Η απόφαση γερμανικού δικαστηρίου, που θέτει στο στόχαστρό της το πρόγραμμα-ναυαρχίδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη στήριξη της οικονομίας, πυροδοτεί πολιτική κρίση στη Γερμανία, η οποία συμπαρασύρει την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο Πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, Αντρέας Φοσκούλε, θεωρεί «καλή για την Ευρώπη» την απόφαση του Οργάνου που κρίνει «εν μέρει αντισυνταγματικό» το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ την περίοδο 2015-2018 (PSPP). Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η κρίση των γερμανών δικαστών δεν αμφισβητεί την αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και την χαρακτηρίζει «συνεισφορά στον διάλογο» μεταξύ των δύο Δικαστηρίων.

«Μας ήταν σαφές πως αυτή η απόφαση θα διαβαζόταν με μεγάλη προσοχή και στο εξωτερικό», παραδέχεται ο κ. Φοσκούλε σε συνέντευξή του στο σημειρινό φύλλο της εφημερίδας “Die Zeit” και προσθέτει ότι δεν χαροποιεί τους δικαστές το γεγονός ότι η απόφαση στενοχώρησε πολλούς ή ότι τα χειροκροτήματα ήρθαν “από την λάθος πλευρά”. “Αλλά έχουμε υποχρέωση από το Σύνταγμα και τους νόμους. Δεν μας επιτρέπεται να αποφασίζουμε κάτι που δεν θεωρούμε νόμιμο. Είμαστε της άποψης ότι αυτή η απόφαση είναι καλή για την Ευρώπη, διότι ενισχύει τον δεσμό της με τον νόμο. Αυτό θα φανεί μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα”, υποστηρίζει.

Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το εάν η απόφαση του γερμανικού Δικαστηρίου θα αποτελέσει όπλο στα χέρια απολυταρχικών κυβερνήσεων, όπως της Πολωνίας, ο κ. Φοσκούλε απορρίπτει την διασύνδεση. “Οι Πολωνοί κάνουν ό,τι κάνουν ανεξάρτητα από το τι κάνουμε εμείς. Πέρα από αυτό, η απόφασή μας λέει ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο πρέπει να ελέγχει περισσότερο και εντατικότερα. Αυτό δεν μου φαίνεται ότι αντιπροσωπεύει αυτό που λέει η πολωνική κυβέρνηση. Και πάλι: θέλουμε πραγματικά να προσανατολιζόμαστε, ανάλογα με το πώς πιθανόν θα αντιδράσουν οι Πολωνοί ή άλλοι πολιτικοί;. Πρέπει να είναι αυτό το μέτρο για ένα συνταγματικό δικαστήριο;”, διερωτάται.

Σε ό,τι αφορά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ο Πρόεδρος του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου τονίζει ότι η Καρλσρούη το στήριζε πάντα. “Τόσο εμείς όσο και τα συνταγματικά δικαστήρια άλλων κρατών – μελών νομιμοποιούμαστε και υποχρεούμαστε όμως να παρέμβουμε σε σπάνιες εξαιρέσεις για ιδιαίτερα βαρύνουσες παραβιάσεις αρμοδιοτήτων των ευρωπαϊκών θεσμών, εφόσον κληθούμε”, διευκρινίζει, ενώ, όταν ο δημοσιογράφος αναφέρεται σε “απόφαση – χαστούκι” για το Λουξεμβούργο, ο κ. Φοσκούλε κάνει λόγο για “πολύ δημοφιλή στα ΜΜΕ” μεταφορά, η οποία ακούγεται σχεδόν έπειτα από κάθε απόφαση. “Την έχουν πια συνηθίσει όλοι”, λέει χαρακτηριστικά και επιμένει ότι δεν απειλείται η αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

“Είναι σύνηθες τα δικαστήρια να μην συμφωνούν μεταξύ τους. Βρισκόμαστε σε στενή επαφή με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (…) Ασχολούμαστε εδώ και χρόνια με τις αρμοδιότητες της ΕΚΤ. Και ως τώρα έχουμε δεχτεί όλες τις αποφάσεις των συναδέλφων. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχει για αυτό επαινέσει την προθυμία των δύο δικαστηρίων για διάλογο. Συμφωνώ μαζί του και ελπίζω ότι διατηρήσει αυτή την άποψη και όταν κάποιος δεν ακολουθήσει όλα τα σημεία. Η τελευταία μας απόφαση είναι μια συνεισφορά στον διάλογο”, συνεχίζει ο ανώτατος δικαστής και καταλήγει εξηγώντας ότι κάποιες εκφράσεις στην πρόσφατη απόφαση, όπως ο όρος “αυθαιρεσία” για την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου από το 2018 που ενέκρινε το πρόγραμμα της ΕΚΤ, μπορεί στον κόσμο να ακούγονται σκληρές, αλλά οι νομικοί γνωρίζουν πώς να τις αξιολογήσουν ορθά.

Ερωτώμενος εάν θεωρεί ότι παραβιάζεται το Σύνταγμα, όπως υποστηρίζουν κάποιες ομάδες, με τα μέτρα που επέβαλε η γερμανική κυβέρνηση για τον περιορισμό της πανδημίας του κορονοϊού, ο Αντρέας Φοσκούλε είναι κατηγορηματικός: “Δεν απειλούμαστε από κατάργηση του κράτους δικαίου. Το Σύνταγμα δεν απειλείται. Αντιθέτως οι δικαστές εργάζονται κανονικά, αν και από το σπίτι τους. Κάποιοι περιορισμοί θα αρθούν κάποιοι όχι. Έτσι λειτουργεί ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου”, τονίζει και εξηγεί ότι μπορεί κανείς να εξετάσει εάν μεμονωμένα μέτρα συνιστούν παραβίαση του Συντάγματος. “Αλλά δεν βλέπω άλλη εναλλακτική. Μπορεί κανείς να υποστηρίξει μια εντελώς διαφορετική στρατηγική. Το είδαμε στην αρχή στην Βρετανία, με προφανώς καταστροφικά αποτελέσματα, το ίδιο και στις ΗΠΑ”, λέει ο γερμανός δικαστής, ο οποίος τάσσεται μάλιστα υπέρ της άποψης που εξέφρασε πρόσφατα ο Πρόεδρος του γερμανικού Κοινοβουλίου Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ότι η ανθρώπινη ζωή ενδεχομένως να μην είναι πάντα το υπέρτατο αγαθό που πρέπει να προστατευθεί. “Νομικά είναι σωστό. Η υπέρτατη αξία κατά το Σύνταγμα είναι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Όλα τα άλλα θεμελιώδη δικαιώματα μπορούν και να περιοριστούν, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος στη ζωή”, τονίζει.

Την Τετάρτη, ένα άλλο μέλος του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, σε συνεντεύξεις του σε δύο εφημερίδες, δήλωσε ότι η όποια νομική ενέργεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση έναντι της Γερμανίας θα «αποδυνάμωνε ή θα έθετε σε κίνδυνο» το μπλοκ μακροπρόθεσμα.

Ο δικαστής Πέτερ Χούμπερ δήλωσε στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung ότι μια «διαδικασία παράβασης θα προκαλούσε σημαντική κλιμάκωση, που θα μπορούσε να βυθίσει τη Γερμανία και άλλα κράτη-μέλη σε μια συνταγματική αντιπαράθεση που είναι δύσκολο να επιλυθεί».

«Μακροπρόθεσμα, αυτό θα αποδυνάμωνε ή θα έθετε σε κίνδυνο την Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωσε ο Χούμπερ, που έχει δεσμούς με το συντηρητικό μπλοκ της καγκελαρίου Άγγελα Μέρκελ.

Παράλληλα, τον σεβασμό της προς τις αποφάσεις του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου εξέφρασε η Καγκελάριος ‘Αγγελα Μέρκελ, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι σε μεγάλο βαθμό υπάρχει σαφές προβάδισμα του ευρωπαϊκού έναντι του εθνικού δικαίου. Η Καγκελάριος διαβεβαίωσε ακόμη ότι σκοπός της είναι η αντιμετώπιση του ζητήματος που ανέκυψε σχετικά με το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ με έξυπνο τρόπο και με το βλέμμα στην ενίσχυση του ευρώ και την συνέχιση της συμμετοχής της Bundesbank στα προγράμματα της ΕΚΤ.

Από την άλλη πλευρά, ο Φρίντριχ Μερτς, υποψήφιος για την προεδρία των Χριστιανοδημοκρατών (CDU), έγινε ο πρώτος πολιτικός «πρώτης γραμμής» στη Γερμανία, που επικροτεί την απόφαση των Γερμανών δικαστών, αμφισβητώντας παράλληλα την παντοδυναμία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.