Εννέα νεαρές γυναίκες έχουν ανασκουμπωθεί για να ξαναζωντανέψουν την «Αυλή  των θαυμάτων», ένα νέο μουσείο  της ελληνικής λαϊκής τέχνης. Και δουλεύουν με ενθουσιασμό παρόλο που δεν έχουν καμιά σχέση με τη… ρόκα και τον αργαλειό.

Εννέα νεαρές γυναίκες έχουν ανασκουμπωθεί για να ξαναζωντανέψουν την «Αυλή  των θαυμάτων», ένα νέο μουσείο  της ελληνικής λαϊκής τέχνης. Και δουλεύουν με ενθουσιασμό παρόλο που δεν έχουν καμιά σχέση με τη… ρόκα και τον αργαλειό.

Εννέα δροσερά πρόσωπα 30-40 χρόνων το πολύ σχεδιάζουν όλο κέφι ένα νέο μουσείο που θα αφηγηθεί την Ιστορία της ελληνικής λαϊκής τέχνης σε δεκαοκτώ σπιτάκια μιας γειτονιάς της παλιάς Αθήνας, στο Μοναστηράκι. Αν και οι ίδιες δεν έχουν σχέση με την κεντημένη ποδιά της γιαγιάς, τη ρόκα ή τον αργαλειό, μεγαλωμένες όπως είναι σε αστικές περιοχές, τις ιντριγκάρει η ιδέα ότι θα δώσουν στο κοινό, με τρόπο σύγχρονο, διαδραστικό, την ευκαιρία να γνωρίσει την παράδοση του τόπου ή να «δοκιμάσει» μια παραδοσιακή φορεσιά μπροστά σε έναν ψηφιακό καθρέφτη. Διότι θα περιλαμβάνονται και ασυνήθιστες παρουσιάσεις που κάθε άλλο παρά περιμένει κάποιος να βρει σε μουσείο, και δη με παραδοσιακά εκθέματα. Δεν θα λείπουν τα οπτικοακουστικά μέσα (φωτογραφίες, βίντεο) και οι νεότερες τεχνολογίες, όπως τα ψηφιακά εκθέματα και οι διαδραστικοί χάρτες.

Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια
Σου ανοίγει η καρδιά να ακούς τις νέες αυτές λαογράφους, αρχιτεκτόνισσες, ιστορικούς, μουσειολόγους να αφηγούνται με πάθος το σενάριο της έκθεσης προσθέτοντας η μία τη λεπτομέρεια που λησμόνησε η άλλη. Ο λόγος τους κυλάει φρέσκος, ανεπιτήδευτος, σαν κελάρυσμα δροσοπηγής και τις φαντάζεσαι να τριγυρνούν ανάμεσα στα μισογκρεμισμένα σπιτάκια του οικοδομικού τετραγώνου Αδριανού, Άρεως, Κλάδου και Βρυσακίου και να ονειρεύονται τη ζωή των φτωχών οικογενειών που έζησαν εκεί. Με τα πιτσιρίκια ξυπόλητα και ιδρωμένα να παίζουν στη μικρή πλατεία και τις μανάδες τους να τα προσέχουν από απόσταση απλώνοντας τη φρεσκοπλυμένη τους μπουγάδα.
Χρόνια και χρόνια ετοιμάζεται αυτό το μουσείο με σκοπό να στεγάσει τις συλλογές του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης (ΜΕΛΤ) που βρίσκονται κατακερματισμένες στα κεντρικά της οδού Κυδαθηναίων 17, στο Τζαμί Τζισδαράκη, στο Σπίτι της οδού Πανός και στο Λουτρό των Αέρηδων. Η μεταστέγαση του μουσείου εξαγγελλόταν από κάθε υπουργό Πολιτισμού τα τελευταία χρόνια και όλο καθυστερούσε να μπει σε τροχιά υλοποίησης. Έτσι, οι άνθρωποι που το οραματίστηκαν και αγωνίστηκαν για να δρομολογηθεί το έργο, δεν είχαν την τύχη να το δουν να κατασκευάζεται τουλάχιστον επί των ημερών τους. Ο χρόνος που κυλούσε και η εφεδρεία τούς «σάρωσαν» και δεν είναι πια στην υπηρεσία…

Επανέκθεση με πολλά μπράβο
Η ομάδα των νέων γυναικών που έχει βάλει τώρα τα δυνατά της για την υλοποίησή του θα έχει τελικά τη χαρά να το παραδώσει το 2015 (ΕΣΠΑ), όταν δηλαδή το ΜΕΛΤ θα ετοιμάζεται να γιορτάσει την πρώτη του εκατονταετία. Είναι ένα μουσείο που ιδρύθηκε το 1918 για να αποδείξει την αδιάλειπτη συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Η επανέκθεση που ετοιμάστηκε και παρουσιάστηκε προ ημερών στο Συμβούλιο Μουσείων, κερδίζοντας τον δίκαιο έπαινο των μελών του, αποτελεί ένα γοητευτικό «ταξίδι αυτογνωσίας», όπως λέει η επικεφαλής της ομάδας, αναπληρώτρια προϊσταμένη του ΜΕΛΤ, Έλενα Μελίδη. Θεωρεί ότι με αφορμή την επικείμενη μεταστέγασή του το ΜΕΛΤ βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. «Αλλάζει η ερμηνευτική ματιά στις συλλογές του καθώς σχεδιάζεται ένα μουσείο που αξιοποιεί πολύτιμα αντικείμενά του ως μέσο ανάγνωσης του παρελθόντος, κατανόησης του παρόντος και προοικονομίας του μέλλοντος ως όχημα, εν τέλει, για ένα ταξίδι αυτογνωσίας».
Ολόκληρη η ομάδα, που αποτελείται από τις κυρίες Βιβή Βαμβακοπούλου, Ευγενία Δάφνη, Νίκη Δάφνη, Ιφιγένεια Δημητρίου, Πόπη Κορμαλή, Αλεξάνδρα Νικηφορίδου, Ιωάννα Πάλλα και Ελένη Παπαθωμά, ξεκίνησε από διαφορετικές αφετηρίες (Αρχαιολογία, Ιστορία, Λαογραφία, Μουσειολογία, Μουσειοπαιδαγωγική και Αρχιτεκτονική), διαφορετικές διαδρομές και συναντήθηκε στη στροφή για το νέο μουσείο, όπως λένε οι ίδιες: «Έχουμε το ίδιο δέσιμο με τον λαϊκό, τον παραδοσιακό, αν θέλετε, πολιτισμό που έχουν οι περισσότεροι: οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, το χωριό ή η γενέθλια πόλη του μπαμπά και της μαμάς, τα φαγητά που τρώμε, οι εκφράσεις που χρησιμοποιούμε, οι συνήθειες, οι φόβοι, οι προλήψεις, τα στερεότυπα, όλα αυτά που είναι μέσα μας. Όλα αυτά προσπαθούμε να τα δούμε αντικειμενικά, επιστημονικά και να στήσουμε έτσι ένα μουσείο που θα είναι καθρέφτης για να δούμε όλοι και να κατανοήσουμε τον εαυτό μας».

Μια «παιχνιδιάρικη» ματιά στο παρελθόν
Η πορεία των επισκεπτών θα ξεκινάει από το Τζαμί Τσισδαράκη, που ήταν και η πρώτη στέγη του, και θα συνεχίζεται λίγα μέτρα πιο πάνω, σε μια αυθεντική αθηναϊκή γειτονιά που είχε την τύχη να διατηρηθεί στην Πλάκα. Οι συλλογές του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης καλύπτουν τον ελληνικό πολιτισμό από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα, και συγκεκριμένα από το 1750 έως το 1960. Η έκθεση θα έχει επίκεντρο τον άνθρωπο και στόχο τη σύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς με την ταυτότητα του Έλληνα. Η διάρθρωσή της δεν θα είναι τυπική χρονολογική, όπως συνηθίζεται, αλλά θεματική, πολυεπίπεδη και «παιχνιδιάρικη», όπως φανερώνουν και οι τίτλοι στις ενότητες («Μπρος στα κάλλη τι είναι ο πόνος;» ή «…θα σου φέρω μία λαμπάδα ίσα με το μπόι μου…»). Την παρουσίαση των αντικειμένων θα συνοδεύουν οπτικοακουστικά μέσα (φωτογραφίες, βίντεο), ψηφιακά εκθέματα και διαδραστικοί χάρτες. Γίνονται επίσης έρευνες σε ασπρόμαυρο κινηματογραφικό υλικό εποχής, που δείχνει τη λειτουργία της «αυλής», όπως αποτυπώθηκε θεατρικά στο έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Η αυλή των θαυμάτων».