουμε αυτή την αναμονή αυτές τις ημέρες λόγω και των εξελίξεων που είχαμε τα τελευταία 24ωρα και θα δούμε πώς θα κινηθούμε από τις επόμενες ημέρες».

Και τόνισε πως «δεν αποκλείουμε τίποτα σε αυτή τη χρονική συγκυρία. Πρέπει όμως να ξέρουν όλοι – αφού μου δίνετε αυτήν την ευκαιρία να απαντήσω – ότι όταν προτείνουμε κάποια εναλλακτική λύση, θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι θα υπάρχει αυτή η εναλλακτική λύση ή αλλιώς μπορεί να υπάρχει η Μόρια, η ΒΙΑΛ ή το Βαθύ».

Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση καλείται να λύσει το ταχύτερο δυνατό τον γρίφο της κατάστασης που επικρατεί στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, όπου μερίδα των κατοίκων φέρεται να έχει πάρει τον νόμο στα χέρια της. Μέσα σε όλα πρέπει να προσμετρηθεί και το γεγονός ότι σοβαρό πλήγμα για την κυβέρνηση αποτελεί η ταξιδιωτική οδηγία που εξέδωσε η αμερικανική πρεσβεία, συμβουλεύοντας τους Αμερικανούς να αποχωρούν από περιοχές όπου θεωρούν ότι κινδυνεύει η προσωπική τους ασφάλεια, όπως ο Έβρος, ενώ εντύπωση προκάλεσε στην οδηγία η αναφορά στη Λέσβο.

Και την ίδια στιγμή με όλα αυτά πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι ήδη διεθνείς οργανισμοί έχουν επισημάνει ότι η απόφαση της κυβέρνησης για πάγωμα των αιτήσεων ασύλου για έναν μήνα κινείται στα όρια, αν δεν παραβιάζει τη διεθνή νομιμότητα.

Απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις για τα κλειστά κέντρα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών δήλωσε πως «βασική προτεραιότητα, τις τελευταίες ημέρες, είναι να μπει ένα φρένο στην παράνομη εισροή στη χώρα μας. Άρα, όλες μας οι δυνάμεις, σ’ αυτή τη φάση, κατευθύνονται προς τα εκεί».

Και συνέχισε λέγοντας πως «αυτό το οποίο, όμως, έχει άμεση συνάφεια με τη μέγιστη δυνατή αποτροπή είναι το γεγονός ότι – όπως αποφάσισε το ΚΥΣΕΑ – τα άτομα που θα εισέρχονται από την Κυριακή και μετά στην Ελλάδα – όσα καταφέρνουν, αυτά τα λίγα που καταφέρνουν, να περάσουν – θα κρατούνται σε κέντρα κράτησης και άμεσης επιστροφής, που δεν θα είναι στα νησιά».

Σύμφωνα μάλιστα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, «εξετάζουμε δύο περιοχές, τις οποίες θα ανακοινώσουμε τις επόμενες ώρες, με στόχο να είναι κοντά σε αεροδρόμια, είτε στη Θεσσαλονίκη είτε στην Αθήνα, προκειμένου να γίνει αυτή η μεταφορά, από τα νησιά κυρίως όπου υπάρχει τέτοιο θέμα, σε αυτούς τους χώρους, και ταυτόχρονα να κινείται άμεσα η διαδικασία για την επιστροφή στις χώρες προέλευσής τους».