Ουιλσονικό έτος ανακηρύσσεται ανεπίσημα η ελληνική καλλιτεχνική σεζόν 2012-2013, με την πο­λυσυζητημένη «Οδύσσεια» σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Ουίλσον στο Εθνικό Θέατρο (πρεμιέρα στις 26 Οκτωβρίου) και τα «Βιντεο-πορτρέτα» διάσημων προσωπικοτήτων του ίδιου καλλιτέχνη να παρου­σιάζονται (από τον Μάρτιο του 2013) στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Ουιλσονικό έτος ανακηρύσσεται ανεπίσημα η ελληνική καλλιτεχνική σεζόν 2012-2013, με την πο­λυσυζητημένη «Οδύσσεια» σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Ουίλσον στο Εθνικό Θέατρο (πρεμιέρα στις 26 Οκτωβρίου) και τα «Βιντεο-πορτρέτα» διάσημων προσωπικοτήτων του ίδιου καλλιτέχνη να παρου­σιάζονται (από τον Μάρτιο του 2013) στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Ο πολυσχιδής Αμερικανός καλλιτέχνης – σκηνοθέτης, συγγραφέας, χορογράφος, περφόρμερ, ζωγράφος, γλύπτης, φωτιστής, video artist –, ο οποίος την Πέμπτη γιόρτασε τα γενέθλιά του κλείνοντας τα 71 έτη, έχει χαρα­κτηριστεί από τον παγκόσμιο Τύπο ως «μάγος της σκηνής», «κυρίαρχη μορφή του παγκόσμιου πειρα­ματικού θεάτρου», «καινοτόμος δημιουργός που υπερβαίνει τις θεατρικές συμβάσεις συνθέτοντας συναρπαστικές εικόνες και ήχους». Ο ίδιος συνοψίζει το καλλιτεχνικό του στίγμα: «Στη δουλειά μου δεν με ενδιαφέρει το κολλάζ αλλά η αρχιτεκτονική των πραγμάτων. Δεν υπάρχει ούτε μια ιστορία στις παραστάσεις μου που απλώς αιωρείται. Τα πάντα είναι δομημένα μέσα σε ένα πλαίσιο φόρμας». Αυτός ο διάσημος στυλιζαρισμένος φορμαλισμός του Ρόμπερτ Ουίλσον, τον οποίο πάντα εμβολίζει μία αναί­δεια χιούμορ, εκφράζεται μέσα από τις τόσο ουιλσονικές απαντήσεις του.
 
«Οι ιδέες είναι βαρετές για μένα»
Ερωτηθείς για τη συνεργασία του με την αθηναϊκή κρατική μας σκηνή, ο Ουίλσον έχει δηλώσει πως «είναι τιμή για μένα να δουλεύω για το Εθνικό σας Θέατρο. Παράλ­ληλα, είναι και παράξενο να σκηνοθετώ την “Οδύσσεια” στην Ελλάδα σε μια κρατική σκηνή. Και είμαι τόσο περίεργος όσο κι εσείς όσον αφορά το αποτέλεσμα αυτού του εγχειρήματος». Και έλεγε αλήθεια. Γιατί ποτέ δεν ξέρει εξ αρχής πού θα τον οδηγήσει ένα νέο πρότζεκτ. «Δεν μου αρέσει να μιλάω πολύ για τη δουλειά μου. Όταν μιλώ πολύ, δεν δουλεύω αρκετά. Πάντως, λειτουργώ κυρίως διαισθητικά. Όταν ξεκινώ να δουλεύω, στην αρχή επικρατεί ησυχία. Ησυχία χωρίς ίχνος εκφοράς κειμένου. Μετά μπαίνει το φως, το οποίο διαμορφώνει τον χώρο και την ατμόσφαιρα της παράστα­σης. Αρχίζω να χρησιμοποιώ το κείμενο μόλις αρχίσω να διαισθάνομαι προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί η σκηνοθεσία. Επίσης, ποτέ δεν εγκλωβίζομαι στη διανομή των ηθοποιών από την ηλικία ή το φύλο τους. Τέλος, ποτέ δεν μιλώ στους ηθοποιούς μου για το περιεχόμενο ή τα “μηνύματα” του έργου όταν ξεκινάμε τις πρόβες. Δίνω απλές, πρακτικές οδηγίες, όπως: “πιο γρήγορα, πιο αργά, πιο μαλακά, πιο δυνατά”. Οι ιδέες είναι βαρετές για μένα. Γι’ αυτό λέω στους ηθοποιούς μου: “Αδειάστε το κεφάλι σας από τα πάντα. Νιώστε μόνο αυτό που ζείτε αυτήν τη στιγμή”. Μην ξεχνάτε, εγώ δεν πήγα ποτέ σε κάποια θεατρική σχολή. Οι σχολές περισσότερο αποπροσανατο­λίζουν τον ηθοποιό παρά του δίνουν μια κατεύθυνση. Γι’ αυτό λέω: “Εμπιστευτείτε τα μάτια και τα αυτιά σας. Αυτά σας έδωσε ο Θεός να αντιλαμβάνεστε τον κόσμο. Αξιοποιήστε τα”». Ύστερα από όλα αυτά τα χρόνια που ασχολείται με το θέατρο, ο 71χρονος καλλιτέχνης έχει επίσης καταλήξει πως «ίσως το πιο δύσκολο πράγμα για έναν ηθοποιό είναι να μπορεί να σταθεί στη σκηνή. Οι ηθοποιοί που μπορούν να το κάνουν αυτό μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού».
 
Στα ιδεολογικά χνάρια του Ουάιλντ και του Μαλρό
Το βασικό χαρακτηριστικό της δουλειάς του είναι η έμφαση που δίνει στο αισθη­τικό, οπτικό στοιχείο, δημιουργώντας έτσι έναν δικό του κόσμο. Τον είχα ρωτήσει, λοιπόν, σε μια τηλεφωνική μας επικοινωνία αν συμφωνεί με τη ρήση του Όσκαρ Ουάιλντ ότι «το να δημιουργείς ψευδαισθήσεις είναι η ύψιστη απόλαυση». Ο Ουίλσον μου ανταπάντησε πως «ο Όσκαρ Ουάιλντ έχει πει επίσης ότι “το αληθινό μυστήριο του κόσμου είναι το ορατό, όχι το αόρατο”. Σίγουρα θα συμφωνούσα με αυτό». Θε­ωρεί πως το θέατρο ή η τέχνη ευρύτερα μπορεί να κατηγοριοποιηθεί; Η απάντηση ήρθε αμεσότατη από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής: «Νομίζω ο Αντρέ Μαλρό είχε δίκιο όταν είπε ότι “το δυτικό θέατρο περιορίζεται και ορίζεται από τη λογοτεχνία”. Νομίζω, δε, ότι αυτό που εννοούσε ήταν ότι η σκηνοθετική γραμμή που ακολουθείται κατά κόρον είναι η προσήλωση στο κείμενο, σε οτιδήποτε αποτελεί γραπτό λόγο. Αν, όμως, ρίχναμε μια ματιά στο αφρικανικό θέατρο, το κλασικό κινεζι­κό θέατρο, το θέατρο της Ιαπωνίας, της Ινδονησίας, της Ινδίας, τότε θα διαπιστώνα­με ότι σε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου υπάρχει ένα φορμαλιστικό είδος θεάτρου, όπου η παράδοση αποτελεί τη θεατρική γλώσσα σε σχέση με ό,τι βλέπουμε».
 
«Νεαρός δεν είχα πάει ποτέ σε μουσείο ή γκαλερί»
Πολλοί καλλιτέχνες διατείνονται ότι βρίσκουν καταφύγιο στην τέχνη. Ο Ουίλσον διαφοροποιείται από μια τέτοια «καλλιτεχνίζουσα» δήλωση: «Δεν έχω βρει καταφύγιο στην τέχνη. Ζω με την τέχνη. Επίσης, δεν βλέπω τη ζωή μου ως καταφύγιο. Ξέρετε, γεννήθηκα στο Τέξας. Αποφάσισα λοιπόν κάποια στιγμή να πάω στη Νέα Υόρκη. Φανταστείτε, ήμουν νεαρός τότε και ποτέ δεν είχα πάει σε ένα μουσείο ή μια γκαλερί. Πραγματικά, δεν ήξερα και πολλά πράγματα από τον κόσμο των τεχνών. Ήρθα λοιπόν στη Νέα Υόρκη για να πάω σχολείο και μόλις τελείωσα το Λύκειο είπα να πάω να δω κάποιες παραστάσεις στο Μπρόντγουεϊ και δεν μου άρεσαν καθόλου. Τις βρήκα απίστευτα βαρετές. Μετά πήγα να δω όπερα και τη βρήκα ακόμα λιγότε­ρο ενδιαφέρουσα. Ήταν ένα θέαμα που ανήκε στο 19ο αιώνα. Ήταν τόσο γκροτέσκο να βλέπεις αυτούς τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται με τόσο πομπώδη τρόπο πάνω στη σκηνή. Μετά πήγα να δω τη δουλειά του Ζορζ Μπαλανσίν και ξαφνικά μπορούσα να ακούω τη μουσική και τις κλασικές συνθέσεις, να βλέπω την αρχιτε­κτονική πάνω στη σκηνή. Ναι, μου άρεσαν πάρα πολύ τα αφαιρετικά μπαλέτα. Και υπήρχε τόσο πολύ περισσότερος χώρος – πνευματικός και εικονικός – πάνω στη σκηνή. Και μετά είδα τη δουλειά του Μερσέ και του Τζον Κέιτζ και ήταν το ίδιο πράγ­μα. Ήταν πραγματικά πολύ ενδιαφέρον και πολύ περίεργο το πώς ο ήχος και το θέα­μα αλληλοσυμπληρώνονταν χωρίς να λειτουργούν ως διακοσμητικά ή επεξηγήσεις το ένα του άλλου».
 
Μαθήματα ζωής
Ο ίδιος τι μαθήματα ζωής έχει πάρει μέσα από την ενασχόλησή του με το θέατρο; «Καταρχάς, ελπίζω να συνεχίσω να μαθαίνω κι άλλα πράγματα στη ζωή μου. Αυτό άλλωστε κρατά έναν καλλιτέχνη ζωντανό και δημιουργικό. Όπως έχει πει και ο Όσκαρ Ουάιλντ “Η ζωή μιμείται την τέχνη σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι η τέχνη τη ζωή”». Και ποιο θεωρεί το μεγαλύτερό του επίτευγμα μέχρι σήμερα; «Αυτό που ακόμα δεν έχω πραγματοποιήσει». Έχει υπάρξει, άραγε, κάποια στιγμή στη ζωή του που πραγματικά κλόνισε την πίστη του στον εαυτό του; «Ποτέ δεν είχα απόλυ­τη πίστη στον εαυτό μου. Μάλλον αυτό είναι ίδιον των καλλιτεχνών. Το να θέτουν ερωτήματα για τα πάντα, συμπεριλαμβανομένων του εαυτού τους και των όποιων βεβαιοτήτων τους». Θα περιέγραφε, τέλος, τον εαυτό του ως έναν ευτυχισμένο άνθρωπο; «Δεν ξέρω τι σημαίνει να είσαι ευτυχισμένος με τη ζωή σου. Αυτό που ξέρω είναι ότι έχω μια θαυμάσια ζωή, μια ζωή που μου αρέσει».

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.