Συνέντευξη στην Ιωάννα Μπλάτσου

Συναντηθήκαμε μια Δευτέρα μεσημέρι, στο ήσυχο καφέ του Εθνικού Θεάτρου, τη μέρα που είχε ρεπό από τις 9ωρες μεταμεσονύχτιες πρόβες για τον «Αμφιτρύωνα» του Μολιέρου σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή.

Συνέντευξη στην Ιωάννα Μπλάτσου

Συναντηθήκαμε μια Δευτέρα μεσημέρι, στο ήσυχο καφέ του Εθνικού Θεάτρου, τη μέρα που είχε ρεπό από τις 9ωρες μεταμεσονύχτιες πρόβες για τον «Αμφιτρύωνα» του Μολιέρου σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή. Ο ίδιος παίζει τον ρόλο του Δία, ο οποίος «στο έργο είναι ο Λουδοβίκος ο ΙΔ΄, μια μεταφορά της εξουσίας και της αμετροέπειάς της». Η αγαπημένη του ατάκα, όμως, ανήκει στον Σωσία: «Αυτά του ανθρώπου είναι τα πάθη, να ’ναι περίεργος να μάθει ό,τι δε θα ’θελε να ξέρει». Με αφορμή το μολιερικό έργο, λοιπόν, μιλήσαμε για τη συνάφεια πολέμου και έρωτα, για τη σχέση του με τον τετράχρονο γιο του, για τη σημερινή Ελλάδα, η οποία είναι «μια χώρα που σε τιμωρεί που υπάρχεις», και φυσικά για τον Λευτέρη Βογιατζή.

Πόσο Δίας αισθάνεσαι στην καθημερινότητά σου; Πόσο δυνατός, κυρίαρχος, επιβεβαιω­μένος; 

Καθόλου δυνατός. Καθόλου κυρίαρχος. Καθόλου επιβεβαιωμένος. Δεν έχω καμία σχέση. Ο Δίας είναι σα να έχει το δικό του δίκαιο, τη δική του ηθική, τον δικό του χώρο πάνω από όλους και τα πάντα, καθώς είναι επίσης επιθετικός, άμετρος, παράφορος, μανιασμένος, ηδονιστής. Στο μόνο χαρακτηριστικό, που ίσως κάπου συναντιόμαστε με τον Δία, είναι ο ηδονισμός.

Θα έμπαινες, όπως ο Δίας στον «Αμφιτρύωνα», σε μια διαδικασία εξαπάτησης, μικρής ή μεγάλης, για να κερδίσεις αυτό που θες;

Δεν το έχω κάνει ποτέ αυτό. Δηλαδή, για να κερδίσω κάτι, να εξαντλήσω τους πάντες και τα πάντα. Ίσως επειδή εγώ δεν έχω στόχους, δεν έχω «σκοπούς για να κερδίσω». ποτέ δεν ήθελα κάτι. Δεν είχα κάποια ιδιαίτερη ζέση να γίνω ηθοποιός, ή «πρωταγωνιστής», ή «ο καλύτερος ηθοποιός της γενιάς μου». Για μένα το θέατρο είναι αγώνας. Καθημερινός. Κι ό,τι κι αν πετυχαίνω, στη δουλειά μου ή τη ζωή μου, έχει να κάνει με το σήμερα. Μπορεί να μου συνέβησαν πράγματα, αξιόλογα ή μη, αλλά μέσα στον ρου της ζωής. Δεν τα κυνήγη­σα. Δεν τα στόχευσα. Η σχέση μου με τη ζωή είναι πολύ προσωρινή. Δεν φτάνει καν μέχρι την επόμενη βδομάδα.

Ο Δίας του Μολιέρου, με αφορμή τον έρωτα, δημιουργεί μια μικρή, εστιασμένη «εμπόλεμη» κατάσταση. Είναι ο έρωτας ένα ακόμα πεδίο ανθρώπινης μάχης;

Ο έρωτας είναι όντως πόλεμος. Και στον έρωτα και στον πόλεμο, έχεις δύο πλευρές που αντιμάχονται ποια θα επικρατήσει. Γι’ αυτό δεν είναι ροζ οι αποχρώσεις του έρωτα. Το ροζ του Αγίου Βαλεντίνου είναι διαφημιστικό κόλπο, τρικ. Τα χρώματα του έρωτα είναι απόλυ­τα: το μαύρο κατράμι, γιατί ξυπνούν τέρατα σε μια ερωτική σχέση, και το άσπρο του αδια­πραγμάτευτου, του άγραφου, του καθαρού, αλλά και αυτού που λερώνεται. Επίσης, το μεν μαύρο ως χρώμα καταπίνει, το δε άσπρο καταπίνεται. Σαρκοβόρα κατάσταση ο έρωτας. Όπως και ο πόλεμος.

Και η πολιτική;

Η ελληνική πολιτική; Η εικόνα που έχω γι’ αυτό που ζούμε τώρα είναι πως βρισκόμαστε σε ελεύθερη πτώση. πράγμα που σημαίνει πως ούτε ξέρουμε πού θα σταματήσει, ούτε γνω-ρίζουμε τις συνέπειες. Τώρα ζούμε τον τρόμο της πτώσης. Δεν μπορούμε να πιαστούμε από πουθενά. Δεν υπάρχει καμία σταθερά. Οι δε πρόσφατες εκλογές έδειξαν ότι ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει κάποια πρόταση. Κι αυτό είναι πολύ αποκαρδιωτικό.

Τι θα συνιστούσε νέα πολιτική πρόταση για σένα;

Κατ’ αρχάς, να φύγουν όλοι οι «επαγγελματίες» πολιτικοί από τη Βουλή και να μπουν νέοι, άφθαρτοι άνθρωποι με αγάπη γι’ αυτό τον τόπο και επαρκή τεχνογνωσία. Αυτό είναι κάτι που θα περίμενα να το έχουν προτείνει οι ίδιοι οι πολιτικοί μετά την παταγώδη πολιτική τους χρεοκοπία. Κι αφού δεν το έκαναν οι ίδιοι, θα έπρεπε να τους έχουμε διώξει εμείς.

Η κρίση, πέρα από αρνητικές συνθήκες, δεν δημιουργεί και κάποιες ευκαιρίες νέων δράσε­ων και πρακτικών;

Η ευκαιρία που έχουμε αυτή την περίοδο είναι να γίνουμε λίγο πιο προσεκτικοί και αλ­ληλέγγυοι προς τους άλλους. Όμως, βρισκόμαστε σε μια χώρα που σε κάνει με το ζόρι αναίσθητο και παραβάτη. Αυτή είναι και η πραγματική κρίση. Κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν, ούτε οι πολίτες το κράτος, ούτε το κράτος τους πολίτες, ούτε οι πολίτες ο ένας τον άλλον. Η έννοια της αναγνώρισης και της καταξίωσης είναι επίσης στρεβλή καθώς έχει γίνει πλέον είναι «αξία» το να κοπιάζεις ελάχιστα ή καθόλου, και να ανταμείβεσαι. Δεν έχουμε πολιτισμό καθημερινότητας. Ζούμε σε μια χώρα που σε τιμωρεί που υπάρχεις. Θέλεις να ονειρευτείς; Τέλειωσες! Θέλεις να δημιουργήσεις; Τέλειωσες!

Μέσα σε αυτό το αφιλόξενο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο, εσύ με τη γυναίκα σου μεγαλώ­νετε ένα παιδί.

Θέλω να πιστεύω πως, δίνοντας στο παιδί μου κάποιες βεβαιότητες αγάπης, φροντίδας και ασφάλειας, του δημιουργώ ένα θετικό πλαίσιο για να αναπτυχθεί. Από κει και πέρα, τα παιδιά δεν νομίζω ότι πρέπει να μεγαλώνουν με τον φόβο της υλικής αβεβαιότητας και της οικονομικής ανασφάλειας. Δεν χρειάζονται, εξάλλου, υπερβολικές υλικές παροχές, πέρα από τις απολύτως απαραίτητες, για να είναι ευτυχισμένα. Αν ένα παιδί νιώθει ασφα­λές συναισθηματικά, είναι πολύ «πλούσιο». Βέβαια, πάντα έχω την εντύπωση ότι ποτέ δεν είναι αρκετός ο χρόνος που περνάω με τον πέτρο. Ναι, όντως, ποτέ δεν φτάνει ο χρόνος για να κάνουμε όλα αυτά που θέλουμε και αγαπάμε. Όμως, πέρα από τη φυσική, καθημε­ρινή ανάγκη-εξάρτηση του παιδιού για τον γονιό του, και ο γονιός χρειάζεται χρόνο για να το χειριστεί όλο αυτό, γιατί δεν ξέρει τον νέο ρόλο που ξαφνικά έχει κληθεί να παίξει. Χρει­άζεσαι χρόνο για να ρονταριστείς στον ρόλο του γονιού, στον κώδικα του παιδιού. 

Τι θα ήθελες να έχει πάρει το παιδί σου από την πατρική εστία όταν ενηλικιωθεί για να προ­χωρήσει μόνο του στη ζωή;

Θα ήθελα να είναι τολμηρός, άφοβος προς τον φόβο που θα τον αναχαιτίσει αλλά δεκτι­κός στον φόβο που θα τον κινητοποιήσει. Θέλω να κάνει λάθη, να αποτύχει εκατό φορές, αν χρειαστεί, ώστε να βρει τη δύναμη να ξανασηκωθεί και να συνεχίσει. Επίσης, θέλω να τον δω να ονειρεύεται να κάνει πράγματα, να ψάξει, να δοκιμάσει. Και να μη δίνει λογαρι­ασμό σε κανέναν.

Ούτε σε σένα;

Καθόλου σε μένα. Μόνο στον εαυτό του, στις επιθυμίες του και τα όνειρά του. Εγώ θα είμαι πάντα δίπλα του. Διακριτικά. Και θα ανησυχώ πάντα. Επίσης, δεν θα γίνω ποτέ φίλος του γιου μου. Τι θα πει φίλος; Είμαι ο μπαμπάς του.

Για το τέλος άφησα το κεφάλαιο «Λευτέρης Βογιατζής». Αν σου ζητούσα να τον περιγράψεις με μια μεταφορά ή μια εικόνα;

Θα ήταν μια μαγική εικόνα. πώς κοιτάς κάτι στο οποίο για κάποιο λόγο δεν μπορείς να εστιάσεις; Ένα αφηρημένο, φλου, ακαθόριστο σχήμα; που μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάξει μορφή; πάντως, μιλώντας για τον λευτέρη, θα πρέπει αρχικά να βγάλουμε όλη αυτή την ισχυρή μυθολογία του «σκληρού και τυραννικού σκηνοθέτη». Δεν είναι σκλη­ρός ο λευτέρης. Είναι απλώς ένας άνθρωπος που προσπαθεί να ευχαριστηθεί με όρους καλλιτεχνικούς. Η δυσκολία εδώ είναι ότι πρέπει να ευχαριστηθεί μέσα από άλλους αν­θρώπους, τους ηθοποιούς και τους άλλους συνεργάτες του, και όλο αυτό να έχει και ένα αποτέλεσμα. Αυτό είναι δύσκολο έτσι κι αλλιώς, γιατί υπάρχουν ζητήματα και ελλείψεις, δικές μας και δικές του. Αυτό πάντως είναι ένα παιχνίδι δίκαιο με τον λευτέρη. Δεν είναι ο σκηνοθέτης με το μαστίγιο που σε εξουσιάζει. Είναι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να εμπνευστεί και να εμπνεύσει. Με όλους τους όρους ανοιχτούς. Αυτό είναι το παιχνίδι. Με τα ψέματά του, τις υποχωρήσεις, τις υπερβολές, τις απελπισίες, τις μικρές και μεγάλες πλη­γές, αμυχές και ματώματα.

INFO Εθνικό Θέατρο. περιοδεία: 4-5/8 Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 10/8 Αρχαίο «Αμφιτρύων» τoυ Μολιέρου, σε σκηνοθεσία λευτέρη Βογιατζή, από το Θέατρο Φιλίππων-Καβάλα, 27/8 Θέατρο Δάσους – Θεσσαλονίκη, 31/8 Θέατρο Βράχων-Βύρωνας, 2/9 παλαιό Ελαιουργείο-Ελευσίνα, 7/9 Κύπρος.